ชกคาดเชือก

วงค์ ตาวัน

 

ประเทศฮาร์ดพาวเวอร์

ไม่ใช่ซอฟต์พาวเวอร์

 

ซอฟต์พาวเวอร์ เป็นที่กล่าวขวัญกันไปทั่วในสังคมไทย จากปรากฏการณ์มิลลิŽที่โชว์แร็ปสั่นสะเทือนบนเวทีดนตรีระดับโลก พร้อมกับปลุกกระแสข้าวเหนียวมะม่วง จนขายดิบขายดี เป็นที่รู้จักกันไปทั่วโลก

ทุกฝ่ายยกย่องว่า นี่คือซอฟต์พาวเวอร์ไทยที่แท้จริง สามารถสร้างอิทธิพลด้วยเพลงที่บอกเล่าสังคมไทยอย่างตรงไปตรงมา ทั้งเสียดสีเสาไฟกินรี รถไฟ 120 ปี และรัฐบาลบูด พร้อมกับบอกด้วยว่า กูไม่ได้ขี่ช้าง ซึ่งคงจะบอกว่าอย่ามองประเทศไทยด้วยความเข้าใจผิดๆ ในบางด้าน

ที่สำคัญ โชว์กินข้าวเหนียวมะม่วงบนเวทีที่มีคนดูทั่วโลก สร้างความสำเร็จในการโปรโมตของหวานเมนูนี้อย่างได้ผล

นอกจากนี้ เสียงวิพากษ์วิจารณ์ที่ตามมา ยังชี้ให้เห็นว่า มิลลิ แร็ปเปอร์สาวเด็กรุ่นใหม่ ใช้เวลาเพียงไม่กี่นาทีบนเวทีเทศกาลดนตรีอันยิ่งใหญ่ สร้างความสำเร็จในสายตาคนทั่วโลก ทั้งความเป็นศิลปินนักร้องของเด็กไทย และทั้งอาหารไทย

ขณะที่รัฐบาลซึ่งพูดถึงซอฟต์พาวเวอร์มาตลอด แต่ไม่เคยทำอะไรสำเร็จ อาจจะใช้เงินงบประมาณไปมากมายแล้วด้วยซ้ำ

ส่วนมิลลิ ใช้ความสามารถตัวเอง ไปด้วยตัวเอง ไม่ได้รับการสนับสนุนอะไรจากรัฐบาลเลย กลับสร้างความสำเร็จให้เห็นได้มากมาย

จุดสำคัญ มิลลิคือเด็กรุ่นใหม่ที่กำลังร้อนแรง และมีความคิดทางการเมือง มุ่งมั่นต้องการการเปลี่ยนแปลงไปสู่สิ่งใหม่ๆ จึงทำให้มิลลิเคยถูกคนของรัฐบาลแจ้งจับมาแล้ว จากการวิพากษ์วิจารณ์รัฐบาล พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา

ประเด็นสำคัญจึงอยู่ที่ว่า ด้วยความคิดของเด็กรุ่นใหม่ เสรีนิยม แหกกรอบล้าหลังที่สังคมไทยตีกรอบเอาไว้ จึงประสบความสำเร็จเช่นนี้ได้!!

ถ้ามิลลิโชว์วัฒนธรรมไทยตามสูตรสำเร็จ ร้องเพลงเยินยอประเทศไทยดีงามมีศีลธรรมเป็นเมืองพุทธ ไม่มีทางที่จะสร้างพลังเป็นซอฟต์พาวเวอร์ได้

แล้วเด็กรุ่นใหม่ เสรีนิยม ต้องการการเปลี่ยนแปลงเหล่านี้แหละ ที่ปะทะกับรัฐบาล พล.อ.ประยุทธ์หนักหน่วงที่สุด

เพราะเป็นรัฐบาลตัวแทนของฝ่ายอนุรักษนิยมการเมืองไทย เข้ามายึดอำนาจเมื่อปี 2557 เพื่อจะแช่แข็งสังคมไทย ไม่ให้เดินหน้าไปสู่ทุนนิยม ไม่ต้องการความทันสมัยทันโลก ไม่ให้เดินหน้าไปสู่ประชาธิปไตยเต็มตัว ไม่เช่นนั้นสังคมแนวอนุรักษนิยมการเมือง ที่เหล่าขุนศึกขุนนางเป็นใหญ่ จะอยู่ไม่ได้

เด็กรุ่นใหม่ถูกจับกุมดำเนินคดีและคุมขังในยุครัฐบาล พล.อ.ประยุทธ์อย่างมากมาย แม้แต่มิลลิก็ถูกดำเนินคดีมาแล้ว

 

รัฐบาลประยุทธ์มีอาการเคอะเขินอย่างมาก ในการออกมาชื่นชมมิลลิ เพราะประการหนึ่งถูกรัฐบาลนี้แจ้งจับมาแล้วฐานวิพากษ์วิจารณ์การเมือง ประการต่อมามิลลิเข้าข่ายเด็กรุ่นใหม่ ที่ฝ่ายอนุรักษนิยมการเมืองไทยชิงชัง เป็นเด็กในกลุ่มที่ถูกตีตราว่าเป็นพวกชังชาติ

พล.อ.ประยุทธ์ไม่สามารถกล่าวชื่นชมมิลลิได้โดยตรง ทั้งพยายามอวดอ้างว่า ตนเองนี่แหละที่ผลักดันซอฟต์พาวเวอร์มาตลอด ตอนนี้ก็สั่งเร่งทุกกระทรวงให้ผลักดันซอฟต์พาวเวอร์ไทยให้ไปไกลทั่วโลก

จะว่าไปแล้วคงยากจะประสบความสำเร็จ เพราะแนวคิดแบบอนุรักษนิยมล้าหลัง มองว่าของดีๆ ในเมืองไทย ที่ควรเอามาเชิดชูเพื่อดึงดูดคนทั่วโลก ก็มองได้แค่ มวยไทย รำไทย อาหารไทย แล้วนำเสนอด้วยลีลาเดิมๆ วิธีการสุภาพเรียบร้อยอ่อนช้อยแบบไทยๆ ซึ่งยากจะกลายเป็นซอฟต์พาวเวอร์ที่โน้มน้าวให้คนชาติอื่นๆ มาปลื้มของดีๆ ในไทยเหล่านี้ได้

แม้แต่วันที่มิลลิขึ้นเวทีเทศกาลดนตรีโคเชลลา 2022 จนลือลั่นดังกล่าว

เมื่อได้แสดงการเสียดสีตามสไตล์เด็กรุ่นใหม่แหกกรอบ เช่น พูดถึงประเทศคือดี ประชาชนก็ดี อาหารก็ดี แต่รัฐบาลคือบูด ไปจนถึงกูไม่ได้ขี่ช้าง

น่าจะขัดอกขัดใจกลุ่มแนวคิดอนุรักษนิยมการเมืองอย่างมาก จึงเกิดคอมเมนต์ต่อกรณีการกินข้าวเหนียวมะม่วงบนเวทีว่า แดกไม่รู้เวลาไม่มีมารยาท ข้าวเหนียวมะม่วงไทยจะเสียชื่อก็ตอนนี้แหละ อะไรทำนองนั้น!?

ทั้งที่วันนี้ด้วยซอฟต์พาวเวอร์โดยมิลลิ ทำเอาพ่อค้าแม่ค้าข้าวเหนียวมะม่วง ชาวสวนมะม่วง ลืมตาอ้าปากได้ถ้วนหน้า

ไม่เท่านั้น ซอฟต์พาวเวอร์ หรืออำนาจละมุน อำนาจอ่อน หลักสำคัญคือ อิทธิพลที่ไม่ได้มาจากการบังคับหรือใช้ความรุนแรง แต่เป็นการโน้มน้าวชักจูงและดึงดูดความสนใจ ให้ผู้อื่นเปลี่ยนแปลงคล้อยตามความคิดให้ชื่นชอบแล้วทำตาม

ตรงกันข้ามกับฮาร์ดพาวเวอร์ ซึ่งก็คือ อำนาจทางทหารที่ใช้การบังคับขู่เข็ญ

รัฐบาล พล.อ.ประยุทธ์ และกองเชียร์ซึ่งเป็นขบวนการอนุรักษนิยมการเมือง คือขบวนการรัฐประหาร ชัดเจนว่าเป็นฮาร์ดพาวเวอร์แท้ๆ

ทุกวันนี้เจอเด็กคิดต่าง ก็ป่าวประณามว่าชังชาติ แล้วใช้อำนาจใช้กฎหมายดำเนินคดี ไม่มีการพูดคุยเจรจา ไม่ประนีประนอม

เนื้อแท้ของฮาร์ดพาวเวอร์ จึงเป็นคนละเรื่องกับซอฟต์พาวเวอร์ ไม่มีทางสำเร็จในเรื่องซอฟต์พาวเวอร์อย่างแน่นอน!

 

ประเทศที่ได้รับการบันทึกว่าประสบความสำเร็จในด้านซอฟต์พาวเวอร์อันดับต้นๆ ก็คือเกาหลีใต้ ซึ่งสามารถนำเอาวัฒนธรรมเกาหลีใต้มาใช้ดึงดูดผู้คนทั่วโลก โดยเฉพาะคนไทยเรานี่แหละ ให้คล้อยตาม ชื่นชอบ และควักจ่ายเงินให้อย่างได้ผลยิ่ง

โดยเฉพาะอุตสาหกรรมบันเทิง วัฒนธรรมเคป๊อป ภาพยนตร์ ซีรีส์ จากแดนกิมจิ คนไทยติดกันงอมแงม ตามด้วยอาหารเกาหลี ซึ่งชื่นชอบกันมากส่วนหนึ่งเพราะอิทธิพลของหนังและซีรีส์ ทำให้เกิดการเดินทางหลั่งไหลไปเที่ยวเกาหลีใต้ เพราะแรงดึงดูดจากวัฒนธรรมบันเทิง รวมทั้งอุตสาหกรรมความงาม ก็บินไปทำสวยกันมากมาย

เกาหลีใต้จึงเป็นชาติที่สามารถใช้ธุรกิจบันเทิงที่เป็นของดีในชาติตัวเอง บุกเข้ายึดครองตลาดโลก เป็นซอฟต์พาวเวอร์ที่นำมาสู่การสร้างมูลค่าทางเศรษฐกิจให้กับประเทศตัวเองได้อย่างมหาศาล

ความสำเร็จเหล่านี้มาจากการยกระดับประเทศ ภายหลังการเปลี่ยนแปลงทางการเมือง จากอดีตที่เหมือนบ้านเรานี่แหละคือ ขุนทหารยึดอำนาจเป็นว่าเล่น

เหตุการณ์ทหารปราบปรามประชาชนที่กวางจู เมื่อปี 1980 หรือ พ.ศ.2523 ซึ่งมีผู้คนล้มตายเป็นจำนวนมาก เป็นจุดเปลี่ยนแปลงสำคัญ

หลังจากนั้นประชาชนเกาหลีใต้ไม่ยินยอมให้เหตุนองเลือดนี้ลบเลือนไปง่ายๆ ต่อสู้ผลักดันจนการเมืองยกระดับไปสู่ประชาธิปไตยแท้จริง มีการสอบสวนเอาผิดเผด็จการทหารในเหตุการณ์กวางจูอย่างจริงจัง

มีผลให้ทหารยุคต่อมาเข็ดหลาบ จากนั้นทหารก็ถูกผลักดันออกไปจากการเมือง ทำให้การเมืองเกาหลีใต้อยู่ในยุคประชาธิปไตยเสรีเต็มตัว ทำให้เกาหลีใต้เริ่มพัฒนาก้าวหน้า อันบ่งบอกว่าการเมืองดีทำให้ประเทศดีเศรษฐกิจดี ผู้คนมีความคิดเสรี เป็นจุดสำคัญที่นำมาสู่การสร้างสรรค์

อุตสาหกรรมบันเทิง ทั้งเพลงดนตรี ทั้งหนัง ทั้งซีรีส์ จึงเติบโตในระดับโลก

ฟุตบอลเกาหลีใต้ เมื่อ 40-50 ปีก่อน ก็ผลัดกันแพ้ชนะกับทีมชาติไทย แถวสนามศุภชลาศัยนี่แหละ แต่ยุคนี้เกาหลีใต้ไปบอลโลกทุกครั้ง นักเตะเกาหลีใต้เล่นในลีกระดับโลกในยุโรป

ถ้าประเทศไทยเรายังวนเวียนอยู่กับปฏิวัติรัฐประหาร ยังตีกรอบเด็กไทย ยึดในหลักคุณธรรมรักชาติ เมื่อเด็กไทยไม่เสรี ย่อมไม่มีการสร้างสรรค์

จนกระทั่งเกิดยุคที่เด็กรุ่นใหม่ลุกขึ้นมาเรียกร้องการเปลี่ยนแปลงการเมืองในระดับโครงสร้าง จึงเกิดการแสดงออกอย่างเปิดเผยมากมายของเด็กรุ่นใหม่

จึงเกิดปรากฏการณ์มิลลิและซอฟต์พาวเวอร์ที่ประสบความสำเร็จแท้จริง!