ภาพยนตร์สารคดีเรื่อง “Last Night I Saw You Smiling” ของ “กวิช เนียง” ผู้กำกับฯ หนุ่มวัย 32 ปี จากกัมพูชา เพิ่งคว้ารางวัล NETPAC award ในเทศกาลหนังนานาชาติร็อตเตอร์ดัม 2019 ที่ประเทศเนเธอร์แลนด์

ในฐานะภาพยนตร์เอเชียที่มาเปิดตัวฉายรอบปฐมทัศน์โลก ณ เทศกาล ซึ่งมีความโดดเด่นสูงสุด

ก่อนหน้านี้ ภาพยนตร์ของ “กวิช เนียง” ได้เข้าฉายในสายการประกวด Bright Future ซึ่งคัดเลือกผลงานของคนทำหนังนานาชาติรุ่นใหม่มาจัดแสดง

คณะกรรมการระบุว่า หนังสารคดีเรื่องนี้มีความพยายามอย่างกล้าหาญ ที่จะมุ่งเปิดเผยภาวะล่มสลายของสังคม ซึ่งเป็นผลมาจากภาวะเปลี่ยนผ่านอันเชี่ยวกรากรุนแรง

“Last Night I Saw You Smiling” เป็นภาพยนตร์สารคดีความยาวเกือบๆ 80 นาที ที่เล่าถึงการทุบทำลายอาคารที่พักแห่งหนึ่งในกรุงพนมเปญ โดยครอบครัวของกวิช เนียง ก็เคยอาศัยอยู่ในอาคารดังกล่าวด้วย

ผู้คนรู้จักอาคารแห่งนี้ในนาม “The White Building” นี่คือผลงานการออกแบบร่วมกันระหว่างสถาปนิกผู้มีชื่อเสียงชาวกัมพูชาและโซเวียต

ทั้งยังเป็นประจักษ์พยานที่คอยเฝ้ามองและยืนหยัดผ่านความผันผวนของสังคมกัมพูชามาหลายยุคหลายสมัย

ตั้งแต่ยุคทองเมื่อครั้งก่อร่างสร้างชาติ, ภาวะรุ่งโรจน์และร่วงโรยของระบอบเขมรแดง, หลังหายนะและมรณกรรมหมู่ครั้งใหญ่ สถานที่แห่งนี้กลายเป็นชุมชนอันเปี่ยมชีวิตชีวาของเหล่าคนศิลปะที่หลุดรอดจากกระบวนการฆ่าล้างเผ่าพันธุ์

ทว่าท้ายสุด มันก็ถูกรื้อทิ้งทุบทำลายภายใต้อัตราเร่งของการพัฒนาประเทศในระบบเศรษฐกิจแบบทุนนิยม เพื่อแทนที่ด้วยคอนโดมิเนียมหรูหราแห่งใหม่

กวิช เนียง คือคนรุ่นหลังอีกหนึ่งรายซึ่งถือกำเนิดและเติบโตที่ The White Building

พ่อของเขาเป็นประติมากรประจำกระทรวงวัฒนธรรมและวิจิตรศิลป์ ผู้โยกย้ายเข้ามาอาศัยในอาคารนี้ ตามนโยบายของรัฐบาลหลังยุคเขมรแดง ที่ต้องการรวบรวมจัดตั้งชุมชนของบรรดาศิลปินที่ยังคงมีลมหายใจหลงเหลืออยู่

แต่อีกหลายทศวรรษถัดมา พ่อของกวิช เนียง และเหล่าเพื่อนบ้านต่างยินยอมย้ายออกจากบ้านของพวกตน ด้วยอารมณ์ความรู้สึกผสมปนเป

กล่าวคือ ด้านหนึ่ง หลายๆ คน ก็พอใจกับเงินชดเชยที่ได้รับ แต่อีกด้าน พวกเขาก็มีความไม่พอใจกับกระบวนการกดดันผลักไสระหว่างขั้นตอนย้ายออก

ครั้งหนึ่ง ผู้กำกับฯ หนุ่มอย่างกวิช เนียง มีความใฝ่ฝันอยากจะถ่ายทำหนังยาวแนวบันเทิงคดีเกี่ยวกับชีวิตใน The White Building เพราะเขาเห็นว่าความเป็นจริงนั้นสลับซับซ้อนเกินไป ด้วยเหตุนี้ การเลือกบอกเล่าถึงบ้านจริงๆ ของตนเองผ่านเรื่องแต่ง จึงน่าจะทำได้ง่ายดายกว่า

โครงการพัฒนาภาพยนตร์บันเทิงคดีที่ชื่อ “White Building” ดูจะดำเนินไปด้วยดี โปรเจ็กต์นี้ได้รับการ (เงิน) สนับสนุนจากองค์กรศิลปะหลายแห่งทั่วโลก

รวมทั้งได้รางวัลจากตลาดโครงการภาพยนตร์เอเชียที่ปูซาน ประเทศเกาหลีใต้ ปี 2016

แต่เมื่อมีเหตุการณ์โยกย้ายผู้อยู่อาศัยและทุบตึกแห่งนี้เกิดขึ้นก่อน หรือพูดอีกอย่างได้ว่าความเปลี่ยนแปลงในโลกความจริงนั้นวิ่งไปเร็วกว่าการเตรียมงานจัดสร้างภาพยนตร์

กวิช เนียง จึงปรับแผน ด้วยการหันมาถ่ายทำหนังสารคดีขนาดยาวเรื่องแรกในชีวิต โดยใช้ “บ้านเก่า” เป็นสถานที่ถ่ายทำและแกนกลางของภาพยนตร์

เขาได้บันทึกภาพกิจกรรมห้วงสุดท้าย, ภาวะวิตกกังวล และช่วงเวลาแห่งความสั่นสะเทือนอารมณ์ เมื่อพ่อแม่ของตนและผู้พักอาศัยรายอื่นๆ จำเป็นต้องอพยพออกจากบ้านหลังเดิมที่กำลังถูกทุบทิ้ง ด้วยลีลาการถ่ายภาพและการจ้องมองอันสงบนิ่ง

“Last Night I Saw You Smiling” เป็นหนังอินดี้กัมพูชาอีกหนึ่งเรื่อง ที่ผ่านกระบวนการ “หลังถ่ายทำ” ในประเทศไทย ผู้รับผิดชอบงานโพสต์โปรดักชั่นของภาพยนตร์เรื่องนี้ คือ ไวท์ ไลท์ โพสต์ และกันตนา ซาวด์ สตูดิโอ

โดยมี “ลี ชาตะเมธีกุล” ผู้บริหารของไวท์ ไลท์ โพสต์ เป็นผู้ดูแลภาพรวมของงานโพสต์โปรดักชั่นทั้งหมด

ที่มาภาพและเนื้อหา

http://www.antiarchive.com/lastnightisawyousmiling.html

https://iffr.com/en/2019/films/last-night-i-saw-you-smiling

https://iffr.com/en/blog/presentperfect-wins-main-prize-at-iffr-2019

https://www.screendaily.com/news/rotterdam-film-festival-2019-winners-revealed/5136437.article

http://grahamfoundation.org/grantees/5736-last-night-i-saw-you-smiling