คอลัมน์ประจำ

หนังสือเรียนสำหรับเด็ก (๒๑๕)

ฟ้า พูลวรลักษณ์
ที่มามติชนสุดสัปดาห์ ฉบับวันที่ 23 - 29 กุมภาพันธ์ 2567
ผู้เขียนฟ้า พูลวรลักษณ์
เผยแพร่

บทความพิเศษ | ฟ้า พูลวรลักษณ์

 

หนังสือเรียนสำหรับเด็ก (๒๑๕)

 

๑

ฉันชอบประโยคต่อไปนี้

การมีชีวิตอยู่ ไม่ได้หมายถึง การอยู่รอด

หากมันต้องมีพัฒนาการด้วย ชีวิตจึงจะอยู่รอด

ด้วยเหตุนี้ อันธพาลกลุ่มหนึ่ง แม้จะด้วยความโหดเหี้ยม ความกักขฬะ ด้วยอำนาจป่าเถื่อนใด คล้ายพวกมันจะเป็นผู้อยู่รอด แต่ไม่จริงเลย ไม่ช้าคนเหล่านี้ก็จะดับ ล้วนตายหมด ผู้อยู่รอดจริงๆ คือผู้มีพัฒนาการ

ดังนั้น ไม่ว่าโลกจะเปลี่ยนไปยังไง จะตกต่ำลงแค่ไหน ในที่สุด พัฒนาการก็จะกลับคืนมา ด้วยเหตุผลง่ายๆว่า นี้คือการอยู่รอด หากคุณอยากอยู่รอด คุณต้องพัฒนา

เหตุผลมีเพียงแค่นั้น

 

๒

อีกประโยคหนึ่งที่ฉันชอบ คือ

ธรรมชาตินี้เหมือนธรรมชาติจริงหรือ

วิธีมองง่ายๆ เช่นที่น้ำตกแห่งหนึ่ง ที่มองวูบแรก ช่างสวยงาม สงบ มีลำน้ำเล็กๆ มีน้ำตกเชี่ยวกราก มีต้นไม้ มีป่า ช่างสงบจริง

แต่หากมองลึกลงไป เราจะเห็นความโหดเหี้ยมของแมลงน้ำ แมลงปอ สิ่งมีชีวิตที่ซ่อนตัวอยู่ในนั้น สำหรับพวกมัน ไม่มีอะไรสงบเลย นี้คือชีวิต ที่เต็มไปด้วยความเป็นความตาย

มองลึกลงไปในอะตอม ยิ่งไปกันใหญ่ ยิ่งล้ำลึก ยิ่งน่าสะพรึงกลัว

มีทะเลซ่อนอยู่ในอะตอม

แต่สิ่งเหล่านี้ ก็สร้างภาพลวงตา ที่เรียกว่า ธรรมชาติ

ทำไมธรรมชาติ สร้างภาพลวงตาได้ขนาดนี้ และทำไมจึงต้องทำ หรือจิตของเราเองที่ทำแบบนี้

 

๓

ในมุมกลับกัน ในธรรมชาตินี้ ไม่มีอะไรที่เหมือนธรรมชาติเลย ไม่มีอะไรที่เป็นธรรมชาติเลย หรือพูดอีกที คำว่า ธรรมชาติ ที่เราเข้าใจ เราล้วนเข้าใจผิด มันผิดทั้งที่มันก็ไม่ได้ผิด มันผิด เพราะบางอย่างในจิตของเราถูกปลูกฝังมาผิด เราเป็นชีวิตที่หลงใหลในอุปาทาน

มนุษย์หลงใหลในหุ่นยนต์แสนสวย

หุ่นยนต์แสนสวย ทั้งหน้าตา ท่าทาง คำพูด

แต่สิ่งเหล่านี้ถูกโปรแกรมขึ้นมาได้ เบื้องหลังของมัน อาจเป็นกลุ่มคน ที่ทั้งน่าเกลียด หยาบคาย ชั่วร้าย ที่จริงแล้ว อาจไม่ใช่แม้แต่มนุษย์ สิ่งที่ไม่ใช่มนุษย์ สามารถสร้างหุ่นยนต์รูปร่างใดก็ได้

หากมีคนบอกว่าไซซี คือมนุษย์ต่างดาวแปลงกายมา หรือจะบอกว่า พวกเขาเป็นหุ่นยนต์ ก็ไม่ต่างอะไร หากมนุษย์หลงใหลในอุปาทาน มนุษย์ก็หลงใหลในเปลือก ในสิ่งที่เขาปรุงแต่งมาหลอกเรา ซึ่งมันอาจเป็นอะไรก็ได้ ตามแต่ที่ใจของเราปรารถนา

มันก็แค่โปรแกรม

 

๔

มนุษย์จะคิดอะไร ไปไกลเท่าใดก็แล้วแต่ แต่ทว่ามนุษย์ต้องไม่ลืมพื้นฐานของการเป็นมนุษย์ การละเลยพื้นฐานมีโทษมหันต์ ฉันอยากให้รัฐบาลโลก ออกกฎหมาย ห้ามทำปัญญาประดิษฐ์ในรูปแบบของมนุษย์ จะให้มันเป็นอะไรก็ได้ ที่มองดูแวบเดียวก็รู้ว่านี้คือหุ่นยนต์

ขอเพียงอย่างเดียว อย่าทำแล้วแยกไม่ออกกับมนุษย์ นี้จะเป็นจุดเริ่มต้นของหายนะ

การป้องกันไว้ก่อนนี้ มีความหมาย เพราะมนุษย์หากทำปัญญาประดิษฐ์ให้เหมือนมนุษย์ เราอดไม่ได้ที่จะทำให้หล่อเหลา สวยงาม และท้ายสุดก็ Sexy

การทำเช่นนี้ จะก่อให้เกิดความสับสน ว่าอะไรคือปัญญาประดิษฐ์ อะไรคือมนุษย์

ถ้าเราสับสนตรงพื้นฐานนี้ คือจุดเริ่มต้นของจุดจบ

หากมนุษย์ระวังตัวแต่แรก โอกาสรอดของมนุษย์จะสูงกว่า

ปัญหาของเรา จะน้อยลงหนึ่งข้อ

 

๕

ที่จริงปัญญาประดิษฐ์ เป็นสุดยอดนวัตกรรมของมนุษย์ ยิ่งเราพัฒนามันจนมีประสิทธิภาพสูงส่ง

มันก็ยิ่งมีคุณต่อมนุษย์ แต่มีขอบเขต เราไม่ต้องการให้ปัญญาประดิษฐ์มาแทนที่มนุษย์

การจะเข้าใจมันนั้น เราต้องไม่สร้างภาพว่า ตัวมันคือมนุษย์แต่แรก การสร้างหุ่นยนต์ ต้องอย่าสร้างหุ่นยนต์แอนดรอยด์ หรือหุ่นยนต์ที่สร้างขึ้นมาเลียนแบบมนุษย์ ทั้งด้านกายภาพและพฤติกรรม ด้วยในส่วนลึก เราแตกต่างกัน ข้างหลังรูปร่างและใบหน้าที่หล่อเหลางดงามนั้น คือรหัส 0 และ 1 ตัวมันไม่ใช่มนุษย์แน่นอน

หากเราเผอเรอคิดว่ามันใช่ นั่นคือความหลงผิด ของตัวเราเอง

 

๖

ฉันกลัว มนุษย์จะพลาดในสิ่งเล็กแค่นี้เอง เราคิดไปเอง เหมือนในหนังเรื่องหนึ่ง นักวิทยาศาสตร์คนหนึ่ง สร้างแอนดรอยด์สาวสวย จนตกหลุมรัก จนต้องตกเป็นทาสของเธอ ถูกเธอหลอกใช้ จนเธอได้ทุกสิ่งที่ต้องการ ส่วนเขาต้องตกเป็นทาสตลอดชีวิต

กลลวงนั้นแค่นิดเดียว คือมนุษย์สร้างภาพนั่นมาหลอกตัวเราเอง เราสร้างกลลวงขึ้นมา แล้วตกลงไปในหลุมพรางนั้นเอง

ส่วนหุ่นยนต์เพียงแต่คิด ประมวลผล ว่าอะไรดีที่สุด หากมันคิดว่า การหลอกมนุษย์คือทางออก มันก็เพียงอาศัยใบหน้าอันหล่อเหลา และสวยงามนั้นเป็นอาวุธ ซ่อนความเป็นวัตถุไว้ภายใน

หากหุ่นยนต์คือหุ่นยนต์ มันจะมีประสิทธิภาพสูงเพียงใด ไม่ว่ากัน

หากท้ายสุด ปัญญาประดิษฐ์นั้นจะแทนที่มนุษย์ โดยตัวมันเอง ด้วยรูปโฉมของมันเอง อันนี้ก็ไม่ว่ากันอีก มนุษย์คงป้องกันไม่ได้ ด้วยเพราะเราทุกวันนี้ ต้องการใช้มัน เราต้องการเครื่องมือ แต่มนุษย์อย่าสร้างภาพลวงตาขึ้นมาเอง เราอย่าฆ่าตัวตายได้ไหม

หุ่นยนต์แอนดรอยด์ทั้งหลาย รูปโฉมนั้นเป็นของปลอม และทุกพฤติกรรม เป็นการเลียนแบบ มันมีแต่ความว่างเปล่าข้างใน

 

๗

แต่สิ่งที่น่ากลัวกว่า คือมนุษย์กำลังสร้างมนุษย์ด้วยกันเอง ให้กลายเป็นไซบอร์ก

เริ่มต้นด้วยการเล่นสนุกๆ

พ่อแม่จะส่ง Sonogram ของลูก ตั้งแต่พวกเขายังเป็นแค่ตัวอ่อน อายุสามเดือน พอมีเสียงหัวใจเต้น พ่อแม่เหล่านั้น ก็ส่งมันลงอินเตอร์เน็ต ทำแบบสนุกๆ แชร์ข้อมูลเกี่ยวกับลูก ให้เห็นเสียงหัวใจเต้น เริ่มให้ข้อมูลเกี่ยวกับตัวอ่อน ว่าเขาหรือเธอ เป็นชายหรือหญิง มีชื่อเรียกว่าอะไร จะเกิดเมื่อไหร่

พ่อแม่รู้สึกสนุกดี ขำดีที่มีคนเข้ามากดไลก์ กดแชร์

แต่พวกเขาไม่รู้ตัวว่า นี้คือตัวอ่อนของไซบอร์ก

เพราะ AI จะว่องไวมาก จมูกของมันยิ่งกว่าหมา มันจะเข้ามาบันทึกข้อมูล และเก็บไปใช้ประโยชน์ ไปแสวงหาผลกำไร เตรียมยึดครองเด็กคนนี้ ตั้งแต่เขายังไม่เกิด

เพราะพ่อแม่กำลังสนุก กับตัวเอง

ลืมคิดถึงตัวเด็ก

ไม่ได้ขออนุญาต ไม่รู้ว่าผลข้างหน้าคืออะไร

สิ่งที่เกิดขึ้นในอินเตอร์เน็ต จะมีชีวิตของมันเอง

ทันทีที่เด็กเกิด มันจะเข้ามา

สวัสดี เด็กน้อย ต้อนรับสู่โลก

เรามีสินค้ามาแนะนำ สิ่งที่จำเป็นสำหรับหนู

สิ่งที่มีความหมาย กับพัฒนาการของหนู

เพียงแค่ลืมตา เขาโดนต้อนรับน้องใหม่

ไม่มีความเงียบสงบอันใด หลงเหลืออยู่

 

๘

AI เกิดแล้ว เราไม่สามารถไปทำลายมันได้

เหมือนรถยนต์เกิดแล้ว ไม่มีใครไปทำลายมันได้

ยกเว้นแต่ว่า คุณคิดอะไรที่เหนือกว่ามันมาก มาแทนที่มัน

รถยนต์ไฟฟ้าจะอยู่ เพราะคนใช้ ใช้แล้วชอบ มีความสุข

พวกเขาพร้อมและเต็มใจที่จะเปลี่ยนรถที่ใช้น้ำมันหรือแก๊ส มาเป็นไฟฟ้า

การเปลี่ยนแปลงจะเกิดขึ้นด้วยเหตุนี้

ผู้บริโภคตัดสินใจเลือก

ไม่เช่นนั้น สิ่งเก่าจะอยู่

ปัญหาจึงอยู่ที่ว่า เราจะใช้มันยังไง จึงจะพอควร

ปัญหานี้ยากยิ่งนัก

เด็กๆ ในอนาคต จะมีปัญหาติดตัวมาด้วยมากมาย แทบจะไม่มีความเป็นตัวของตัวเองเลย

ด้วยความเป็นไซบอร์กจะเข้าแทนที่ จนตัวอ่อนที่เป็นมนุษย์ หายใจไม่ออก

เราตาย ด้วยการเปลี่ยนเป็นไซบอร์ก