คอลัมน์ประจำ

พื้นที่สีเขียวกลางมหานคร

ปริญญา ตรีน้อยใส
ที่มามติชนสุดสัปดาห์ ฉบับวันที่ 27 ตุลาคม - 2 พฤศจิกายน 2566
คอลัมน์มองบ้านมองเมือง
ผู้เขียนปริญญา ตรีน้อยใส
เผยแพร่

คงจะมีมหานครในโลกนี้ไม่กี่แห่ง ที่จะมีพื้นที่สีเขียวขนาดใหญ่ ในย่านธุรกิจการค้ากลางของเมือง Central Business District CBD

พื้นที่ว่างแห่งนี้ แม้จะอยู่ท่ามกลางหมู่อาคารสูงระฟ้า สิ่งก่อสร้างหลากหลายและแออัด การจราจรที่คับคั่งและติดขัด และผู้คนรวมอยู่ร่วมกันอย่างวุ่นวาย กลับเต็มไปด้วยพืชพันธุ์ไม้ต่างๆ มากมาย สร้างความหลากหลายและความสมดุลย์ทางชีวภาพและสิ่งแวดล้อม เอื้ออำนวยให้ผู้คนมาออกกำลังกายและพักผ่อน และเสริมสร้างภาพลักษณ์ของบ้านเมือง

พื้นที่ว่างแห่งนี้ ยังเป็นประจักษ์พยานหนึ่งในวิสัยทัศน์ของบรรพบุรุษ ที่มีจินตภาพของราชธานีแห่งสยามรัฐ ที่วันหนึ่ง จะมาเป็นอภิมหานครกรุงเทพ

สวนลุมพินี คือพื้นที่ว่างแห่งนี้ หลักหมายที่รู้จักของคนไทย คนเทศ และนักท่องเที่ยว สวนสาธารณะที่มีความสวยงาม และความร่มรื่น และพื้นที่สีเขียวที่อยู่กลางเมือง

มองบ้านมองเมือง ฉบับนี้ จะพาไปมองสวนลุมพินี ที่มีความเป็นมาน่าสนใจ มีทั้งเรื่องเศร้า เรื่องสนุก และเรื่องอื้อฉาว

 

ย้อนกลับไปเมื่อร้อยกว่าปีมาแล้ว พื้นที่ชานพระนคร ทางทิศตะวันออกของกรุงเทพฯ นั้น เดิมทีเป็นที่ลุ่ม รกร้าง ไร้ผู้คนอยู่อาศัย

ครั้นเมื่อมีการขุดขยายทางน้ำธรรมชาติที่มีอยู่เดิม เป็นคลองแสนแสบ เส้นทางยุทธศาสตร์ไปยังภูมิภาคตะวันออก ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว และการขุดคลองถนนตรง เส้นทางโลจิสติกส์ทางน้ำ จากพระนครไปยังปากน้ำ ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทำให้ผู้คนโยกย้ายมาตั้งถิ่นฐานมากขึ้น

เริ่มจาก พระราชวังปทุมวัน ในสมัยรัชกาลที่สี่ และวังใหม่ สำหรับพระบรมโอรสาธิราช ในสมัยรัชกาลที่ห้า ที่ครอบคลุมพื้นที่กว้างขวาง ทั้งเขตพระราชฐาน ที่พักอาศัยของพระราชวงศ์ และข้าราชบริพาร รวมทั้งนาหลวงและสวนหลวง ที่ปัจจุบันปรับเปลี่ยนเป็นจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ ที่ทำการสำนักงานตำรวจแห่งชาติ ฯลฯ

เมื่อรวมกับการโยกย้ายตั้งถิ่นฐานของผู้คน มาทำการเกษตร สวนพลู ไร่ผัก และเลี้ยงสัตว์ ก่อนการขยายตัวของชุมชนชาวตะวันตก จากพื้นที่ริมแม่น้ำเจ้าพระยาและถนนเจริญกรุง ที่มีทั้งบ้านพักอาศัย คลังสินค้า และโรงงาน รวมทั้งสนามม้าและสุสาน จนมาถึงปัจจุบัน เป็นย่านการค้าธุรกิจสีลมสาทร ที่เต็มไปด้วยอาคารสูง ทั้งคอนโดมิเนียม สำนักงาน และโรงแรม

ท่ามกลางการเปลี่ยนแปลงอย่างมากของพระนคร ในฐานะราชธานีของสยามประเทศ พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงมีวิสัยทัศน์ถึงความเจริญของบ้านเมืองที่จะเกิดขึ้นในวันข้างหน้า จึงมีพระราชดำริจะสร้างสวนสาธารณะในพื้นที่นาหลวง ย่านศาลาแดง

อันเป็นที่มาของสวนลุมพินี ที่พาไปมองมาแล้วเมื่อฉบับก่อน ถ้าอยากทบทวน คงต้องหาอ่านในมติชนสุดสัปดาห์ออนไลน์ได้ •

 

มองบ้านมองเมือง | ปริญญา ตรีน้อยใส