ครูหนุ่มบารังสองคนนั่นในพระตะบอง พวกเขามีชีวิตที่ไม่ปกติอย่างไร แต่สำหรับนักชาติพันธุ์วิทยา ฌ็อง บลูเบต์ เขามีเรื่องราวชีวิตคล้ายบาบาลในห้วงต้นของวัยหนุ่ม แรกเลย อาสาเป็นทหารหน่วยต้านนาซี ก่อนร่วมรบในคาบสมุทรแปซิฟิกต่อกองทัพญี่ปุ่นในอินโดจีน เมื่อปลดประจำการ เขากลายเป็นชาวไร่ในที่ดินสัมปทานเขตที่ราบสูงอินโดจีนตอนใต้ ครอบคลุมเดียวเขตอีสานกัมพูชา

บูลเบต์ปลูกชา กาแฟ พืชไร่พื้นเมืองแบบเดียวชนเชียดปลาว (Blao) ที่เขาสามารถพูดภาษานี้อย่างสมบูรณ์แบบ แต่ความขัดแย้งในเวียดนามได้ลุกลามจนเขาต้องกลับไปทำงานให้หน่วยอภิรักษ์เมืองพระนคร และกลายเป็นผู้เชี่ยวชาญโบราณวิทยาคนหนึ่งของภูมิภาค

แต่ความกระตือรือร้นต่องานอันเป็นที่รักบูชานี้ นับวันจะนำพาเขาไปไกลจากความจริงที่ตนพยายามต่อสู้ โดยเฉพาะการบ่อนทำลายประติมากรรมสมบัติของมนุษย์ที่สุดประเมินค่าได้

เนียงวิทูสนทนา-มีการพบว่าประติมากรรมศิลป์ต่างยุคจำนวนมากทั้งในพนมเปญ เสียมเรียบและพื้นที่รอบนอกถูกทำลายและสาบสูญจำนวนมาก โดยเฉพาะในสมัย “ลอน นอล-เขมรแดง” (2513-2518) เช่น ประติมากรรมหมู่อิทธิพลรามายณะยุคเกาะแกร์ ที่ถูกลักลอบไปสหรัฐ และอีกจำนวนมากในฝรั่งเศส

พระตะบองขณะนั้นยังมีนักปฐพีวิทยา ฌ็องคล็อด ซาล (นามจัดตั้ง?) เจ้าหน้าที่นักพัฒนาเกษตรกรรมแห่งที่ราบพระตะบองในองค์กรของสหประชาชาติ ซาลเคยทำงานทั้งอเมริกาใต้และแอฟริกา ก่อนย้ายมากัมพูชาในห้วงอันยากลำบากสำหรับจุดประสงค์เชิงทฤษฎีในโครงการเขื่อนทดน้ำ “บานาน” ที่เป็นอุปสรรคจากความขัดแย้งทางการเมือง

เดิมที ระบบชลประทานนี้จะช่วยเหลือชาวนาให้เชื่อมั่นต่อการเพาะปลูกพืชไร่ฤดูแล้ง ที่ต่างไปจากการผันน้ำจากคลองสังแกในแบบเดิม

ต่อมาพบว่านับจากปี พ.ศ.2516 เขมรกลุ่มแดงได้เข้าขัดขวางโครงการดังกล่าว

รุ่งเช้าหลังสิ้นสุดเคอร์ฟิว สองกัปตันบินกลับโปเชนตงเพื่อเตรียมไปต่อตามตารางการบินคือเกาะกง แม้การรอคอยที่ล่าช้าของการบินในแต่ละเขตนี้ แต่การเตรียมบินกลับมีเวลาล่วงหน้าเพียง 20 นาที รวมทั้งการจัดเติมเชื้อเพลิงที่ราคา 88 เหรียญสหรัฐต่อ 4 แกลลอน ขณะที่ในแต่ละเที่ยวบินนั้น ดาโกต้ากลับสวาปามน้ำมันไปถึง 100 แกลลอนต่อ 1 ชั่วโมงเลยเทียว

แหล่งน้ำมันเหล่านี้ยังขายกันเฉพาะในกองทัพอากาศกัมพูชา โดยลุงแซมที่อำนวยการให้เชื้อเพลิงเหล่านี้ฟรี ขณะที่เงินส่วนใหญ่ถูกโอนไปธนาคารของใครบางคนในสวิตเซอร์แลนด์

 

ที่เกาะกง การขนถ่ายสัมภาระจะทำอย่างรวดเร็ว เพื่อขนถ่ายสินค้าชุดใหม่ไปยังพนมเปญ และกิจการเร่งรัดนี้ ทำให้นักบินไม่มีเวลาแม้แต่จะดื่มกาแฟในสนามบิน ที่กลิ่นคาวสกปรกดูจะคุกคามไปทั่ว

เช้าวันนั้น ทันทีที่มาถึงจุดพักรอในสนามบิน ซึ่งมีเครื่องบินของแอร์กัมโบจด์ 3-4 ลำจอดรอขึ้นบินอยู่ก่อนแล้ว แต่การรอคอยจะยาวนานออกไป เช่นเดียวกับอุณหภูมิห้องที่สูงขึ้นเป็นลำดับถึง 35 องศาเซลเซียส

โดยไม่ว่าสภาวะอากาศจะเป็นเช่นใด ผู้โดยสารไม่มีคนใดเลยที่โวยวาย แต่สำหรับนักบินนั้น ดูจะได้ประโยชน์จากใบพัดนอกหน้าต่างที่ทำให้พวกเขาแช่มชื่นในละอองเย็นที่ปลิวเข้ามากระทบ ขณะเวลาเที่ยงวันที่อุณหภูมิ 40 องศาเซลเซียส สภาพเครื่องบินจึงเหมือนกาต้มน้ำที่ลอยตัวเวิ้งอยู่ในอากาศ

แต่จอดเครื่องรอกลับ ดูจะไม่มีผลต่อค่าแรงของนักบินแต่อย่างใด กฎคือ การนับเวลา จะเริ่มทันทีที่เครื่องบินหยุดอยู่กับที่ และหยุดทันที เมื่อกีบรางถูกไถมาอยู่ใต้เครื่องบิน แต่ส่วนใหญ่ชีวิตของนักบินที่นี่ ดูจะมีความเสี่ยงไม่ต่างจากแม่บ้านหนีเข้าเมืองที่ไม่มีหลักประกันใดๆ ในอาชีพ

ตอนบินขาออก พนมเปญ-เกาะกงที่เป็นไปตามคำแนะนำของหอการบินอย่างเคร่งครัด อุแม่เจ้า แต่ความจริงแล้วพวกเขาไม่เคยมั่นใจได้เลย สำหรับนักกำกับจราจรทางอากาศชาวเขมรผู้นั้น กล่าวตามตรง เขาไม่จริงจังต่ออาชีพการงาน และทำมันแบบขอไปที ขณะที่โปเชนตงเต็มไปด้วยสายการบินบริษัทเอกชน เครื่องบินของกองทัพอากาศ รวมทั้งเครื่องบินทิ้งระเบิดและเฮลิคอปเตอร์ต่อสู้อากาศยานที่น่าประทับใจนั่น แท้จริงแล้ว มีการบินขึ้น-ลงสนามบินกลางและทั่วประเทศตลอดเวลา

ด้วยเหตุนั้น จึงไม่แปลกที่จะมีสรรพอาวุธจำนวนมากถูกทิ้งไว้ในโรงเก็บเครื่องบินที่สนามบินโปเชนตง ที่นอกจากจะสุ่มเสี่ยงต่อถูกโจมตีจากฝ่ายเขมรแดงแล้ว

กองทัพอากาศเขมรเองก็อาศัยจุดประสงค์ในการโจมตีอย่างหลากหลาย และการซื้อขายอาวุธก็เป็นประเด็นที่น่าสนใจเสมอในเขมร

 

จังหวัดเกาะกงนั้นตั้งอยู่ทางตะวันตกเฉียงใต้จากกรุงพนมเปญที่ใช้เวลาเดินทางเพียง 65 นาทีเท่านั้น สำหรับเมืองลากูนเล็กๆ ที่ผู้คนอาศัยส่วนใหญ่เป็นชาวประมง และเป็นสถานท่องเที่ยวที่มีเสน่ห์ แต่ไม่ใช่สำหรับพวกนักบิน!

เกาะกงมีแต่ชายหาดที่รายล้อมด้วยต้นมะพร้าวสลับด้วยป่าชายเลน ที่สำคัญคือ “ไม่มีสนามบิน!” และรันเวย์ดินที่ยาว 800 เมตรนั่น เมื่อมองลงจากท้องฟ้า ราวกับริบบิ้นสีขาว ที่จะรองรับใบปีกยักษ์ของดีซี-3 อย่างสุดท้าทาย แต่ใช่ว่าความแคบสั้นของช่องทางวิ่งคืออุปสรรคดีเด่นของความเสี่ยง เมื่อเทียบกับหลุมน้ำเล็กๆ ที่ส่องประกายสะท้อนแสงแดดและความระยิบระยับนั่น ช่างเป็นเพชฌฆาตแห่งความตายโดยแท้

อย่างไรก็ตาม หลังผ่านจุดลงแบบแนวดิ่งแล้ว สิ่งที่ตามมาคือ หลุมเล็กหลุมน้อยพวกนั้น อาจเป็นตัวทำลายเกียร์บังคับเครื่องยนต์ที่พยายามลงจอด จนเกิดความเสียหายต่ออุปกรณ์บางชิ้น ทฤษฎีของบาบาลกัปตันจอมเก๋านี้ ไม่ได้ทำให้การลงจอดแบบ 180 องศาของเขารู้สึกถึงแรงกระแทกแต่อย่างไร กระนั้นบาบาลก็เดินนำกีย์ไปยังส่วนหน้าของตัวเครื่อง

เขานั่งยองๆ สุ่มมองอยู่ตรงหลังล้อซ้ายของเครื่องบิน พร้อมกันนั้นก็ยังบงการให้กีย์ทำแบบเดียวกับตนทางฝั่งล้อขวาอีกด้วย จากนั้นเขาถอดถุงเท้าและหยิบมันขึ้นมาเพ่งมองในมือ กีย์ทำตามอย่างไม่อิดเอื้อน ทั้งสองพากันเดินสำรวจพื้นที่ลู่ทางวิ่ง จนแน่ใจว่าไม่มีอะไรกีดขวางบนทางราว 600 เมตร ที่ตนลากเท้าเปล่าเดินไปนั้น

เพื่อมั่นใจได้ว่า การแท็กซี่และการยกตัวจากพื้นดินจะสะดวกดายอย่างไร้อุปสรรค และสภาวะเช่นนั้น ที่พวกเขาตื่นเต้นแจ่มใสราวกับการเหินเวหานั้นช่างน่าพิสมัยกว่าการอยู่บนพื้นดินเสียอีก!

 

ที่บาร์อันสุดจะคึกคัก และกีย์พึงพอใจอย่างมากกับเครื่องดื่มพื้นเมืองที่อาจทำให้ตนเพี้ยนได้ จนเมื่อชายร่างใหญ่คนหนึ่งที่กล่าวปราศรัย และตอนจบประโยคของเขา มักจะได้รับการปรบมือพร้อมกับเสียงเป่าปาก

ในทันทีที่ชายผู้นั้นหันมา ก็ตกตะลึงเมื่อพบว่า เขาคือสกิ๊พ ไรอัน เจ้าม้าพยศคนเถื่อน-เพื่อนคนหนึ่งของตน

ทั้งสองต่างโผเข้าหากัน สกิ๊พแนะนำกีย์ให้เป็นที่รู้จักในหมู่ผองเพื่อนนักบิน ซึ่งความเลื่อนเปื้อนจากการดื่มกำลังนำพาให้พวกเขารื่นเริงอย่างสุดขีด จากคำประกาศก่อตั้ง “ชมรมนักบินพาณิชย์กัมพูชา” ในนาม “หมูบิน! จ้าวเวหา” (Pig Pilots) และคืนนั้น พวกเขาก็ดื่มฉลองอย่างเมามันในการเป็นสมาชิกและสิ่งที่ทำให้พวกเขารู้สึกในความเป็นหนึ่ง

พิธีเฉลิมฉลองสมาคม “หมูบิน! จ้าวเวหา” อย่างยิ่งใหญ่นี้ ด้านหนึ่ง นอกจากปฏิสัมพันธ์ระหว่างสมาชิกแล้ว และตอนนี้ สัญลักษณ์ของตราอิสริยาภรณ์ จะถูกประดับอยู่บนอกเสื้อ “เครื่องแบบ” ของนักบินพาณิชย์ของกัมพูชา

คำยืนยันสะพานสายรุ้งของหมูบิน! นี้ เกิดขึ้นจากการที่พวกเขารวมตัวเพื่อช่วยเหลือกันเอง ท่ามกลางสถานการณ์การบินกัมพูชากำลังตกอยู่ในขั้นวิกฤต

 

โต๊ะอาหารค่ำมื้อเย็น สกิ๊พถูกซักถามถึงการทิ้งเวียงจันทน์และมาทำอะไรที่กัมพูชาของเขา-ที่นี่? กระนั้น ทั้งกีย์และบาบาลก็ตื่นเต้นกับข่าวสารในลาวและเพื่อนๆ เสมอ

สกิ๊พกล่าวว่า เขาเพิ่งทำสัญญากับแอร์อเมริกา และได้รับการว่าจ้างจากบริษัทคู่สัญญา “เขมราทรานสปอร์ต” ที่เขาจะเริ่มบินด้วยดีซี-3 ในเร็วๆ นี้

ทันที ใบหน้าของเขาก็หรุบต่ำเมื่อเล่าถึงจวน เซราปิโอ (Juan Serapio) นักบินที่มากประสบการณ์โดยเฉพาะเครื่องบินดีซี-4 ของบริษัทรอยัลแอร์ลาวสหายฟิลิปปินส์ที่กีย์-บาบาลรู้จักดีในลาว ผู้ชอบช่วยเหลือผู้อื่น และไม่เคยลืมอารมณ์ขันเสน่ห์และพรสวรรค์ส่วนตัวของเขา

แต่เครื่องบินของเขาหายไปทางทิศตะวันออกของเวียงจันทน์ ขณะบินไปไซ่ง่อนพร้อมผู้โดยสารอีก 25 ชีวิต

สกิ๊พเล่าว่า เครื่องบินทั้งหมดในเวียงจันทน์ต่างพาออกบินตามหาจวน ตัวเขาเองก็นำเครื่องพิลาทุสบินสำรวจแนวป่าตอนกลางคืน ด้วยหวังว่าซากไฟจากการระเบิดและการไหม้ของตัวเครื่องอาจช่วยให้พบร่องรอย

แต่เปล่าเลย

อีกครั้งหนึ่ง ที่สองสหายรำลึกถึงโฮ-นักบินอีกคนที่พวกเขารู้จัก

เช่นเดียวกับความลึกลับของป่าเขตร้อนฝนโปรยไพรในลาว ที่กลืนกินชีวิตนักบินพาณิชย์ในลาวคนแล้วคนเล่า