หมายเหตุ : บทความนี้เผยแพร่ครั้งแรกวันที่ 26/08/2022

แม้วิกฤตไต้หวันเป็นอีกหนึ่งในวิกฤตโลก ที่ใกล้เคียงและสุ่มเสี่ยงเกิดสงครามแบบเดิม (conventional warfare) ที่ใช้กำลังทหารเข้าทำสงครามกัน ที่น่าสนใจควบคู่กันคือ ระดับ ความสนับสนุน/ไม่สนับสนุนจีน แต่สนับสนุนสหรัฐ มีแน่นอน แล้วยังมีเหตุผลรองรับอีกด้วย

จากคำสัมภาษณ์ของโฆษกกระทรวงต่างประเทศจีน Wang Wenbin แก่ผู้สื่อข่าว เมื่อวันที่ 8 สิงหาคม 2022 เขาบอกแก่ผู้สื่อข่าวว่า¹

“…มีมากกว่า 170 ประเทศ ที่ออกเสียงสนับสนุนจีนต่อคำถามเรื่องไต้หวันของจีน ในหลากหลายวิธีการ ผู้สนับสนุนจีนรวมกันส่วนใหญ่มากล้นเหลือ กับสหรัฐ ที่ได้รับการสนับสนุนเพียงเล็กน้อย…”

อย่างไรก็ตาม มีการศึกษาการสนับสนุน/ไม่สนับสนุนจีนต่อกรณ์วิกฤตการณ์ไต้หวันของ Shannon Tiezzi, บรรณาธิการ The Diplomat² เธอแย้งคำพูดของโฆษกกระทรวงต่างประเทศจีน ในทำนองว่าเมื่อศึกษาการแสดงท่าทีของประเทศต่างๆ ต่อจีนเรื่องไต้หวัน ปรากฏว่า มีความใกล้เคียงกันมากจนแยกกันไม่ออกระหว่างสนับสนุน/ไม่สนับสนุนจีน

งานเขียนของ Shannon และทีมงานของวารสารThe Diplomat จึงได้ลงแรงใช้ แถลงการณ์ (Statement) ของกระทรวงต่างประเทศของประเทศเอเชียครบทุกประเทศ แล้วเอา คำ ในแถลงการณ์มาวิเคราะห์ที่เราเรียกว่า Content analysis ภาพสนับสนุน/ไม่สนับสนุนจีนจากแถลงการณ์จึงชัดเจนขึ้น

ซึ่งผมอยากสรุปการศึกษาดังกล่าว แล้ววิเคราะห์ถึงเหตุผลบางประการดังนี้

 

หนุนจีนมาก

มี 3 ประเทศที่ประกาศหนุนจีนมาก คือ เมียนมา เกาหลีเหนือ และรัสเซีย ทั้ง 3 ประเทศกล่าวหาอย่างเปิดเผยว่า สหรัฐทำการยั่วยุก่อความตึงเครียดขึ้นมา แถลงการณ์ของเมียนมา รัฐบาลทหารเมียนมากล่าวหา การเยือนไต้หวันของประธานสภาผู้แทนราษฎรสหรัฐ Nancy Pelosi เป็นต้นเหตุเร่งให้เกิดความตึงเครียดในช่องแคบไต้หวัน³

แถลงการณ์ของเกาหลีเหนือ ชี้ว่า การแทรกแซงอย่างไม่เกรงใจของสหรัฐในกิจการภายในประเทศอื่น และมีความตั้งใจยั่วยุทางการเมืองและการทหาร⁴

ในแถลงการณ์ของรัสเซีย รัสเซียกล่าวว่า ปัญหาต่างๆ และวิกฤตการณ์สร้างโดยสหรัฐ และกล่าวหาสหรัฐละเมิดหลักการขั้นพื้นฐานของรัฐอธิปไตยที่เท่าเทียมกัน

 

ตามแนวทางจีน

มี 10 ประเทศแสดง สถานะใกล้ชิดจีน ในวิกฤตไต้หวัน แต่ไม่ได้โจมตีสหรัฐโดยตรง แถลงการณ์ของประเทศเหล่านี้แสดงออกมาว่า สถานะไต้หวัน ไม่ได้เป็นส่วนแปลกแยกจากจีน และพวกเขากังวลต่อการละเมิดอธิปไตยและบูรณภาพทางดินแดนของจีน รวมทั้งยังเรียกร้องการไม่แทรกแซงกิจการภายในจีน

ปากีสถาน ยืนยันอีกครั้งในความยึดมั่นอย่างสำคัญต่อ จีนเดียว สนับสนุนแน่นอนต่ออธิปไตยและบูรณภาพทางดินแดนของจีน ปากีสถานกังวลอย่างมากต่อวิวัฒนาการสถานการณ์ในช่องแคบไต้หวัน ซึ่งกระทบอย่างจริงจังต่อสันติภาพและเสถียรภาพของภูมิภาค ปากีสถานเชื่อมั่นอย่างมากในความสัมพันธ์รัฐต่อรัฐ ควรอยู่บนพื้นฐานการเคารพซึ่งกันและกัน ไม่แทรกแซงกิจการภายใน มีข้อสรุปอย่างสันติในประเด็นต่างๆ โดยยึดถือหลักการแห่งกฎบัตรสหประชาชาติ กฎหมายระหว่างประเทศและความตกลงระหว่างประเทศ⁵

ในจำนวนนี้ อีก 6 ประเทศอยู่ในกลุ่ม เป็นกลาง ประเทศเหล่านี้ออกแถลงการณ์ แสดงความกังวลและเรียกร้องให้ทุกฝ่ายยับยั้งชั่งใจ เพื่อไม่ให้สถานการณ์บานปลาย ในแถลงการณ์อ้างถึงความกังวลต่อเรื่องอธิปไตย และเสนอการเจรจาพูดคุยระหว่างจีนและสหรัฐ

อินโดนีเซีย แสดงความกังวลอย่างลึกซึ้งต่อการแข่งขันระหว่างอภิมหาอำนาจที่เพิ่มขึ้น และเรียกร้องให้ทุกฝ่ายยับยั้งการกระทำอันยั่วยุ ที่อาจทำให้สถานการณ์แย่ลง⁶

 

หนุนสหรัฐ

มี 4 ประเทศที่หนุนสหรัฐ ได้แก่ อินเดีย นิวซีแลนด์ สิงคโปร์ และเวียดนาม แต่ไม่ได้ประณามจีนโดยตรง ทั้ง 4 ประเทศอ้างถึงความต้องการลดความตึงเครียดและทำการยับยั้ง โดยไม่ได้แสดงความกังวลต่อปัญหาอธิปไตยและบูรณภาพทางดินแดน

สิงคโปร์ เน้นความต้องการหลีกเลี่ยงการคาดการณ์ผิดพลาด และอุบัติเหตุที่จะนำไปสู่การเพิ่มขึ้นของช่องทางที่นำไปสู่ความไร้เสถียรภาพของภูมิภาค

อินเดีย ออกมาวิจารณ์วิกฤตการณ์ไต้หวันล่าช้าที่สุด คือ 10 วันหลังจากการเดินทางเยือนไต้หวันของแนนซี เปโรซี ในที่สุด อินเดียก็ได้แสดงความเห็นออกมาว่า⁷

“…เรากระตุ้นการยับยั้ง หลีกเลี่ยงการกระทำเพียงฝ่ายเดียว เพื่อเปลี่ยนสถานภาพเดิม (status quo) ของภูมิภาค อินเดียแสดงความต้องการลดความตึงเครียดลง พยายามรักษาสันติภาพและเสถียรภาพภายในภูมิภาค…”

 

หนุนสหรัฐและวิจารณ์จีน

ในภูมิภาคเอเชีย-แปซิฟิก มีเพียง 2 ประเทศคือ ออสเตรเลียและญี่ปุ่น ที่เข้าร่วมกับสหรัฐและไต้หวัน แล้ววิจารณ์จีนโดยตรง เรื่องการแสดงแสนยานุภาพทางทหารใกล้ไต้หวัน

ญี่ปุ่น ในแถลงการณ์ร่วมกับรัฐมนตรีต่างประเทศกลุ่มประเทศ G 7 ให้จีนบอกเลิกการข่มขู่ไต้หวัน ออสเตรเลียกล่าวว่า เป็นความกังวลอย่างมากต่อการยิงขีปนาวุธระยะไกลของจีน เข้าไปน่านน้ำรอบชายฝั่งไต้หวัน ออสเตรเลียเรียกว่า เป็นการกระทำที่ไม่เหมาะสมและก่อให้เกิดความไร้เสถียรภาพ

มีประเทศเดียวในภูมิภาคเอเชีย-แปซิฟิก ที่ไม่มีแถลงการณ์อย่างเป็นทางการต่อวิกฤตการณ์ไต้หวันคือ เกาหลีใต้ การละเลยแสดงท่าทีต่อวิกฤตการณ์ระดับโลกเช่นนี้ น่าจดจำที่สุด

 

คำแถลงบอกต่อเราบางประการ

แถลงการณ์ของประเทศต่างๆ ในเอเชีย-แปซิฟิกต่อวิกฤตไต้หวัน บ่งบอก สถานะ ของประเทศต่างๆ ที่แสดงออกในวิกฤตไต้หวัน อันนับเป็นแผนที่ที่บอก ตำแหน่งทางภูมิรัฐศาสตร์อย่างกว้าง

ภูมิภาคเอเชียตะวันออก บ่งบอก สถานะ ของประเทศในขั้วอำนาจระหว่างจีน รัสเซีย เกาหลีเหนือ กับฝ่ายสหรัฐ ญี่ปุ่น ในเวลาใกล้เคียงกัน ญี่ปุ่นโดยกองกำลังป้องกันตัวเองราว 50% ฝึกซ้อมรบร่วมกับสหรัฐ รอบเกาะโอกินาวา เนื่องจากความตึงเครียดช่องแคบไต้หวันเพิ่มมากขึ้น การซ้อมรบร่วมนี้เป็นการซ้อมรบร่วมเพื่อป้องปรามในแนวหน้า เหมือนกับที่ร่วมซ้อมรบในปี 2021⁸

นอกจากนั้น ญี่ปุ่นยังฝึกร่วมทางทหารกับสหรัฐ ออสเตรเลีย อินโดนีเซีย และสิงคโปร์ การฝึกร่วมทางทหารครั้งนี้เป็นครั้งแรกของทั้ง 4 ประเทศ⁹

 

ภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้

เมื่อดูเนื้อหาส่วนใหญ่เกือบทั้งหมดในแถลงการณ์ต่อวิกฤตไต้หวันของเอเชียตะวันออกเฉียงใต้กล่าวได้ว่า ไม่ต้องการเข้าข้างฝ่ายหนึ่งฝ่ายใดเลย

ในที่ประชุมรัฐมนตรีต่างประเทศอาเซียน ที่ประชุมที่กรุงพนมเปญ กัมพูชา (2022) ช่วงเดียวกับที่แนนซี เปโรซี เยือนไต้หวันและจีนทำการซ้อมรบครั้งใหญ่ ใน แถลงการณ์อาเซียน แสดงความกังวล และเรียกร้องให้มีการยับยั้งชั่งใจอย่างมากและเสนอให้ฝ่ายต่างๆ ยับยั้งการกระทำอันยั่วยุ อาเซียนพร้อมแสดงบทบาทสร้างสรรค์ในการอำนวยการ เจรจาสันติภาพของทุกฝ่าย รวมทั้งผ่านกลไกที่เป็นประโยชน์ นำโดยอาเซียน เพื่อลดระดับความตึงเครียด เพื่อพิทักษ์สันติภาพและความมั่นคงของภูมิภาค

ท่าทีของเอเชียตะวันออกเฉียงใต้จากแถลงการณ์ ชี้ให้เห็นว่า เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ยังเป็นภูมิภาคที่ได้รับประโยชน์จากความสัมพันธ์กับไต้หวัน ในขณะที่ยังพอใจผูกพันอย่างเป็นทางการกับจีน ที่สำคัญ ความตึงเครียดสามารถก่อผลต่อสถานภาพเดิมของภูมิรัฐศาสตร์ได้

แถลงการณ์เป็นภาษาการทูต แต่ก็บอกอะไรแก่เราได้พอสมควร แนวโน้มของภูมิภาคน่าเป็นห่วงครับ

 

---

¹Foreign Ministry Spokesperson Wang Wenbin’s Regular Press Conference on August 8, 2022.

²“Which Asian Countries Support China in the Taiwan Strait crisis-and Which Don’t?” The Diplomate 13 August 2022.

³Myanmar’s view regarding the recent visit of U.S. Speaker of the House of Representative to Taiwan ( Chinese-Taipei) (3-8-2022).

⁴“FM Issues Spox Statement on Pelosi Visit” North Korea Laedership Watch, 3 August 2022.

⁵“Pakistan reaffirms ‘One-China’ Policy” Ministry of Foreign Affairs, Government of Pakistan, 2 August 2022.

⁶“Statement by Spoke Person of the Foreign Ministry”, MoFA Republic of Indonesia, 3 August 2022.

⁷Kallol Bhatta Cherjee, “Avoid Unilateral action to alter Taiwan status quo, say India”, The Hindu, 13 August 2022.

⁸Rieko Miki, “US and Japan step up joint drills by 50% as Taiwan tension rise” Neikei Asia 13 August 2022.

⁹Bobby Nuground and Ryo Nemoto, “Japan Joins U.S.-Indonesia military drill for the first time” Neikei Asia 14 August 2022.

สะดวก ฉับไว คุ้มค่า สมัครสมาชิกนิตยสารมติชนสุดสัปดาห์ได้ที่นี่https://t.co/KYFMEpsHWj

— MatichonWeekly มติชนสุดสัปดาห์ (@matichonweekly) July 27, 2022