อ่านเป็นภาษาล้านนาว่า “ยำจิ๊นไก่”

ยำจิ๊นไก่ แปลว่า ยำไก่ฉีก นับเป็นอาหารพื้นเมืองของภาคเหนือที่นิยมกินกัน

ที่มาของยำจิ๊นไก่คือ หลังจากมีการเซ่นไหว้สิ่งศักดิ์สิทธิ์ในบ้าน ซึ่งมักจะต้องมีไก่ต้มเป็นเครื่องสังเวยเสมอ หลังจากเสร็จพิธีจึงเอาเนื้อไก่มาฉีกแล้วยำใส่น้ำพริกลาบ หรือพริกเผาไฟให้เกรียมที่เรียกว่าพริกดำ

เครื่องปรุงมีไก่ต้ม และเครื่องน้ำพริกประกอบด้วย พริกแห้งปิ้งไฟให้เกรียม ดีปลีคั่ว เม็ดผักชีคั่ว กะปิ กระเทียม หอมแดง ข่า ตะไคร้ หั่นใบมะกรูด สะระแหน่ ผักชีฝรั่ง ผักชี ต้นหอม ผักไผ่ ปลาร้าต้มสุก (ถ้าชอบ) และเกลือ

น้ำต้มไก่ที่เก็บไว้ ซึ่งระหว่างการเตรียมต้มไก่ มักจะใส่ข่าตะไคร้ลงไปต้มด้วยให้หอม

วิธีทำ โขลกพริก ดีปลี เม็ดผักชี เจียวกระเทียมกับน้ำมัน ใส่เครื่องแกงลงผัดจนหอม เติมกะปิ ปลาร้า ใส่น้ำต้มไก่ลงไป พอเดือดจึงใส่ผักสมุนไพรที่หั่นไว้ลงไป ที่ขาดไม่ได้คือผักไผ่ จึงจะทำให้ยำจิ๊นไก่มีกลิ่นเป็นเอกลักษณ์ สุดท้ายตามด้วยเนื้อไก่ฉีก ปรุงรสด้วยเกลือ

จะได้ยำจิ๊นไก่ เป็นอาหารจานน้ำแกง ที่มีหน้าตาของน้ำออกสีดำคล้ำ หอมสมุนไพร รสชาติจัดจ้านตามสีของเครื่องแกง

 

ถ้าสังเกต จะเห็นว่ายำจิ๊นไก่ ไม่ได้ใส่มะนาวแบบต้มยำไก่

การยำของทางเหนือเป็นการเอาเครื่องปรุงมาคลุกเข้าด้วยกัน ไม่ใช่ยำรสแซบแบบอีสานหรือภาคกลาง

บางครั้งหากไก่ตัวเล็ก ชาวบ้านมีไก่น้อยและไม่พอกิน คนล้านนาจะเอาหัวปลีมาหั่นใส่ลงไปต้มด้วย ซึ่งพอหัวปลีสุก เนื้อปลีจะนิ่มราวกับเนื้อไก่ อร่อยแยกไม่ออกว่าอันไหนเนื้อไก่ อันไหนปลีกล้วย เพราะความอร่อยอยู่ที่การซดน้ำ หากมีแขกมาเพิ่มหรือมีคนกินมากคนขึ้น ก็สามารถเพิ่มหัวปลีลงไปได้อีก เพราะบ้านไหนๆ ก็มักจะมีปลีกล้วยอยู่พร้อมในสวน นับเป็นภูมิปัญญาชาวบ้านในการเพิ่มปริมาณอาหารให้เพียงพอกินกันได้อร่อยทุกคน

และส่วนมากมักจะกินยำจิ๊นไก่แกล้มเหล้าที่เป็นเครื่องเซ่นไหว้ นั่นแหละ อร่อยเข้ากันได้ดี

 

ในวงเหล้าและนอกวงเหล้ามีลำนำเกี่ยวกับยำจิ๊นไก่ ขับร้องกันเล่นว่า

“ยำ สุริยำ ต๋ำพริกดำใส่ยำจิ๊นไก่

เอาเกลือเข้าใส่เหียนิด เอาพริกเข้าใส่เหียหน่อย

เอาหอมเข้าใส่เหียน้อย แม่โขงห้าล้อยก็จ้าดลำ”

แปลว่ายำจิ๊นไก่ใส่น้ำพริกเผา ใส่เกลือ พริก หอม กินกับแม่โขงสักครึ่งกลม แสนจะอร่อยเลิศ

อาหารจานนี้นับเป็นเมนูที่ได้มาจากการเซ่นไหว้ และมักจะกิน หรือฉลองกันเป็นกรณีพิเศษ

แต่ถ้าใครอยากกิน ในร้านอาหารพื้นเมืองมีขายเสมอ และสามารถสั่งได้

 

ยำจิ๊นไก่ ใส่พิกดำจ้าดลำเจ้า

แปลว่า ยำไก่ฉีก ใส่พริกดำอร่อยมากค่ะ