ใส่บ่าแบกหาม/พรพิมล ลิ่มเจริญ

RBG

 

เธอจ๊ะ

RBG ย่อมาจาก Ruth Bader Ginsburg, สารคดีเอาชื่อย่อของรูธ เบเดอร์ กินสเบิร์ก มาเป็นชื่อสารคดี

นำเสนอเรื่องราวชีวิตและการงานของเธอ หนังสืออัตชีวประวัติ Notorious R.B.G. ก็ใช้ชื่อนี้คล้ายกับชื่อแร็พเปอร์ The Notorious B.I.G. คนเรายังทำงานมีประสิทธิภาพเกินอายุ 80 มีคนตั้งชื่อให้แบบแร็พเปอร์ มีคนเอาชีวประวัติไปทำหนังสือ ทำนิทานแบบมีภาพวาดประกอบ

ตอนเทศกาลฮัลโลวีนมีเด็กผู้หญิงแต่งตัวชุดผู้พิพากษาพร้อมปกคอลูกไม้ บาร์บี้ทำตุ๊กตาในชุดผู้พิพากษาเดียวกันนี้

แล้วยังมี meme อีกนับไม่ถ้วนที่แชร์กันไปมาในโลกอินเตอร์เน็ต

และเมื่อใดในศาลสูง มีการลงคะแนน และรูธ เบเดอร์ กินสเบิร์ก พูดว่า I dissent. ฉันไม่เห็นด้วย

อินเตอร์เน็ตจะแทบแตก เพราะคนจะเทความสนใจว่าเธอไม่เห็นด้วยเรื่องอะไร

คนแบบนี้เหนือคน

“She is the closest thing to a superhero.” เธอ (รูธ เบเดอร์ กินสเบิร์ก) ใกล้เคียงกับการเป็นซูเปอร์ฮีโร่ที่สุดแล้ว ในสารคดีมีคนพูดไว้ ฉันเห็นด้วยที่สุด

 

คุณรูธ เบเดอร์ กินสเบิร์ก เพิ่งเสียชีวิตไปเมื่อวันที่ 18 กันยายนที่ผ่านมานี้เอง ผู้คนมากมายอาลัยต่อการจากไปของเธอ

และคุณรูธ เบเดอร์ กินสเบิร์ก ไม่ได้มีคนเคารพและนับหน้าถือตาจากตำแหน่ง Associate Justice of the Supreme Court of the United States หนึ่งในแปดคนในตำแหน่งผู้พิพากษาศาลสูงสุดของสหรัฐอเมริกา

แต่ชีวิต ผลงาน และ legacy ที่เธอทิ้งไว้เป็นสิ่งที่ผู้คนแซ่ซ้องสรรเสริญ

รูธ เบเดอร์ กินสเบิร์ก เกิดในครอบครัวชาวยิว ไม่ได้ร่ำรวยอะไร เติบโตมาในสังคมที่มีความแตกต่างให้เห็นอยู่แล้ว อย่างเช่น ชาวผิวสีห้ามขึ้นรถคันเดียวกับชาวผิวขาว ร้านกาแฟติดป้ายหน้าร้านว่า No dogs and Jews ชาวยิวหน้าไหนขืนเข้าไปก็จะโดนไล่ โดนเรียกตำรวจมาจับไปได้ เป็นต้น

พ่อ-แม่เห็นความสำคัญของการศึกษา

คุณรูธ เบเดอร์ กินสเบิร์ก แบ่งปันสิ่งที่แม่สอน มีสิ่งหนึ่งที่แม่พูดซ้ำๆ ให้ฟัง “Be a lady and be independent.” และอธิบายให้ฟังในรายละเอียด

“Be a lady” meant don’t allow

yourself to be overcome

by useless emotions like anger.

จงเป็นสุภาพสตรี หมายถึง

ไม่ยอมให้ตัวเองถูกครอบงำ

โดยความรู้สึกไร้ประโยชน์

อย่างความโกรธ

และอีกอัน

And by “independent,”

she meant it would be fine

if you met prince charming

and lived happily ever after.

But…be able to fend for yourself.

ส่วนเป็นตัวของตัวเอง

แม่หมายถึง ถ้าได้พบเจ้าชายแสนงาม

ได้อยู่ด้วยกันจวบจนกัลปาวสานก็ดี

แต่ต้องดูแลรักษาตัวเองได้ด้วย

fend for (yourself) มีความหมายครอบคลุมว่า เราต้องดูแลตนเองในแบบที่ถ้าตนเองอยากได้สิ่งใดก็ต้องหามาเองได้ด้วย โดยไม่ต้องไปพึ่งพาใคร

คุณรูธ เบเดอร์ กินสเบิร์ก เติบโตมาและมองเห็นความไม่เท่าเทียมในสังคม

เข้าเรียนที่มหาวิทยาลัยคอร์แนล

Cornell was a preferred school

for daughters.

คอร์แนลเป็นโรงเรียนพ่อ-แม่

ชอบให้ลูกสาวไปเรียน

เพราะตอนนั้นเขามีโควต้า อัตราชาย-หญิง 4:1 ซึ่งเป็นเรื่องการกีดกันทางเพศ

แต่คุณรูธ เบเดอร์ กินสเบิร์ก ก็เล่าติดตลกว่า ถ้าลูกสาวไปเรียนแล้วไม่ได้ชายติดไม้ติดมือมา เรียกได้ว่าลูกสาวฉันนั้น “hopeless”

 

คุณรูธ เบเดอร์ กินสเบิร์กเองก็ได้พบรักกับ Martin Ginsburg ที่นั่น และได้แต่งงานกันในเวลาต่อมา

Men were the breadwinners

that counted

and women were…

pin money earners.

ผู้ชายเป็นคนหาเลี้ยงครอบครัว

เป็นคนสำคัญ

ผู้หญิงได้เงินไปใช้เล็กๆ น้อยๆ

breadwinner หมายถึง คนที่ออกไปทำงานได้เงินมาเลี้ยงครอบครัว

pin money สมัยนี้หมายถึงเงินเล็กๆ น้อยๆ อย่างเงินที่สามีเจือจานมาให้ภรรยาเอาไปซื้อของที่อยากได้ นอกเหนือจากของที่ต้องใช้ในบ้าน

แต่ถ้าย้อนกลับไปในช่วงปี 1500 pin money จะหมายความถึงเงินก้อนโต เงินที่เอาไปใช้ซื้อของจำเป็นที่ใช้ภายในบ้าน เพราะสมัยนั้น “เข็ม” หรือ pin เป็นของหายากและมีราคาแพง แต่ต่อมาเข็มหาง่ายขึ้นและราคาถูกลงมาก ความหมายก็เลยแปรเปลี่ยนไปตามราคาเข็ม

ในสารคดีมีสัมภาษณ์เพื่อนสนิทของคุณรูธ เบเดอร์ กินสเบิร์ก เพื่อนเล่าถึงอุปนิสัยต่างๆ

She didn’t do small talk.

รูธไม่พูดเรื่องสัพเพเหระ

small talk หมายถึง การพูดคุยแบบไม่ได้มุ่งเน้นสาระใดๆ เป็นการคุยประเภทเอาไว้ทักทาย แสดงมารยาท เอาไว้คั่นการสนทนาไม่ให้มีช่วงเงียบให้อึดอัด หรือไม่ก็เอาไว้ใช้ปฏิเสธคน จะได้ดูไม่แข็งกระด้าง

Being a woman

was an impediment.

การเป็นผู้หญิงเป็นอุปสรรค

เพียงแค่เกิดมาเป็นผู้หญิงก็แย่แล้ว ไม่มีคนจ้างไปทำงาน เพราะกฎหมายไม่คุ้มครอง ทำงานล่วงเวลาไม่ได้ ถ้าตั้งครรภ์ก็โดนไล่ออกจากงานได้ หรือเพียงแต่งงานแล้ว นายจ้างก็เกี่ยงงอนไม่จ้างได้ เพราะเหมาเอาว่าจะทำงานได้ไม่เต็มที่ ต่อให้เขาจ้างก็ได้เงินเดือนน้อยกว่าผู้ชายในตำแหน่งเดียวกัน

คุณรูธ เบเดอร์ กินสเบิร์กเองเรียนจบ Harvard Law School ที่มีผู้ชาย 500 คน มีผู้หญิง 9 คน เพราะเขาเปิดโอกาสให้เข้าไปเรียนได้แค่นั้น

จบมากว่าจะหางานทำได้ก็เลือดตาแทบกระเด็น

 

คุณรูธ เบเดอร์ กินสเบิร์ก ว่าความให้คดีเกี่ยวกับความไม่เท่าเทียมกันทางเพศให้ทั้งชายและหญิง

Sharron Frontiero เป็นคดีสำคัญ คุณแชร์รอนไม่ได้ค่าบ้าน และคู่สมรสหรือสามีของทหารหญิงอย่างเธอ ก็ไม่ได้รับผลประโยชน์เหมือนคู่สมรสของทหารชาย

“You’re lucky we let you in here at all.

You’re lucky that the air force allows you to serve,”

was what I heard right off the bat.

โชคดีแล้วที่เขารับเข้ามา

โชคดีแล้วที่กองทัพอากาศยอมให้มาเป็นทหาร

ได้ยินแบบนี้ตั้งแต่ก้าวเข้าไป

right off the bat เป็นสำนวน มีความหมายเดียวกับ immediately, right away หรือ from the very beginning อนุมานว่าสำนวนนี้ได้จากกีฬาเบสบอล ที่ผู้ตีพอตีลูกปุ๊บก็ต้องออกวิ่งปั๊บ เพื่อไปให้ถึงฐานที่ 1 ก่อนที่ฝ่ายตรงข้ามจะรับลูกบอลได้ มันปุ๊บปั๊บกระชับฉับไวแบบนั้น

Virginia Military Institute สถาบันฝึกทหารสำหรับชายล้วนอายุร้อยกว่าปี คุณรูธ เบเดอร์ กินสเบิร์ก เปิดทางให้ผู้หญิงได้เข้าเรียนในปีที่ 158

ความไม่เท่าเทียมไม่ได้เกิดกับผู้หญิงอย่างเดียว มีผู้ชายที่เลี้ยงดูลูกโดยลำพังและแม่ที่แก่เฒ่าอีกหนึ่งคน แต่ไม่ได้รับเงินลดหย่อนหรือเงินสนับสนุนใดๆ จากรัฐ คุณรูธ เบเดอร์ กินสเบิร์ก ก็ลุกขึ้นเป็นปากเป็นเสียงให้

 

มีลูกมีหลานพาดูสารคดีเรื่องนี้ RBG, ดูหนังเรื่องนี้ On the Basis of Sex, หาหนังสือนิทานอย่าง I Dissent: Ruth Bader Ginsburg Makes Her Mark มาให้ลูกให้หลานอ่าน แล้วยังหนังสือเกี่ยวกับ RBG อีก 10 เล่มเห็นจะได้ จะได้ซาบซึ้งถึงความไม่เท่าเทียมกัน มันจะมีได้ก็ต้องเอื้อมไปหา ต้องไขว่คว้า มันไม่หล่นลงบนตักเราเอง

เมื่อใดความเท่าเทียมกันปรากฏอยู่ในชีวิตประจำของทุกชีวิต เราจะหยุดตามหามันพร้อมกัน

ฉันเอง