การ์ตูนที่รัก

นายแพทย์ประเสริฐ ผลิตผลการพิมพ์

 

Apollo 10 1/2

: A Space Age Childhood

 

หนังการ์ตูนเรื่องใหม่ของผู้กำกับฯ ริชาร์ด ลิงค์เลสเตอร์ ผู้เคยทำหนังการ์ตูนซ้อนทับคนแสดงลักษณะนี้มาแล้วจากเรื่อง Waking Life ปี 2001 และ A Scanner Darkly ปี 2006

เรื่องแรกเป็นปรัชญาเอ๊กซิสตองเชียลลิสซึ่ม

เรื่องหลังทำจากหนังสือของฟิลิป เค ดิ๊ก เล่าเรื่องยาเสพติด

เรื่องหลังนี้ใช้คีนู รีฟ โรเบิร์ต ดาวนี่ จูเนียร์ วิโนนา ไรเดอร์ และวู้ดดี้ ฮาเรลสัน เป็นต้นแบบ หนังสุดยอดมาก

อพอลโลสิบครึ่งเป็นหนังการ์ตูนเรื่องที่สามของเขา

ลิงค์เลสเตอร์คือผู้สร้างไตรภาคยอดเยี่ยม Before Sunrise, Before Sunset, Before Midnight ปี1995, 2004, 2013 ตามลำดับ เป็นเรื่องการคุยกันของสองหนุ่มสาวยืดยาวติดต่อกันตามอายุที่เพิ่มมากขึ้น อีธาน ฮอว์ก และจูลี่ เดลพี ได้รับคำชื่นชมมากมาย ตามด้วย Boyhood ปี 2014 หนังถ่ายทำ 12 ปีตามเวลาจริงอายุจริงของเด็กสองคน เล่าเรื่องการเติบโตของเด็กชายเด็กหญิงตั้งแต่เล็กจนเป็นหนุ่มสาวเข้ามหาวิทยาลัย อีธาน ฮอว์ก รับบทพ่อ แพทริเซีย อาร์เคต รับบทแม่

แพทริเซียและตัวหนังกวาดรางวัลมากมายเอ่ยกันไม่หวาดไม่ไหว

อพอลโล 10 ครึ่งนี้ตั้งใจเล่าเรื่องนีล อาร์มสตรอง เหยียบดวงจันทร์เมื่อวันที่ 20 กรกฎาคม 1969 คือ พ.ศ.2512 แต่ผู้กำกับฯ ใช้เรื่องนี้เป็นไคลแมกซ์ตอนจบเท่านั้น ส่วนที่เขาจะเล่าจริงๆ คือเกิดอะไรขึ้นบ้างในสังคมอเมริกันเวลานั้นผ่านครอบครัวหนึ่งซึ่งทำงานและอาศัยอยู่ที่ฮูสตันใกล้นาซ่า ปรากฏว่าเขาเล่าได้ครบถ้วนอย่างไม่น่าเชื่อ สร้างความรู้สึกหวนระลึกถึงอดีตเวลานั้นได้มาก ไม่เฉพาะแต่คนอเมริกัน แต่กับผู้เขียนคอลัมน์นี้ด้วย

ส่วนที่ประทับใจตัวผมเองมากที่สุดเป็นตอนกลางเรื่องเมื่อตัวเอกของเรื่องเล่าถึงรายการทีวีทุกค่ำคืนเวลานั้น ในรายชื่อหนังชุดทางโทรทัศน์หลายสิบเรื่องที่เอ่ยผ่านตาไปอย่างรวดเร็ว ปรากฏว่าผมดูเกือบหมดทุกเรื่องทางช่องสี่บางขุนพรหม หรือช่องเจ็ดกองทัพบก

จึงต้องขออภัยจินๆ ถ้าข้อเขียนวันนี้อินกับหนังอพอลโล 10 ครึ่งนี้เป็นพิเศษ

เกาะหรรษา ทรามวัยกายสิทธิ์ แม่มดเจ้าเสน่ห์ หนูน้อยบีเวอร์ โลมาเพื่อนรัก ตะลุยจักรวาล ขบวนการพยัคฆ์ร้าย ฮาวายไฟว์โอ มนุษย์ค้างคาว อุโมงค์มหัศจรรย์ แดนสนธยา และอื่นๆ อีกมากมาย หากเขียนหมดทุกเรื่องพร้อมวงเล็บภาษาอังกฤษน่าจะกินเนื้อที่ไปครึ่งหน้าหรืออาจจะเต็มหน้า บรรณาธิการจะค้อนเอา

ตัวเอกของเรื่องชื่อ สแตน ชอบอุโมงค์มหัศจรรย์เหมือนผมอีกด้วยแม้ว่าหนังจะสร้างเพียงฤดูกาลเดียว เรื่องของนักวิทยาศาสตร์สองคนที่หลงไปในอุโมงค์เวลา ผจญภัยไปในเหตุการณ์สำคัญทั่วโลก

จะว่าไปผมรู้เรื่องราวในอดีตของหลายประเทศตั้งแต่เล็กๆ ก็จากหนังชุดนี้

หนังประกอบด้วยสามส่วนใหญ่ๆ

ส่วนแรกเป็นส่วนแฟนตาซี หนังเปิดเรื่องเมื่อชายชุดดำสองคนมาพบเด็กชายสแตนสิบขวบเกรดสี่ เด็กชายสแตนเป็นเด็กร้ายไม่เบาที่โรงเรียนแต่มิได้ร้ายกาจมากมาย ชายชุดดำสองคนมาจากนาซ่าเพื่อติดต่อเขาทำงานลับชิ้นหนึ่ง นั่นคือไปดวงจันทร์กับอพอลโลสิบครึ่งเพื่อทดสอบระบบทั้งหมดก่อนหน้านีล อารม์สตรอง จะไป เหตุเพราะเครื่องทดสอบที่สร้างขึ้นมามีขนาดเล็กเกินไป ไม่มีนักบินอวกาศที่ตัวเล็กพอจะขึ้นได้

“เกิดเรื่องแบบนั้นได้ยังไง” สแตนถามแบบนาซ่าภาษาอะไรเนี่ย

“แกทำข้อสอบคณิตศาสตร์เต็มทุกครั้งรึเปล่าล่ะ” ชายชุดดำคนหนึ่งย้อน

นั่นสิครับ ผมอายุสิบขวบเท่าสแตนเมื่อปี พ.ศ.2512 ทั้งชีวิตเคยทำข้อสอบคณิตศาสตร์ผิดแค่ 2-3 ข้อเท่านั้นเอง

 

หนังเปิดเรื่องเท่านี้แล้วเข้าสู่ส่วนที่สองของหนังซึ่งใช้เวลาประมาณหนึ่งชั่วโมงก่อนที่จะกลับมาดูภารกิจของอพอลโลสิบครึ่งในตอนท้าย ส่วนที่สองนี้เล่าเรื่องบริบทของสหรัฐอเมริกากว้างๆ ไปพร้อมๆ กับส่วนที่สามคือเล่าเรื่องครอบครัวของสแตน

วิธีเล่าเรื่องสหรัฐอมริกาเวลานั้นใช้วิธีเล่าผ่านข่าวทีวีและหนังทีวีเวลานั้น กับหนังโรงเวลานั้นบางส่วน จะเป็นการเล่าเรื่องที่เนียนและกลมกล่อมมาก จะได้ทบทวนสปีชของจอห์น เอฟ เคนเนดี้ เรื่องไปดวงจันทร์ บรรยากาศสงครามเวียดนาม บทบาทของริชาร์ด นิกสัน

ปิดท้ายด้วยคำถามใหญ่จากฮาเล็มว่างบประมาณเหยียบดวงจันทร์ทั้งหมดจากโครงการเจมินี่ถึงอพอลโลนี้ทำไปทำไม ทำไมไม่ใช้เงินจำนวนเดียวกันมาเลี้ยงดูประชาชนที่ยากจนและคนผิวสี

มีหลายครั้งที่บุคลากรในนาซ่าเองพูดซ้ำเรื่องเราต้องไปดวงจันทร์ให้ได้ก่อนพวกคอมมิวนิสต์

หนังทบทวนวีรบุรุษเจ็ดคนแรกของโครงการอวกาศ อุบัติเหตุครั้งหนึ่งที่นักบินอวกาศตายไปสามคน กับเรื่องนีล อาร์มสตรอง ต้องดีดตัวออกจากเครื่องทดสอบที่กำลังลุกเป็นไฟ เป็นสามเหตุการณ์สำคัญที่สแตนจำได้ดี

เด็กไทยเวลานั้นอาจจะไม่ทราบแต่บังเอิญผมรู้จากนิตยสารวีรธรรมรายสัปดาห์ยุคนั้นที่ขึ้นหน้าปกและสกู๊ปข่าวโครงการอวกาศอย่างต่อเนื่อง จึงอินเข้าไปใหญ่ว่าลิงค์เลสเตอร์เก็บประเด็นได้ครบถ้วนดีแท้

สแตนเป็นลูกคนสุดท้องในจำนวนพี่น้องหกคนของครอบครัวชนชั้นกลางที่เมืองใหม่ของฮูสตัน เป็นชายสามคนหญิงสามคน พ่อทำงานเป็นเจ้าหน้าที่ธุรการในฮูสตัน แม่เป็นแม่บ้านที่รู้จักกินยาคุมกำเนิดซึ่งเพิ่งจะเกิดขึ้นครั้งแรกในโลกมิเช่นนั้นสแตนเป็นได้มีน้องตามมาอีกคนแน่ๆ

สแตนไม่ค่อยภูมิใจเลยที่พ่อไม่ค่อยมีส่วนกับโครงการอวกาศ “ทำไมพ่อไม่เป็นนักบินอวกาศ” พ่อเป็นพ่อบ้านชนชั้นกลางตามแบบฉบับ เช้าไปทำงาน เย็นกลับมาดูทีวี ตบหัวเข่าวิจารณ์ข่าวอย่างมีอารมณ์ และบอกเป็นนัยๆ ว่าตัวเองทำงานโลจิสติกส์ การขนส่งจรวดแซตเทิร์นสามมาที่แหลมเคนเนดี้เป็นฝีมือของตน

พ่อแม่ของสแตนดูแลลูกหนุ่มสาวทั้งหกคนอย่างดี พาไปเที่ยวสวนสนุก กินไอติม พาไปดูหนังมนต์รักเพลงสวรรค์ ซื้อแฮมเบอร์เกอร์ลดราคาสำหรับเด็กทั้งที่ไม่เด็ก ฯลฯ เป็นความสุขเล็กๆ ของชนชั้นกลางจริงๆ

 

สแตนเกริ่นนำก่อนแล้วว่าเมืองที่พวกเขาอยู่เป็นเมืองใหม่ บ้านจัดสรรขยายตัวออกไปรอบโครงการอวกาศ หนังจะขึ้นเครดิตตอนจบว่ามีบุคลากร 4 แสนคนในโครงการอพอลโล ไม่มีอะไรที่เรียกว่าของเก่าหรือประวัติศาสตร์ในฮูสตัน พวกเขาหาเศษวัสดุสร้างบ้านมาทำบ้านจำลองเล่นกันเพราะไม่สามารถรอต้นไม้ให้โตได้ จึงไม่มีวันจะได้ทำบ้านต้นไม้อย่างแน่นอน ภูมิประเทศโดยรอบมีแต่ความโล่งโจ้งและทะเลทราย

มีฉากหนึ่งน่าสนใจมาก เมื่อเพื่อนบ้านเอารถกะบะมาพาพี่น้องหกคนกับเด็กๆ บ้านอื่นไปทะเล เด็กหนุ่มสาวเกือบสิบคนนั่งท้ายรถกะบะเหมือนบ้านนอกของเราโดยที่สแตนก็รำลึกให้ฟังด้วยว่าหากคว่ำก็ตายหมู่

ฉากที่จอดรถตรงบริเวณชายหาดมีรถกะบะจำนวนน้อยมาก เป็นว่าสหรัฐอเมริกาก็ผ่านยุคขนเด็กๆ ขึ้นรถกะบะเหมือนบ้านเรามาก่อน ฉากเด็กๆ (ที่จริงก็ไม่เด็กแล้ว) กลัวน้ำทะเลดูแล้วก็ขำไม่ต่างอะไรจากคนภาคเหนือตอนบนของเราไปทะเลเป็นครั้งแรก ทะเลเป็นเรื่องน่ามหัศจรรย์จริงๆ

ชื่อเรื่องอพลโล 10 ครึ่งควรมีความหมายถึงอายุของสแตนที่เพิ่มขึ้นด้วย เมื่อวันที่ 20 กรกฎาคม 1969 มาถึง ขณะที่ทุกคนในบ้าน ในประเทศ และที่ประเทศไทย ดูนีล อารม์สตรอง เหยียบก้าวแรกลงบนดวงจันทร์ สแตนซึ่งไปเหยียบดวงจันทร์ก่อนหน้านีลมาก่อนแล้วเผลอหลับไปก่อนนาทีประวัติศาสตร์จะมาถึง

วันนั้นมีคนดูทั่วโลก 600 ล้านคน

เครดิตท้ายเรื่องมีบอกด้วยว่านักบินอวกาศ 12 คนที่เหยียบดวงจันทร์ระหว่างปี 1969-1972 ยังไม่กลับมา? •