œวิœรัตน์œ แสงœทองœคำœ

https://viratts.com/

 

กว่าœจะœถึงœ SCBX

ตอนœที่œ 2 พลิกœแผนœเชิงœรุกœ

 

ในœช่วงœทศœวรรษœแห่งœการœพลิกœแผนœเชิงœรุกœ ไม่œมีœธœนาœคาœรœใดœมีœสีœสันœ เช่นœ ไทยœพาณิชย์œ

หนังœสือœ “Century of Growth” ตอนœเกี่ยวœข้องœ “Chidlom : An Age of Competition” ให้œความœสำคัญœอ้างœอิงœอาคารœสำนักœงานœใหญ่œธœนาœคาœรœยุคœสำนักœงานœชิดœลมœ ณœ ถนนœเพชรœบุรีœ (2514-2535) ว่าœ “การœปรับœโครงœสร้างœครั้งœใหญ่œเพื่อœให้œบริการœทางœการœเงินœที่œซับœซ้อนœขึ้นœ การœมาœของœนายœธœนาœคาœรœรุ่นœใหม่œ เข้าœกับœภาวะœการœแข่งขันœทางœธุรœกิจœ ในœฐานะœผู้œบุกœเบิกœเทœคœโนœโลœยีœธœนาœคาœรสœมัยœใหม่œ เป็นœไปœท่ามœกลางœวิกฤตœการœณ์œทางœเœศรœษฐœกิจœครั้งœย่อยๆœ อันœเป็นœลางœบอกœเหตุœวิกฤตœการœณ์œครั้งœใหญ่œในœทศœวรรษœถัดœมา.œ..”

อย่างœที่œว่าœไว้œ ในœจังหวะœการœเปลี่ยนœนายกœกรรมœการœธœนาœคาœรœไทยœพาณิชย์œ มาœเป็นœพูนœเพิ่มœ ไกรœฤกษ์œ ช่วงœต้นœปีœ 2515 (มีนาคม)œ จากœนั้นœไม่œกี่œเดือนœ อาภรณ์œ กฤษณาœมœระœ ผู้œจัดœการœธœนาœคาœรœผู้œอยู่œในœตำแหน่งœยาวœนานœ (2487-2515) ได้œถึงœแก่œกรรมœ (ตุลาœคม)œ สมœหมายœ ฮุนœตระกูลœ เข้าœรับœตำแหน่งœแทนœในœช่วงœสั้นๆœ (พฤศจิกายนœ-ธันวาœคมœ2515) ก่อนœไปœดำรงœตำแหน่งœรัฐœมนตรีœช่วยœว่าœการกœระœทรวงœการœคลังœ

จะœด้วยœเตรียมœการœอย่างœดีœหรือœไม่œก็œตามœ การœมาœของœผู้œจัดœการœใหญ่œคนœต่อœมาœ-ประœจิตรœ ยศœสุนทรœ (มกœราคœมœ 2516) ถือœเป็นœจุดœตั้งœต้นœการœเปลี่ยนœแปลงœครั้งœสำคัญœ

พูนœเพิ่มœ ไกรœฤกษ์œ ขณะœนั้นœอายุœเพียงœ 50 ปีœ มีœภารœกิจœสำคัญœรับœใช้œราชœสำนักœ โดยœเฉพาะœดำรงœตำแหน่งœผู้œอำนวยœการœสำนักœงานœทรัพย์œสินœส่วนœพระœมหาœกษัตริย์œ (2513-2530) และœเลขาœธิœการœพระœราชœวังœ (2521-2530) ในœช่วงœเวลาœดังœกล่าวœเครือœข่ายœสำนักœงานœทรัพย์œสินœฯ ขยายœการœลงœทุนœอย่างœมากœ โดยœเฉพาะœในœอุตสาหœกรรมœและœการœเงินœ ด้วยœในœช่วงœเวลาœเดียวœกันœนั้นœเขาœเป็นœประธานœกรรมœการœบริษัทœ ปูนœซิœเœมนต์œไทยœด้วยœ

ส่วนœสมœหมายœ ฮุนœตระกูลœ แม้œอยู่œในœตำแหน่งœช่วงœสั้นๆœ แต่œมีœบทœบาทœเชื่อมœโยงœอย่างœต่อœเนื่องœ เมื่อœเป็นœผู้œจัดœการœใหญ่œปูนœซิœเœมนต์œไทยœ (2519-2523) และœเป็นœรัฐœมนตรีœคลังœหลายœสมัยœในœช่วงœปีœ 2517-2530 กลายœเป็นœผู้œมีœส่วนœสร้างœสายœสัมพันธ์œกับœธุรœกิจœญี่ปุ่นœทั้งœไทยœพาณิชย์œ และœปูนœซิœเœมนต์œไทยœ

ขณะœที่œบริษัทœ ปูนœซิœเœมนต์œไทยœพยายามœข้ามœผ่านœยุคœเดนมาร์กœ (2456-2517) ไปœสู่œยุคœคนœไทยœ พร้อมœกับœโอกาสœใหม่ๆœ ทางœธุรœกิจœ ธœนาœคาœรœไทยœพาณิชย์œ พยายามœก้าวœข้ามœจากœยุคœอนุรักษ์œนิยมœ ภายœใต้œการœบริหารœผู้œจัดœการœวัยœ 70 ผู้œอยู่œในœตำแหน่งœยาวœนานœ เข้าœสู่œยุคœใหม่œด้วยœแผนœการœเชิงœรุกœ

ภาพœกว้างๆœ เป็นœแผนœการœคล้ายๆœ กันœ การœนำœ “คนœนอก”œ เข้าœมาœสู่œองค์œกรœธุรœกิจœเก่าœแก่œของœไทยœ

 

ตั้œงœแต่œปีœ 2509 ปูนœซิœเœมนต์œไทยœ (เครือœซิœเœมนต์œไทยœหรือœเอœสœซีœจี)œ เริ่มœนำœ “คนœนอก”œ ส่วนœใหญ่œเป็นœระดับœกลางๆœ (Mid-career) เข้าœมาœบุกœเบิกœธุรœกิจœใหม่ๆœ ก่อนœจะœถึงœขั้นœตอนœสำคัญœ “คนœนอก”œ ระดับœสูงœเป็นœข้าœราชœการœชั้นœผู้œใหญ่œ จากœกระทรวงœการœคลังœเข้าœมาœดำรงœตำแหน่งœผู้œจัดœการœใหญ่œแทนœฝรั่งœ (2517)

ส่วนœธœนาœคาœรœไทยœพาณิชย์œ มีœแรงœเหวี่ยงœกว่าœปกติœ ด้วยœการœปรับœตัวœช้าœ จึงœพยายามœก้าวœผ่านœสู่œยุคœใหม่œอย่างœเร่งœรีบœ “คนœนอก”œ เข้าœมาœเป็นœผู้œบริหารœระดับœสูงœในœทันœทีœ เป็นœกระบวนœการœเปลี่ยนœแปลงœบุคลากรœครั้งœใหญ่œที่œสุดœในœประวัติœศาสตร์œก็œว่าœได้œ ตามœด้วยœ “คนœนอก”œ เข้าœมาœอย่างœเป็นœขบวนœ ในœระดับœค่อนœข้างœสูงœ ตามœแผนœรับœช่วงœบริหารœธœนาœคาœรอœย่างœต่อœเนื่องœ

ปีœ 2516 ธœนาœคาœรœไทยœพาณิชย์œ แต่งœตั้งœกรรมœการœผู้œจัดœการœใหญ่œคนœใหม่œ-ประœจิตรœ ยศœสุนทรœ เจ้าœหน้าœที่œระดับœสูงœจากœธœนาœคาœรœแห่งœประเทศœไทยœ ตามœมาœด้วยœมือœอาชีพœคนœสำคัญœที่œเข้าœมีœบทœบาทœอย่างœมากœ ธาœรินœทร์ œนิมมานœเหœมิœนท์ (2517) œชฎาœ วัฒนœศิœริœธรรมœ (2518) และœโอฬารœ ไชยœประวัติœ (2525)

ธาœรินœทร์ œนิมมานœเหœมิœนท์ œผู้œมีœภูมิœหลังœที่œดีœ ทั้งœครอบœครัวœ การœศึกษาœและœประสบœการœณ์œทำœงานœ ผู้œมาœกับœยุคœสงครามœเœวีœยดœนามœ ผ่านœการœศึกษาœสถาบันœชั้นœนำœของœสหœรัฐœ และœมีœประสบœการœณ์œทำœงานœธœนาœคาœรสœหœรัฐœ (First National City Development Finance Corporation หรือœ Citibank ในœปัจจุบัน)œ เข้าœมาœมีœบทœบาทœสำคัญœในœธœนาœคาœรœไทยœพาณิชย์œ เพียงœ 10 ปีœจากœนั้นœได้œก้าวœขึ้นœเป็นœกรรมœการœผู้œจัดœการœใหญ่œ (2527-2535) แทนœประœจิตรœ ยศœสุนทรœ ถือœว่าœเป็นœเส้นœทางœที่œสั้นœมากๆœ

ในœยุคœประœจิตรœ ยศœสุนทรœ เป็นœช่วงœธœนาœคาœรœไทยœพาณิชย์œเติบœโตœ เมื่อœพิจารณาœจากœสินœทรัพย์œระดับœ 1 หมื่นœล้านœบาทœ ในœปีœ 2513 ทะยานœสู่œระดับœ 6 หมื่นœล้านœบาทœ ในœปีœ 2523 (ข้อœมูลœจากœ หนังœสือœ 100 ปีœของœธœนาœคาœรœไทยœพาณิชย์œ ฉบับœภาษาœอังกฤษœ–Century of Growth) เมื่อœเปรียบœเทียบœข้อœมูลœอีกœชุดœ (Capital Accumulation in Thailand 1855-1985, Suehiro Akira 1996) พิจารณาœจากœยอดœเงินœฝากœ พบœว่าœในœปีœ 2524 ธœนาœคาœรœไทยœพาณิชย์œขยับœขึ้นœมาœหนึ่งœอันดับœ (เป็นœอันดับœ 4) มีœอัตราœการœเติบœโตœในœช่วงœ 10 ปีœ (2515-2524) เพิ่มœขึ้นœถึงœ 21% แต่œถือœว่าœยังœน้อยœกว่าœธœนาœคาœรœใหญ่œ 2 แห่งœ โดยœเฉพาะœธœนาœคาœรกœสิœกรœไทยœซึ่งœมีœอัตราœเพิ่มœขึ้นœถึงœราวœ 29%

ทั้งœนี้œ เชื่อœว่าœธœนาœคาœรœไทยœพาณิชย์œได้œศึกษาœบทœเรียนœทางœธุรœกิจœธœนาœคาœรกœสิœกรœไทยœ ในœฐานะœมีœความœสัมพันธ์œกันœพอœสมœควรœ

 

เมื่œอปœระœจิตรœ ยศœสุนทรœ เป็นœกรรมœการœผู้œจัดœการœใหญ่œธœนาœคาœรœไทยœพาณิชย์œ เขาœได้œเป็นœกรรมœการœบริษัทœ ปูนœซิœเœมนต์œไทยœด้วยœ ว่าœไปœแล้วœ เป็นœไปœตามœธรรมœเนียมœสืบœต่อœมาœตั้งœแต่œยุคœอาภรณ์œ กฤษณาœมœระœ และœสมœหมายœ ฮุนœตระกูลœ ที่œน่าœสนœใจœในœคณะœกรรมœการœบริษัทœ ปูนœซิœเœมนต์œไทยœนั้นœ มีœผู้œบริหารœธœนาœคาœรกœสิœกรœไทยœ เป็นœกรรมœการœอยู่œด้วยœ

เกษมœ ล่ำœซำ œผู้œจัดœการœธœนาœคาœรกœสิœกรœไทยœคนœสำคัญœ เข้าœเป็นœกรœรœรมœการœบริษัทœ ปูนœซิœเœมนต์œไทยœ ในœช่วงœหัวœเลี้ยวœหัวœต่อœ (2499-2505) ต่อœด้วยœ บัญชาœ ล่ำœซำ œเป็นœกรรมœการœปูนœซิœเœมนต์œไทยœยาวœนานœ (2510-2535) ในœช่วงœเวลาœต่อœเนื่องœ ทั้งœปูนœซิœเœมนต์œไทยœและœธœนาœคาœรกœสิœกรœไทยœมีœความœสัมพันธ์œกับœอิทธิœพลœสหœรัฐœ ตั้งœแต่œยุคœต้นœสงครามœเœวีœยดœนามœ

โมœเดœลธœนาœคาœรกœสิœกรœไทยœ เปิดœฉากœการœขยายœเครือœข่ายœสาขาœอย่างœขนานœใหญ่œ “เริ่มœนโยบายœเปิดœฉากœการœรุกœทางœการœตลาดœ ด้วยœการœระดมœการœเปิดœสาขาœเข้าœยึดœครองœพื้นœที่œในœวงœกว้างœก่อนœ ตั้งœแต่œปีœ 2508 … อัตราœการœขยายœสาขาœของœธœนาœคาœรกœสิœกรœไทยœเขยิบœสูงœขึ้นœอย่างœรวดœเร็วœในœบางœปีœเปิดœถึงœ 26 สาขาœ ทำœให้œธœนาœคาœรกœสิœกรœไทยœก้าวœขึ้นœเป็นœธœนาœคาœรœที่œมีœสาขาœสูงœที่œสุดœเป็นœอันดับœสองœของœประเทศœ ตั้งœแต่œปีœ 2519” (หนังœสือœ บัญชาœ ล่ำœซำ : œประวัติœและœผลœงานœ, 2535)

เป็นœไปœเช่นœเดียวœกับœธœนาœคาœรœไทยœพาณิชย์œ ยุคœประœจิตรœ ยศœสุนทรœ กับœแผนœการœขยายœสาขาœซึ่งœมาœทีœหลังœพอœสมœควรœ “จากœปีœ 2515 ซึ่งœธœนาœคาœรœไทยœพาณิชย์œมีœสาขาœอยู่œเพียงœ 25 สาขาœ ถึงœสิ้นœปีœ 2529 ธœนาœคาœรœมีœสาขาœทั่วœประเทศœ 176 สาขา”œ (หนังœสือœ “สยามœกัมœมาœจล”œ)

อีกœแนวœทางœ ธœนาœคาœรกœสิœกรœไทยœขยายœเครือœข่ายœแวดœล้อมœธœนาœคารœ มีœบริษัทœเงินœทุนœและœหลักœทรัพย์œหลายœแห่งœ ทั้งœการœร่วมœทุนœกับœธœนาœคาœรœต่างœประเทศœ เช่นœ ทิœสœโก้œ (2512) หรือœตั้งœขึ้นœใหม่œ เช่นœ ภัทรœธนœกิจœ (2515) ศรีœมิตรœ ขณะœเดียวœกันœ ล็œอกœซเล่ย์œกิจœการœในœเครือœข่ายœอีกœขาœหนึ่งœ เดิมœนำœสินœค้าœสมัยœใหม่œจากœต่างœประเทศœเข้าœมาœ เริ่มœขยายœตัวœด้วยœการœลงœทุนœในœอุตสาหœกรรมœหลายœแห่งœ

ธœนาœคาœรกœสิœกรœไทยœในœยุคœสงครามœเœวีœยดœนามœ ถือœเป็นœแกนœสนับสนุนœอุตสาหœกรรมœใหม่ๆœ อันœเกิดœจากœความœร่วมœมือœกับœธุรœกิจœโลกœตะวันœตกœ ในœกรณีœ บุกœเบิกœอุตสาหœกรรมœยาœ ร่วมœทุนœกับœ Lepetit แห่งœ Luxemburg (2504) อุตสาหœกรรมœยางœรถœยนต์œ ร่วมœทุนœกับœ Firestoneแห่งœสหœรัฐœ (2505) บุกœเบิกœอุตสาหœกรรมœการœเกษตรœ –ผลิตœสับปะรดœกระป๋องœ ร่วมœทุนœกับœDole แห่งœสหœรัฐœ (2509) อุตสาหœกรรมœการœผลิตœเครื่องœสุขœภัณฑ์œตอœบœสนองœวิถีœชีวิตœสมัยœใหม่œ ร่วมœทุนœกับœ Armitage Shank แห่งœสหœราชœอาณาœจักรœ(2512)

คล้ายๆœกันœ ธœนาœคาœรœไทยœพาณิชย์œ เดินœตามœแผนœทั้งœขยายœเครือœข่ายœบริษัทœเงินœทุนœและœหลักœทรัพย์œ รวมœทั้งœร่วมœทุนœในœกิจœการœอื่นๆœ โดยœมีœพันœธœมิตรœทางœธุรœกิจœที่œแตกœต่างœกันœ ส่วนœใหญ่œเป็นœเครือœข่ายœธุรœกิจœญี่ปุ่นœ

อย่างœไรœก็œตามœธœนาœคาœรœไทยœพาณิชย์œ ให้œความœสำคัญœกรณีœหนึ่งœเป็นœพิเศษœ -ปีœ2526 เปิดœบริการœเอœทีœเอ็มœเป็นœธœนาœคาœรœแรกœในœประเทศœไทยœ “..จากœเดิมœมีœภาพœลักœษณ์œเป็นœธœนาœคาœรอœนุœรักษ์œนิยมœ เปลี่ยนœมาœเป็นœธœนาœคาœรœที่œมีœความœทันœสมัยœ และœเป็นœผู้œนำœด้านœบริการœธœนาœคาœรอิœเล็กœทรœอนิกส์..” (œหนังœสือœ “100 ปีœ จากœบุœคคลัภย์œสู่œไทยœพาณิชย์”œ) •