ล้านนาคำเมือง
ชมรมฮักตั๋วเมือง
สำนักส่งเสริมศิลปวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยเชียงใหม่

 

อ่านเป็นภาษาล้านนาว่า “พะทาดสีจ๋อมตอง”

คือพระธาตุศรีจอมทอง

วัดพระธาตุศรีจอมทองวรวิหาร เป็นวัดประจำปีนักษัตรปีชวด เดิมชื่อวัดพระธาตุศรีจอมทอง ตั้งอยู่บนถนนเชียงใหม่-ฮอด หมู่ 2 ต.บ้านหลวง อ.จอมทอง จ.เชียงใหม่ ห่างจากตัวจังหวัดเชียงใหม่ประมาณ 58 ก.ม.

เป็นพระอารามหลวงชั้นตรี ชนิดวรวิหาร ตั้งแต่ปี พ.ศ.2506

พระบรมธาตุที่ประดิษฐานอยู่ที่เป็น “พระทิกขิณโมฬีธาตุ” หรือกระดูกกระหม่อมด้านขวา

วัดพระธาตุศรีจอมทองสร้างขึ้นในปี พ.ศ.1995 สถาปัตยกรรมหลักของวัดนี้เป็นแบบล้านนา สร้างในสมัยพระเจ้าเมืองแก้ว กษัตริย์ล้านนาแห่งราชวงศ์มังราย ซึ่งยุคนี้อยู่ในช่วงยุคทองของล้านนา

แต่พระเจดีย์วัดพระธาตุศรีจอมทองนั้นยังอายุต่ำลงมาอีก เป็นเจดีย์แบบหลังสุดของสถาปัตยกรรมล้านนา เป็นรุ่นหลังสมัยของพระเมืองแก้ว

พระธาตุศรีจอมทองนี้มีความพิเศษกว่าพระธาตุทุกองค์ กล่าวคือ พระบรมสารีริกธาตุไม่ได้ถูกฝังบรรจุอยู่ใต้ฐานเจดีย์เช่นพระธาตุในที่อื่นๆ แม้ว่าในวัดจะมีเจดีย์ แต่พระบรมธาตุกลับประดิษฐานอยู่ภายในมณฑปปราสาทปิดทองตั้งอยู่กลางวิหารจัตุรมุข ซึ่งสร้างโดยพระเมืองแก้วเช่นกัน

นับเป็นพระบรมธาตุเพียงแห่งเดียวที่สามารถสักการะและสรงน้ำได้โดยตรง พุทธศาสนิกชนสามารถมองเห็นองค์พระธาตุได้ด้วยตาว่า พระธาตุศรีจอมทองมีสัณฐานกลมขนาดเท่าเม็ดพุทรา อยู่ในผอบแก้วใส

เมื่อถึงวันวิสาขบูชาและวันมาฆบูชาของทุกปีจะมีประเพณีสรงน้ำพระธาตุศรีจอมทอง โดยอัญเชิญพระบรมสารีริกธาตุออกมาให้คนทั่วไปได้สักการะและสรงน้ำ

ในตำนานของพระบรมธาตุ กล่าวถึงการอัญเชิญพระบรมธาตุไปเมืองเชียงใหม่หลายครั้ง เช่น ในสมัยพระเมกุฏิสุทธิวงศ์ เจ้าหลวงสุภัทระ และเจ้าอินทรวิชยานนท์ เป็นต้น

รวมทั้งถือเป็นภารกิจของกษัตริย์เมืองเชียงใหม่ที่จะทำนุบำรุงรักษาและถวายเครื่องสักการะมาอย่างต่อเนื่อง

การเดินทางอัญเชิญพระธาตุในสมัยโบราณจัดเป็นริ้วขบวนสวยงาม เดินด้วยเท้า และจำเป็นต้องเอาพระธาตุมาแวะพักที่วัดต้นเกว๋น หรือวัดอินทราวาส ที่อำเภอหางดง เนื่องจากที่วัดแห่งนี้มีมณฑปจัตุรมุขแบบพื้นบ้านล้านนา เหมาะแก่การพัก สรงพระบรมธาตุ อบรมสมโภชหนึ่งคืนเสียก่อน จากนั้นจึงอัญเชิญพระธาตุเจ้าเข้าสู่ตัวเมืองเชียงใหม่

ในพิธีสมโภชเมืองเชียงใหม่ 700 ปี มีการอัญเชิญพระธาตุศรีจอมทองเข้าเมืองเชียงใหม่ตามประเพณีโบราณ ก็อาศัยแวะพักที่วัดต้นเกว๋นเช่นเดียวกัน

นับเป็นความพิเศษของพระบรมสารีริกธาตุศรีจอมทอง ที่สามารถเดินทางไปให้ศรัทธาศาสนิกชนได้กราบไหว้นอกสถานที่

ขบวนแห่พะทาดจ๋อมตองเข้าเจียงใหม่

แปลว่า ขบวนแห่พระธาตุจอมทองเข้าเชียงใหม่