กาแฟดำ | สุทธิชัย หยุ่น

 

สี จิ้นผิง : ทีมใหม่เฉพาะคนวงใน

หลี่ เค่อเฉียง ไป, หลี่ เฉียง ก็มา

 

ผมเกาะติดการประกาศเปิดตัว “7 อรหันต์” ของพรรคคอมมิวนิสต์จีนเมื่อวันอาทิตย์ที่ผ่านมาด้วยใจจดจ่อ…เหมือนนั่งลุ้นการแข่งขันฟุตบอลโลกกันเลยทีเดียว

ไม่ใช่เพราะคาดว่าจะมี “เซอร์ไพรส์” ใหญ่อะไร…หากแต่ต้องการจะรู้ว่าใครจะมาใครจะไป ที่จะมีผลกระทบต่อจีนในเวทีภายในและระดับโลก

เพราะมี “เซอร์ไพรส์” นำหน้ามาก่อน…ชื่อของคนดังอย่างนายกฯ หลี่ เค่อเฉียง และรองนายกฯ ตัวเต็งที่จะเป็นนายกฯ สองคนคือ หวัง หยาง “หลุดโผ” สมาชิกกรรมการกลาง 205 คนตั้งแต่วันเสาร์

ส่งสัญญาณว่าสี จิ้นผิง คงจะวางผู้นำรอบๆ ตัวเขาแบบที่ไม่จำเป็นต้องเป็นไปตามแบบแผนเดิม

ไม่จำเป็นต้องเรียงลำดับนับอาวุโส

ไม่จำเป็นต้องให้มี “ความต่อเนื่อง”

ขอให้เป็น “ทีมวงใน” อย่างแท้จริง

เพราะสี จิ้นผิง ก้าวสู่สมัยที่ 3 (และอาจจะต่อไปถึงสมัยที่ 4) นั้นต้องใช้คนที่ไว้วางใจจริงๆ เท่านั้น

สาเหตุสำคัญคือทีมใหม่ต้องเผชิญกับความท้าทายทั้งด้านการเมือง, เศรษฐกิจ, ความมั่นคงในประเทศและต่างประเทศอย่างหนักแน่นอน

จริงอย่างที่คาดไว้…พอผมเห็นแถวที่เดินออกจากหลังเวทีมาเปิดตัวก็ต้องจับตาเรียงตามลำดับจาก 1 ถึง 7 กันเลยทีเดียว

เมื่อสีนำหน้ามา เบอร์สองเป็น “หลี่ เฉียง” ก็แน่ชัดแล้วว่าคนนี้แหละคือนายกรัฐมนตรีแทนหลี่ เค่อเฉียง ค่อนข้างแน่นอน

เรียงตามเบอร์ 1 ถึง 7 บนเวทีก็ได้ลำดับอย่างนี้ Xi Jinping, Li Qiang, Zhao Leji, Wang Hunning, Cai Qi, Ding Xuexiang, Li Xi หะแรก พอเห็นเรียงหน้าเดินออกมาที่หน้าเวทีก็มีบทย่อประวัติของแต่ละท่านอย่างนี้

1. สี จิ้นผิง…ได้ต่ออายุสมัยที่ 3 อย่างเป็นทางการแน่นอนแล้ว

2. หลี่ เฉียง เลขาธิการพรรคคอมมิวนิสต์ประจำนครเซี่ยงไฮ้ มีผลงานเด่นตั้งแต่สมัยอยู่มณฑลเจ้อเจียง โดดเด่นงานด้านพัฒนาเทคโนโลยีและเศรษฐกิจใหม่ แสดงว่าข้อวิพากษ์เกี่ยวกับการล็อกดาวน์ที่เซี่ยงไฮ้เพราะการระบาดของโควิด-19 ไม่มีผลกระทบต่ออนาคตการเมืองของเขา…ก็ยังอ้างได้ว่ายืนหยัดนโยบาย “โควิดต้องเป็นศูนย์” ตามแนวทางของท่านสี

3. จ้าว เล่อจี้ จากกรรมการชุดเดิม แต่มีบทบาทสำคัญที่เป็นผู้กำกับดูแลการปราบปรามคอร์รัปชั่น อันเป็นแนวทางที่สี จิ้นผิง ตอกย้ำอีกครั้งในการก้าวเข้าสู่การเป็นผู้นำอีกหนึ่งสมัย

4. หวัง ฮู่หนิง อยู่ในคณะกรรมการประจำการเมืองชุดเดิมเหมือนกัน เชี่ยวชาญด้านการบริหารและการเมือง…เป็นมือขวาด้านนี้ของผู้นำจีนมาหลายคนก่อนหน้านี้

5. ไช่ ฉี เลขาธิการพรรคคอมมิวนิสต์ประจำปักกิ่ง น่าจะมีผลงานด้านควบคุมการระบาดของโควิด-19 ได้โดดเด่นพอสมควร อีกทั้งยังสร้างงานระดับนานาชาติในเมืองหลวงจีนได้อย่างน่าประทับใจ

6. ติง เซวียเสียง หน้าใหม่ที่น่าสนใจ สร้างชื่อเสียงด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี เป็นหนึ่งในสมาชิกกรมการเมือง (Politburo)

7. หลี่ ซี่ เลขาธิการพรรคคอมมิวนิสต์ประจำมณฑลกวางตุ้ง

ในจำนวนนี้ที่เป็นหน้าใหม่ 4 คนคือ

หลี่ เฉียง วัย 63 เลขาฯ พรรคเซี่ยงไฮ้ซึ่งได้ถูกวางตัวเป็นนายกฯ คนต่อไปอย่างปราศจากข้อสงสัย

ไช่ ฉี 57 เลขาฯ พรรคกรุงปักกิ่ง

ติง เซวีย-เสียง 60 ผู้อำนวยการสำนักงานศูนย์กลางพรรค

หลี่ ซี 66 เลขาฯ มณฑลกวางตุ้ง

เห็นได้ชัดว่าการเมืองจีนยังให้ความสำคัญกับผู้ที่ไต่เต้าผ่านสถานีที่สำคัญที่สุดสามเอง…ปักกิ่ง, เซี่ยงไฮ้, กวางตุ้ง

นักวิเคราะห์เรื่องเมืองจีนที่เคยคาดเดาว่าหวัง หยางกับรองนายกฯ อีกคนหนึ่งหู ชุนฮวาเป็นตัวเต็งนายกฯ ก็ต้องหน้าแตกกันไป

เพราะลืมไปว่าครั้งนี้ สี จิ้นผิง ใช้ข้อพิจารณาเพิ่มเติมอีกข้อหนึ่ง…คือนอกจากประวัติการทำงานและผลงานในมณฑลใหญ่ๆ แล้วก็ยังต้องเป็น “คนสนิทที่ไว้ใจได้ทุกขณะ”

ไว้ใจได้ถึงระดับที่ไม่ต้องหันหน้าเหลียวหลังเพื่อป้องกันการ “วัดรอยเท้า” กันเป็นอันขาด

หรืออย่างที่ฝรั่งเรียก loyalist เต็มๆ

หลี่ เฉียง เข้าสูตรนั้นพอดี

เขาเกิดเมื่อวันที่ 23 กรกฎาคม 1959 ที่มณฑลเจ้อเจียง ปีนี้อายุเพียง 63 ปี เรียนจบทางด้านวิศวกรรมการเกษตรจากมหาวิทยาลัยเจ้อเจียง

ถือเป็นหนึ่งในมหาวิทยาลัย Top Five ของจีน

นักวิเคราะห์บางค่ายอาจจะเริ่มตั้งข้อสังเกตว่าในวัย 63 นั้นต้องถือว่าเป็นการปูทางไว้ยาวไกลสำหรับคำว่า “ทายาททางการเมือง”

มีเงื่อนไขสำคัญว่าเขาจะต้องพิสูจน์ฝีมืออย่างเข้มข้นในตำแหน่งนายกฯ ที่มีภารกิจหลักคือเศรษฐกิจซึ่งเป็นประเด็นท้าทายที่สุดสำหรับรัฐบาลจีนจากนี้ไป

ยิ่งเมื่อหลี่ เค่อเฉียง ซึ่งทำหน้าที่ดูแลเศรษฐกิจจีนมา 10 ปีหลุดจากวงจรทางการเมือง นั่นย่อมแปลว่า หลี่ เฉียง จะไม่มี “พี่เลี้ยง” มาคอยแนะนำและอุ้มชู…จะต้องกุมบังเหียนด้านนี้ด้วยตัวเอง…โดยรับคำสั่งตรงจากสี จิ้นผิง เป็นหลัก

แต่ความที่หลี่ เฉียง มีประสบการณ์และผลงานด้านนวัตกรรม คงจะทำให้บทบาทใหม่นี้เน้นไปทางเศรษฐกิจในยุคใหม่มากกว่าจะพึ่งพาฐานเดิมๆ

หลี่ เฉียง เริ่มงานกับพรรคคอมมิวนิสต์ปี 1983 ในตำแหน่งเลขาธิการของสันนิบาตเยาวชน หรือ Communist Party Youth League

เขาแสดงความสามารถให้ปราฏอย่างรวดเร็ว ไต่เต้าขึ้นตำแหน่งสูงอย่างคล่องแคล่วจนได้ได้เป็นเลขาธิการพรรคประจำเมือง Yongkang และ Wenzhou

เส้นทางก้าวหน้าของเขาโดดเด่นพอที่จะทำให้ในปี 2005 เขาได้รับตำแหน่งเป็นคณะกรรมการประจำกรมการเมืองในระดับจังหวัด

เป็นจังหวะที่ได้ทำงานอย่างใกล้ชิดกับเลขาธิการประจำมณฑลเจ้อเจียงตอนนั้น

นั่นคือสี จิ้นผิง นั่นเอง

 

หลี่ เฉียง ได้ปริญญาโทด้านบริหารธุรกิจจากมหาวิทยาลัย Hong Kong Polytechnic University ทำให้เขามีพื้นทั้งด้านการเมืองของจริงและบริหารธุรกิจในภาพใหญ่ระดับสากล

จากนั้น เขาขึ้นเป็นรองเลขาธิการพรรคประจำมณฑลเจ้อเจียงในปี 2011

เป็นเวลาเดียวกับที่ได้รับการคัดเลือกเป็นกรรมการกลางพรรคคอมมิวนิสต์จีนในการประชุมสมัชชาสมัยที่ 18

ไม่ต้องสงสัยว่าตลอดช่วงเวลาช่วงนั้น หลี่ เฉียง ถูกสี จิ้นผิง จับตาให้ความสนใจในความสามารถที่จะต้องดึงมาใช้งานใกล้ตัวให้มากขึ้นในวันข้างหน้า

ตอนที่สี จิ้นผิง ไปเยือนสหรัฐกับคณะทางการจีนนั้น หลี่ เฉียง ก็อยู่ในทีมนั้นด้วย

พอถึงปี 2016 เขาก็เลื่อนขั้นขึ้นมาเป็นเลขาธิการพรรคมณฑลเจียงซูเต็มตัว

จากเจียงซูก็คือก้าวกระโดดใหญ่…สู่ตำแหน่งเลขาธิการพรรคประจำมหานครเซี่ยงไฮ้ในปี 2017

และเป็นปีเดียวกับที่ได้รับการแต่งตั้งเข้ามาอยู่กรมการเมืองในการประชุมสมัชชาพรรคคราวที่แล้ว…สมัยที่ 19

 

เมื่อเกิดกรณีล็อกดาวน์ 2 เดือนที่เซี่ยงไฮ้เพื่อสู้กับโควิด-19 เมื่อกลางปีนี้ เสียงวิพากษ์วิจารณ์ดังกระหึ่มเพราะเศรษฐกิจระดับกลางและเล็กของเมืองศูนย์กลางการเงินและการพาณิชย์ของจีนถูกกระทบอย่างหนัก

ในเวลานั้น หลี่ เฉียง ถูกมองว่าน่าจะกลายเป็นเป้าของการลดเกรดในตำแหน่งหน้าที่

แต่สี จิ้นผิง ไม่ได้ประเมินหลี่ เฉียง ตามเสียงบ่นด่าของคนเซี่ยงไฮ้บางกลุ่ม

หากแต่มองว่า หลี่ เฉียง ได้แสดงความพร้อมที่จะ “ยืนหยัด” ทำอะไรที่ยากๆ ในภาวะที่มีแรงกดดันหนักหน่วง

เมื่อท่านผู้นำยืนยันจะต้องเดินหน้าตามนโยบายเข้มข้น และเลขาฯ พรรคของเซี่ยงไฮ้ไม่ยอมถอยจากทิศทางของเบอร์หนึ่งจากปักกิ่ง…แนวทางการประเมิน “ผลงาน” ของสี จิ้นผิง กับผู้นำจีนคนก่อนๆ จึงไปคนละแนวอย่างชัดเจน

จากนี้ไป “ทีมวงในของสี จิ้นผิง” จะเดินหน้าใน “โมเดล” แบบเซี่ยงไฮ้สำหรับนโยบายระดับชาติหรือไม่ เป็นหัวข้อที่ผู้คนเฝ้ามองอย่างใกล้ชิดแน่นอน

สะดวก ฉับไว คุ้มค่า สมัครสมาชิกนิตยสารมติชนสุดสัปดาห์ได้ที่นี่https://t.co/KYFMEpsHWj

— MatichonWeekly มติชนสุดสัปดาห์ (@matichonweekly) July 27, 2022