หลังเลนส์ในดงลึก/ปริญญากร วรวรรณ

‘ทางผ่าน’

 

ผมบอกเสมอๆ ว่า ในงานของผมนั้น การกดชัตเตอร์คือ ขั้นตอนสุดท้าย

มีหลายสิ่งที่ต้องทำก่อนไปถึงขั้นตอนสุดท้าย

มีเส้นทางมากมายซึ่งต้องใช้ อีกทั้งมีสถานที่ที่ต้องผ่านอีกไม่น้อย ก่อนจะถึงจุดหมาย

ขบวนการก่อนการกดชัตเตอร์ไม่ง่าย

การเดินทางไปให้ถึงจุดหมายสำคัญ

แต่การไม่ละเลยสถานที่ ซึ่งผ่านไปก็จำเป็น…

 

ผมอยู่ร่วมกับทีมศึกษาเรื่องเสือโคร่งในสถานีวิจัยสัตว์ป่าเขานางรำหลายปี หลังเสร็จงาน ผมเดินทางต่อไปป่าทุ่งใหญ่นเรศวร ทั้งฝั่งตะวันออกและฝั่งตะวันตก

อยู่ในป่าทุ่งใหญ่ แต่ผมก็กลับมาที่เขานางรำบ่อยๆ

กลับมาพักในบ้านไม้สีขาวเก่าๆ ฝาไม้ทรุดโทรม ลุงอ๊อดช่วยปรับปรุง เปลี่ยนเป็นไม้สังเคราะห์ แต่ก็ยังคงเป็นสีขาวเช่นเดิม

บ้านหลังนี้อยู่ติดชายป่า มีนักวิจัยสาขาต่างๆ หลายรุ่นเคยใช้บ้านหลังนี้เก็บสัมภาระ รวมทั้งเป็นที่พักเวลาออกมาจากป่า

ช่วงที่ผมอยู่นั้น งานวิจัยต่างๆ เสร็จสิ้นไปแล้ว นานๆ จะมีนักวิจัยต่างชาติมาพักระยะสั้นๆ บ้าง

ทีมศึกษาเรื่องนกเงือก ใช้บ้านหลังนี้นานหลายปี

ต่อจากทีมนกเงือก สมาคมอนุรักษ์สัตว์ป่า ให้เจ้าหน้าที่ภาคสนามพัก จักรสิน คือเจ้าหน้าที่ซึ่งอยู่ประจำ

จักรสินมีงานร่วมกับทีมเดินสำรวจเหยื่อของเสือโคร่งทั่วผืนป่าด้านตะวันตก

เขาไม่ค่อยอยู่นักหรอก เมื่อออกจากป่ามาพัก ที่บ้านผมจึงมักอยู่ลำพัง…

 

เพราะเป็นบ้านซึ่งอยู่ติดชายป่า ตอนกลางคืนจึงมีแขกมาเยี่ยมเยือนเสมอ

ถ้าไม่นับฝูงกวางเจ้าประจำ และเสือดาวเจ้าถิ่น ก็จะมีหมูป่าที่ไม่ค่อยเกรงใจคนอีกตัว

ที่นี่ฝนตกเร็ว ช่วงปลายเดือนมีนาคม แม้ว่าจะยังคงอยู่ในช่วงฤดูแล้ง แต่ฝนก็ตกบ่อยๆ

และเป็นเวลาที่ช้างจะเข้ามาใกล้ๆ พวกมันจะวนเวียนอยู่แถวดงกล้วยหลังบ้าน

บางคืนพวกมันส่งเสียงร้องเกือบทั้งคืน บางคืนเสียงหักหรือดันต้นไม้ให้ล้มดังโครมคราม ยิ่งคืนไหนมีฝนตกพรำๆ ดูเหมือนพวกมันจะรื่นรมย์เป็นพิเศษ

ตัวบ้านอยู่ในตำแหน่งที่สูงกว่าบ้านพักและอาคารหลังอื่นๆ ห้อมล้อมด้วยต้นไม้หนาทึบ

ผมเคยโดยสารอยู่บนเฮลิคอปเตอร์ บินผ่านมองไม่เห็นตัวบ้านสักนิด เพราะต้นไม้รกทึบ

 

สถานีวิจัยสัตว์ป่าแห่งนี้ อยู่บริเวณที่เรียกได้ว่า ใจกลางป่าห้วยขาแข้ง บนระดับความสูงจากระดับน้ำทะเล 500 เมตร สภาพภูมิประเทศมีภูเขาสูงชันด้านทิศตะวันออกและตะวันตก มีเทือกเขาเขียว เขาใหญ่ ทอดตัวยาวทางทิศตะวันออก และเทือกเขายางแดง เขาช่องลม อยู่ทางทิศตะวันตก

มีค่าเฉลี่ยน้ำฝนต่อปีเท่ากับ 1,526.45 ม.ม. ค่าเฉลี่ยอุณหภูมิในรอบปี 24.99 องศาเซลเซียส

ที่นี่จึงคล้ายไม่มีฤดูร้อน ช่วงกุมภาพันธ์-มีนาคม อุณหภูมิช่วงกลางคืนและเช้ามืด อาจลดลงเหลือ 10 กว่าองศา

แม้ว่ากลางวันอุณหภูมิจะพุ่งขึ้นถึงกว่า 30 องศาก็ตาม

 

บ้านพักอยู่ห่างจากโรงครัวราว 400 เมตร

ผมใช้ทางเดินเล็กๆ ลงเนิน ผ่านลานโล่งซึ่งเป็นที่ตั้งแผงโซลาร์เซลล์ บริเวณนั้น คืนข้างแรมเป็นที่เห็นดาวส่องประกายระยิบ หรือเห็นดวงจันทร์กลมโตตอนข้างขึ้น

ก่อนถึงลานโล่ง มีบ้านพักใต้ถุนสูงหลังหนึ่ง เป็นบ้านหลังใหญ่ที่ถาวรกับครอบครัวพักร่วมกับครอบครัวน้าหมุด พ่อตาของเขา

ที่นี่ตอนเย็น หลังจากการเล่นตะกร้อเลิก

หรือคนส่วนใหญ่ไม่มีภารกิจในป่า มันคือที่ชุมนุม

เป็นทางผ่านของผมเพื่อไปโรงครัว

“เสียค่าผ่านด่านหน่อยครับ” จะมีเสียงใครสักคนพูด พร้อมส่งแก้วเล็กๆ ที่ใส่เหล้าขาว 35 ดีกรีให้

แม้จะไม่ดื่มเหล้า แต่ผมก็รับมาจิบพอเป็นพิธี และเข้าไปนั่งร่วมวง

หากเป็นฤดูเห็ด มักมีเห็ดต้มยำ, ยำเห็ด

ในฤดูแล้ง กับแกล้มส่วนใหญ่เป็นผักหวาน ผู้ทำกับข้าวคือ ถาวร พ่อครัวผู้มีเคล็ดลับคือ ทำช้าๆ ให้คนรอ

“รอกินกับข้าวไอ้รอดนาน หิว ทำอะไรมาอร่อยหมดแหละ” น้าหมุด พ่อตาบอกสรรพคุณลูกเขย

ที่นี่ผมไม่เพียงเดินผ่านเพื่อมุ่งสู่จุดหมาย คือโรงครัว

แต่เป็นที่ซึ่งผมนั่งลงฟัง ได้รับรู้เรื่องราวต่างๆ

 

“ทางทุ่งใหญ่เป็นยังไงครับ แต่เห็นสภาพรถก็รู้ว่าเหมือนเดิม” ถาวรถาม

ผมใช้เวลาในทุ่งใหญ่ ไม่ได้ร่วมทีมกับพวกเขาในการติดตามเสือทุกวัน อย่างเวลาก่อนหน้า

ใต้ถุนบ้านหลังสูง เป็นที่เล่าเรื่องราวต่างๆ สู่กันฟัง

“ครอบครัวที่เราตาม นั่นลูกๆ แยกจากแม่แล้วครับ แต่ลูกยังรวมกันอยู่ เหยื่อตอนนี้เป็นกระทิงโตเต็มวัยแล้วทั้งนั้น”

ลูกเสือที่พวกเขาตามเติบโตและแข็งแกร่ง พวกมันกำลังดำเนินชีวิตไปตามวิถีทาง

ผมจะอยู่ร่วมวงกับเขาสักพัก ก่อนขอตัวลุกขึ้นเดินสู่จุดหมายที่จะไป คือโรงครัว

 

พูดๆ กันเสมอว่า ในระหว่างเดินทางสู่จุดหมาย ไม่ควรละเลยสองข้างทาง

ผมรับรู้และปฏิบัติตามความจริงนี้

อีกนั่นแหละ หลายครั้งที่กำลังนั่งพักอย่างสบายๆ ในทางผ่าน จำเป็นต้องลุกขึ้นเดินต่อ

เพราะยังไปไม่ถึงจุดหมาย

 

บ้านพักสีขาวเก่าๆ ยังอยู่ทุกวันนี้ เป็นที่พักของผู้ช่วยหัวหน้าสถานีผู้หญิง

บ้านใต้ถุนสูง ถูกรื้อไปแล้ว ถาวรกับครอบครัวไปอยู่บ้านพักที่สร้างขึ้นใหม่

ส่วนน้าหมุดออกเดินทางไปสู่จุดหมายเมื่อสองปีก่อน

ดูเหมือนว่าโลกที่เราอยู่ คล้ายเป็นเพียง “ทางผ่าน”

ที่เราผ่านมาอาศัยแค่ในระยะเวลาสั้นๆ

วันหนึ่งก็ต้องลุกขึ้นเดินต่อไปสู่จุดหมาย

จุดหมายนั้นอยู่แห่งใด ยังไม่มีใครรู้…