การ์ตูนที่รัก/นายแพทย์ประเสริฐ ผลิตผลการพิมพ์

คุมะมิโกะ คนทรงหมี เล่ม 1

บนเขาลึกทางตะวันออกเฉียงเหนือ มิโกะแห่งหมู่บ้านคุมาเดะนำเครื่องบรรณาการมาถวายแก่เทพภูเขาคุมาอิ

มิโกะของศาลเจ้าแห่งนี้เป็นสาวน้อยอายุ 14 ปี ชื่อ อามะยาโดริ มาจิ ส่วนเทพภูเขาเป็นหมียักษ์ เรียกว่านัทสึ

“ไม่ได้!” หมียักษ์นัทสึแผดเสียงดังลั่นเมื่อมาจิมาขอไปเรียนที่โรงเรียนในเมือง “เครื่องใช้ไฟฟ้าก็ยังใช้ไม่เป็น จนเดี๋ยวนี้ยังหุงข้าวด้วยหม้อดินอยู่เลย”

“ฉันทนไม่ไหวแล้ว ต้องมาอยู่ในที่ที่ไม่มีอะไรเลยแบบนี้” มิโกะน้อยมาจิร่ำไห้ “คลื่นโทรศัพท์ก็ไม่ถึง รถไฟฟ้าก็ไม่มี เซเว่นยังไม่เปิด 24 ชั่วโมงเลย!” แล้วร่ายยาวต่อไป “ถนนก็ไม่ผ่าน ราชการก็เข้าไม่ถึง ไม่มีเทศกาล ไม่มีแผนงานพัฒนาพื้นที่ หมู่บ้านแบบนี้น่ะ พอกันที!”

บ้านเรายังมีพื้นที่แบบนี้อยู่มาก คิดไม่ถึงว่าญี่ปุ่นก็ยังมีอยู่เหมือนกัน

เพิ่งจะผ่านตาการ์ตูน Your Name ของ มาโคโตะ ชินไค ที่เริ่มเรื่องด้วยเด็กสาวบ้านนอกอยากไปอยู่เมืองกรุงอย่างโตเกียวมาหมาดๆ ก็มาพบการ์ตูน Kuma Miko ของ โยชิโมโตะ มาซึเมะ เริ่มต้นแบบเดียวกัน

“คำถามเมืองหลวง” หมีทดสอบมิโกะ “ที่ช่องอัตโนมัติของสถานีรถไฟฟ้าต้องใช้อะไร? 1.SUICA 2.APPLE 3.BANANA”

แตงโมออกเสียงว่า ซุย-กะ พ้องกับบัตรเติมเงิน มาจิไม่เคยไปโตเกียวย่อมไม่รู้จักบัตรเติมเงินแน่

“หมายความว่าไง สมัยนี้ใช้สิ่งของแทนค่าโดยสารหรือ ของแบบนี้มันขึ้นอยู่กับความชอบของเจ้าหน้าที่” มาจิพยายามเค้นคำตอบ “สองอย่างหลังเป็นผลไม้ มีแต่แตงโมเท่านั้นที่เป็นผัก เจ้าหน้าที่ JR ชอบกินผัก คำตอบคือข้อ 1”

หมีอ้าปากค้าง

อามะยาโดริ โยชิโอะ เป็นชายหนุ่มจากหน่วยดูแลสุขภาพประจำหมู่บ้าน เป็นลูกพี่ลูกน้องกับมาจิด้วย วันนี้เขาพาเด็กสามคนขึ้นเขาไปทัศนศึกษาที่ศาลเจ้า

“กาลครั้งหนึ่งนานมาแล้ว บนเขาคุมาเดะนั้นมีหมียักษ์กินคนอาศัยอยู่” โยชิโอะเริ่มต้นเล่านิทานจากอดีตด้วยแผ่นภาพ “ชาวบ้านไม่รู้จะทำอย่างไรจึงส่งเด็กสาวไปเป็นเครื่องสังเวยหมียักษ์ทุกปี”

“สุดท้ายก็มีเทพลงมาสอนหมีให้กลับใจอยู่ร่วมกับชาวบ้าน ใช่มั้ย” เด็กหญิงคนหนึ่งลุกขึ้นพูดแทรก

“เรื่องเล่าที่พวกเธอได้ยินมาน่ะ เป็นเรื่องที่ถูกดัดแปลงให้เด็กฟัง” โยชิโอะทำหน้าจริงจัง “สำหรับพวกเธอที่อายุ 9 ขวบแล้ว จึงถือเป็นสมาชิกหมู่บ้านที่จะเล่าความลับและความจริงให้ฟัง”

เด็กสามคนอ้าปากหวอตาถลน บรรยากาศเริ่มหนักอึ้ง

โยชิโอะพูดต่อไปด้วยสีหน้าลึกลับ “เพียงแต่เรื่องนี้…มีเนื้อหาที่ลามกอยู่บ้าง”

ที่แท้ค่ำคืนนั้น หมีจึงย่องเข้าหาเด็กสาว ปลายลิ้นของหมีที่โลมไล้ไปทั่วร่าง อ่านถึงหน้านี้พร้อมดูภาพประกอบแล้วจะหัวเราะ การ์ตูนอะไรกันนี่

“หมีที่หลงรักเด็กสาวก็กลับใจ หันมาช่วยงานหมู่บ้านเต็มที่” โยชิโอะเล่าต่อไป “หมีของหมู่บ้านเราจึงเป็นหมีพูดได้ ไม่มีอะไรน่ากลัว”

จากนั้นโยชิโอะจึงแนะนำเด็กๆ ให้รู้จักนัทสึ หมียักษ์พูดได้ และ มาจิ มิโกะ ของศาลเจ้าหมีที่อับอายจนต้องให้นัทสึอุ้มออกมาโชว์ตัวให้เด็กๆ ดู

“หลังเล่าเรื่องลามกนั่น จะให้เอาหน้าไปไว้ไหนกัน” มาจิอัดอั้นตันใจเป็นที่สุด

“ถึงจะคิดว่าหมู่บ้านนี้น่าเบื่อ แต่แบบนี้ค่อยมีเรื่องอวดได้หน่อย” โยชิโอะสรุปแก่เด็กสามคน “ห้ามปากโป้งล่ะ เรื่องนี้เป็นความลับ ใครฝ่าฝืนต้องโดนลงโทษด้วย”

แต่เด็กชายหัวเกรียนคนหนึ่งคิ้วขมวดข้องใจ “นี่มาจิ” พอมาจิหันมา เด็กชายถามว่า “มาจิก็โดนหมีเล่นแล้วหรอ?”

“จะบ้าเหรอ!” มาจิโวยวาย “มิโกะกับเครื่องสังเวยไม่เหมือนกัน!”

แต่ดูเหมือนจะช้าไปเสียแล้ว เด็กชายเลือดกำเดากระฉูดไปเสียแล้ว

การสังเวยมนุษย์ให้แก่เทพเจ้าพบในอารยธรรมแอซเท็ก (Aztec) ตั้งแต่ศตวรรษที่ 14-16 ก่อนที่โคลัมบัสจะพบอเมริกา การสังเวยสตรี (women sacrifice) ให้แก่เทพเจ้าพบได้ในหลายวัฒนธรรมแทบทุกทวีป

การสังเวยสตรีจะพบในวัฒนธรรมที่ชายเป็นใหญ่อย่างชัดแจ้ง แสดงให้เห็นถึงสภาวะการหลงตัวเองของฝ่ายชายและความพยายามที่จะสืบทอดอำนาจเฉพาะในหมู่เพศชาย จิตวิเคราะห์เชื่อว่าความหลงตัวเองนี้เกิดขึ้นเพื่อชดเชยความรู้สึกไร้ค่าที่เกิดขึ้นเมื่อเด็กชายพบว่าในความสัมพันธ์ แม่-ลูก นั้น ลูกชายเป็นแค่ “อย่างอื่น” ในขณะที่ลูกสาวเป็นส่วนขยายของแม่

บางตำราเขียนว่าผู้ชายมีขอบเขตของอีโก้ (ego boundary) ที่ตึงมากกว่า (rigid) ในขณะที่ผู้หญิงจะมีขอบเขตของอีโก้ที่ลื่นไหลและเปลี่ยนแปลงได้มากกว่า (fluid) เมื่อผู้ชายเผชิญไม่สามารถทำอะไรได้จึงส่งผู้หญิงออกไปข้างหน้าแทน

ตำนานและวรรณกรรมของหลายวัฒนธรรมเล่าเรื่องการใช้สตรีเป็นเครื่องบวงสรวง สตรีที่ถูกส่งไปนั้นมีทั้งตกเป็นเมียของเทพหรือถูกปิศาจกิน การบวงสรวงจึงเป็นสัญลักษณ์ของทั้งภาวะหลงตัวเอง (narcissism) และวัฒนธรรมการกินเนื้อคน (cannibalism) ซึ่งเป็นจิตใต้สำนึกที่เก่าแก่มากที่สุดเรื่องหนึ่ง

การ์ตูนเรื่องนี้เล่าเรื่องที่เก่าแก่ที่สุดของวัฒนธรรมมนุษย์คือการใช้สตรีเป็นผู้เสียสละ แต่จริงหรือว่าเก่าแก่

ทุกวันนี้สตรียังคงเป็นเครื่องสังเวย เครื่องบวงสรวง และผู้เสียสละเสมอมา