หลังเลนส์ในดงลึก/ปริญญากร วรวรรณ

‘แกร่ง’

 

กลางเดือนมกราคม

ป่าด้านตะวันตก นับได้ว่าอยู่ในช่วงฤดูแล้งอย่างเป็นทางการ แม้ว่าในตอนกลางคืนอุณหภูมิจะลดต่ำจนถึงช่วงสายๆ สภาพอากาศหลังเวลาเที่ยง ร้อนอบอ้าว แต่หลังจากที่ดวงอาทิตย์ลับสันเขา อากาศก็เริ่มเย็นยะเยือกอีก

ระดับน้ำในลำห้วยสายหลักลดลงมาก ลำห้วยสายย่อยๆ ส่วนใหญ่แห้งขอด เหลือเพียงก้อนหินใหญ่น้อยระเกะระกะ

แหล่งน้ำที่เหลือ คล้ายเป็นที่ชุมนุมของเหล่าสัตว์ป่า

สำหรับพวกมัน ฤดูกาลมีแค่สองฤดู คือ ฤดูฝน และฤดูแล้ง

ในช่วงนี้ ต้นไม้ส่วนใหญ่ปรับตัว หลายต้นทิ้งใบจนหมด หลายต้นออกดอกบานสะพรั่ง ความชื้นในอากาศลดลง ใบไม้แห้งที่ร่วงหล่นลงมาจากกิ่ง ช่วยคลุมพื้นดินกักเก็บความชื้นไว้บ้าง

บางบริเวณไฟไหม้ ใบไม้แห้งคือเชื้อไฟชั้นดี

ไฟลุกลามรวดเร็ว ทิ้งร่องรอยไว้เป็นพื้นที่คลุมด้วยเถ้าดำๆ ขอนไม้บางท่อน ควันไฟลอยคุกรุ่น

ป่าอยู่ในสภาพร้อนแล้ง กระนั้นก็เถอะ กลางคืนมีน้ำค้างปะพรมให้ความชุมชื้น ดังนั้น ภายในไม่ถึงสองสัปดาห์ สีเขียวๆ ของระบัด หรือหญ้าอ่อนๆ จะแทรกเถ้าดำๆ นั่นขึ้นมา

อีกทั้งไม่ใช่เรื่องน่าประหลาดใจแต่อย่างใด ที่สายฝนจะโปรยปรายในช่วงฤดูแล้งเช่นนี้

เมื่อสายฝนมา ความเขียวชอุ่มก็กลับคืนมาอย่างรวดเร็ว

 

สภาพอากาศเวลากลางวัน อุณหภูมิสูงขึ้นถึง 30 องศาเซลเซียส กลางคืนตอนใกล้รุ่ง อุณหภูมิลดเหลือไม่ถึง 10 องศา โดยเฉพาะบริเวณที่อยู่บนความสูงเกิน 800 เมตรจากระดับน้ำทะเล

อย่างเช่นบริเวณแคมป์ริมลำห้วย ที่ผมกับอดิเทพคู่หูชาวกะเหรี่ยงใช้พักแรม

กลางวันผมผจญกับความร้อนอบอ้าวในซุ้มบังไพรแคบๆ

กลางคืนพบกับอากาศเย็นเยือก ต้องใช้เวลาส่วนใหญ่อยู่ข้างกองไฟ

“กลางวันร้อน กลางคืนหนาว หม่องโจจะไม่สบายเอานะ” อดิเทพ เป็นห่วง

เขาต้มน้ำร้อนรินใส่ถ้วย ตัดน้ำตาลอ้อยซึ่งเป็นแผ่น เป็นชิ้นเล็ก ยื่นให้ผม

“กัดน้ำตาลอ้อยแล้วดื่มน้ำร้อนตาม ชุมคอดี ที่บ้านผมกินอย่างนี้แหละ”

ฤดูแล้ง อ้อยที่ปลูกไว้ข้างบ้านแก่ เขาตัดมาเคี่ยวจนแข็ง เก็บไว้กินนานๆ

“หน้าแล้ง คนแก่ๆ กินดี” อดิเทพพูดยิ้มๆ

ผมกัดแผ่นน้ำตาลอ้อยแข็งๆ ดื่มน้ำร้อนตาม ให้ความรู้สึกชุ่มคอ

เป็นกิจกรรมที่ดีของการอยู่ข้างกองไฟ

 

ข้อดีของฤดูแล้ง ถ้าไม่นับเรื่องความร้อนอบอ้าวตอนกลางวัน หรือคันยิบๆ ตามตัวเพราะฤทธิ์เห็บ คือ การอยู่ในแคมป์ค่อนข้างสบาย

เราผูกเปลนอนโดยไม่ต้องขึงฟลายชีตด้านบน

ให้ความรู้สึกเหมือนกำลังถูกห่มคลุมด้วยดาวมหาศาล

ในคืนข้างขึ้น บางคืนผมสะดุ้งตื่นเพราะรู้สึกราวกับใครเอาไฟฉายส่องหน้า

เมื่อลืมหน้า ก็พบกับความสว่างนวลของแสงจันทร์

นกกลางคืนส่งเสียง แมลงกรีดปีก เขียดหลายชนิดส่งเสียงเป็นจังหวะ เก้งเห่ากระชั้นๆ กวางส่งเสียงแหลม

ผมลุกจากเปล กองไฟมอดดับ ขยับๆ ฟืน สักครู่ไฟเริ่มติดขึ้นอีก

ยกกาน้ำซึ่งคราบเขม่าดำติดแน่น แขวนเหนือกองไฟ ขยับเก้าอี้ตัวเล็กเข้าใกล้กองไฟอีกสักหน่อย

เสียงฝีเท้าเดินเข้ามาใกล้ พร้อมกลิ่นยาเส้น

“ผมก็นอนไม่หลับ” อดิเทพพูดเบาๆ ก่อนคว้าเก้าอี้อีกตัว ยกไปนั่งอีกฝั่ง

ผมมองเปลวไฟที่ไหววูบวาบ

เมื่อตั้งใจดู ความอ่อนช้อย ราวกับเปลวไฟกำลังร่ายรำ ก็ปรากฏให้เห็น…

 

“หม่องโจรู้ไหม ลูกสิบคนของผมนี่ ผมไม่เคยตีเลยนะ”

หลังนั่งเงียบๆ อยู่นาน อดิเทพเริ่มชวนคุย

“เลี้ยงลูกอย่างเดชานั่น ผมไม่ชอบ มันตวาด และขู่ลูกบ่อยๆ บางทีตีด้วย ลูกยังเล็ก ตีแต่ละทีร้องไห้จ้า”

เดชาเป็นเด็กรุ่นหลาน เขาอยู่หน่วยพิทักษ์ป่าเดียวกัน

ลูกๆ อดิเทพเหลือเพียง 5 คน อีก 5 คนเสียชีวิต บางคนตายตั้งแต่เด็ก บางคนตอนโตแล้ว ทุกวันนี้ลูกชายคนเล็กเรียนอยู่โรงเรียน ตชด.

“คนนี้เรียบร้อย เรียนเก่ง จบ ม.3 แล้ว ผมว่าจะเอามาฝากให้เข้าทำงานที่นี่แหละ เข้ามาแทนผมจะออกไปอยู่บ้าน ช่วยเมียทำงาน” อดิเทพวาดแผน

 

อดิเทพทำให้ผมนึกถึงวิถีของเสือโคร่ง หลังจากสองปี เมื่อลูกโตพอต้องแยกไปหาพื้นที่ของตัวเอง

นักวิจัยพบว่า

แม่เสือบางตัวใช้วิธีขยับให้ลูกอยู่ในพื้นที่ของตัว เพราะแม่เสือรู้ดีว่า นี่คือช่วงเวลาที่ยุ่งยากลำบากที่สุดในชีวิตเสือ

ไม่ใช่ลูกเสือทุกตัวจะผ่านบททดสอบนี้ไปได้ จนกระทั่งเข้มแข็งพอจะยึดพื้นที่เป็นของตัวเอง

“แม่เล่าให้ฟังว่า ตอนเด็กๆ ผมดื้อ เคยถูกพ่อตีหนักมากจนสลบไปเลย แต่ผมจะไม่ทำอย่างนั้นกับลูกแน่” อดิเทพเล่า

“ไม่ไปโรงเรียนหรอก เข้าป่า หายิงกระรอก ยิงนกไปเรื่อยแหละ”

ผมนึกถึงลูกๆ ของอดิเทพ พวกเขาโชคดี ผมเชื่อว่า ความอ่อนโยนที่อดิเทพมี ย่อมส่งต่อไปถึงลูกๆ ด้วย

 

สายลมพัดแรงขึ้น แสงจันทร์หายไป เมฆฝนเข้ามาแทนที่ สักพักสายฝนเริ่มโปรย

เราช่วยกันขึงฟลายชีต ฝนตกหนักขึ้น ท้องฟ้าส่งเสียงครืนๆ สลับสายฟ้าแลบ

สายฝนในฤดูแล้ง ไม่ใช่เรื่องน่าประหลาดใจ

ฝนตกอยู่เกือบชั่วโมง อดิเทพเดินกลับไปที่เปลเมื่อฝนเริ่มเบาบาง เปลเขาอยู่ห่างไปร่วม 30 เมตร

ท้องฟ้ายังถูกห่มคลุมด้วยเมฆฝน ผมยังนั่งอยู่ข้างกองไฟ อากาศเย็นยะเยือก

ป่าสอนให้รู้ที่จะพร้อมรับมือกับทุกสถานการณ์

นอกจากต้องรู้จักปรับตัวไปตามฤดูกาลที่เปลี่ยนแปลง

ชีวิตในป่า ควรมีความ “แกร่ง”  พอสมควร ลูกๆ สัตว์ป่าได้รับความแกร่งนี้มาจากพ่อ ที่แม่เลือกมาอย่างพิถีพิถัน

 

เวลายาวนานในป่า รวมทั้งบทเรียนที่สัตว์ป่าสอน

ทำให้ผมรู้ว่า ความ “แกร่ง” ที่มีอยู่บ้างในตัว

ส่งผ่านมาจากใคร

เงยหน้ามองท้องฟ้าซึ่งมืดครึ้มเพราะเมฆฝน

แต่ผมรู้ว่า หลังเมฆทะมึน นั่นคือท้องฟ้าที่มีดาวมหาศาลส่องประกายระยิบ