สูตรสำเร็จในชีวิต (23)

ความเคารพ

ความเคารพ มาจากคำว่า ครุ ซึ่งแปลว่า หนัก การเคารพก็คือการทำให้หนัก การทำให้หนักก็คือรู้ว่าเป็นเรื่องสำคัญ ถอดความอีกทีเพื่อให้ “สื่อ” กันเข้าใจสำหรับคนสมัยนี้ก็คือ การตระหนักในความสำคัญของสิ่งนั้น ไม่ดูเบาในสิ่งนั้นนั่นเอง

ถอดรหัสถึงสามชั้นจึงจะพอฟังรู้เรื่องว่างั้นเถอะ

พูดถึงความเคารพ คนยังเข้าใจผิดว่า เพียงกิริยากราบๆ ไหว้ๆ หรือคำนับกันตามมารยาทสังคมนั้นคือความเคารพ

ความจริงยังมิใช่ เพราะคนที่ยกมือไหว้คนอื่นทางกายภาพที่มองเห็นนั้น ในใจอาจกำลังแช่งชักหักกระดูกคนที่ตนไหว้อยู่ก็ได้

หรือคนที่ยกมือไหว้โจรปลกๆ อยู่นั้นก็เพราะกลัวโจรมันจะทำร้ายเอา หาใช่เพราะนับถือหรือตระหนักในคุณความดีอะไรไม่

คารวะหรือความเคารพจริงๆ เป็นคุณสมบัติทางใจ เป็นความตระหนักถึงความสำคัญด้วยความซาบซึ้ง มีมากมายในพระพุทธศาสนา

พระพุทธเจ้าทรงยกมา 6 อย่าง ที่ชาวพุทธจะพึงให้ความสำคัญหรือเคารพคือ

1.พระพุทธเจ้า ต้องตระหนักในคุณความดีของพระพุทธองค์ว่า พระองค์ทรงมีปัญญารู้แจ้งจริง มีความบริสุทธิ์เพราะความรู้แจ้งจริง และมีพระมหากรุณาเผื่อแผ่แก่สัตว์โลกทั้งหลาย

2. พระธรรม ต้องตระหนักว่าคำสอนของพระองค์นำผู้ปฏิบัติให้พ้นจากความทุกข์ได้จริงๆ

3. พระสงฆ์ ต้องตระหนักว่าพระสงฆ์เป็นผู้ปฏิบัติดี ปฏิบัติตรง ปฏิบัติเพื่อพ้นทุกข์ ปฏิบัติชอบยิ่ง เป็นเนื้อนาบุญของชาวโลก เป็นผู้สืบต่อพระศาสนา

4. การศึกษา ต้องตระหนักว่าการฝึกฝนอบรมตนให้สมบูรณ์ด้วยศีล สมาธิ ปัญญา เป็นเรื่องสำคัญยิ่ง การศึกษาในทางพุทธมิใช่การเล่าเรียนเท่านั้น หากรวมถึงการปฏิบัติตามที่เรียนมาด้วย

5. ความไม่ประมาท ต้องตระหนักในการควบคุมสติของตนเองมิให้เผอเรอ มีสติกำกับอยู่เสมอไม่ว่าจะกระทำสิ่งใด

6. การต้อนรับแขก ต้องตระหนักว่าผู้มาเยือนไม่ว่าใครถือว่าเป็นผู้นำสิริมงคลมาให้ ควรพูดจาปราศรัยต้อนรับด้วยไมตรีจิต

ที่ทรงแสดงไว้ 6 อย่าง ก็ใช่ว่าจะมีเพียงเท่านี้ สิ่งอื่นที่มีความสำคัญก็พึงอนุโลมเข้าในสิ่งที่ควรเคารพเหมือนกัน เช่น เจติยสถานต่างๆ รวมถึงบุคคลที่มีอุปการคุณและเจริญด้วยคุณวุฒิ วัยวุฒิ มี บิดา-มารดา ครู-อาจารย์ พระมหากษัตริย์ เป็นต้น

ความเคารพเป็นเรื่องของความตระหนักซาบซึ้งในใจดังกล่าวมา การแสดงความเคารพเป็นเครื่องแสดงออกให้เห็นว่าในใจเราซาบซึ้งในสิ่งนั้นจริงๆ การแสดงความเคารพมีทั้งหมด 5 วิธีคือ

1. อัญชลี พนมมือเฉยๆ เช่น เวลาฟังเทศน์

2. นมัสการ หรือวันทา พนมมือไหว้ คือพนมมือแล้วยกขึ้นจรดศีรษะ

3. อภิวาท กราบด้วยเบญจางคประดิษฐ์ กราบแบบทิเบตเรียกอัษฎางคประดิษฐ์

4. อุฏฐานะ หรือปัจจุคมนะ ลุกขึ้นยืนแสดงความเคารพ

5. สามีจิกรรม แสดงความนอบน้อมโดยวิธีที่สมควรอื่นๆ เช่น ถอดหมวก ถอดรองเท้า เป็นต้น

คนที่มีความเคารพและแสดงความเคารพถูกต้องต่อบุคคลและสิ่งที่ควรเคารพนับเป็นคนรู้กาลเทศะน่ารักน่าคบหา อยู่ที่ไหนย่อมเจริญแน่นอน