๑

ฉันเห็นชัดเจนว่าในความเป็นนิยาย หนังสือ Star Trek สู้หนังสือ Star Wars ไม่ได้ แพ้กันหลายขุม

แต่ Star Trek ก็ยังมีดีอยู่อย่าง นั่นคือยาน Enterprise เป็นตัวละครที่งดงามยิ่งนัก

มันสมเป็นยานอวกาศจริงๆ ที่เชื่อได้ว่าออกเดินทางไกล ท่องไปในจักรวาล

เพราะมันมีความเป็น

๑ สงคราม

๒ สันติภาพ

อย่างสมดุล

มันมีครบทั้งในความเป็นเรือรบ และเรือทูต

และบรรดาสมาชิกบนเรือ ก็มีคุณสมบัติน่ารัก อ่อนโยน รักสงบ แต่ก็เป็นนักรบ

ความสมดุลนี้ลงตัวยิ่งนัก ทั้งลำเรือนี้คือหนึ่งตัวละคร ที่ยอดเยี่ยม ยากจะหาได้จากหนังสือใด

๒

เวลาฉันฟังคนอื่นคุยกัน แค่บทสนทนานิดเดียว ฉันก็รู้ว่าคนพวกนี้ออกอวกาศไม่ได้ เพราะบทสนทนาของพวกเขาซ้ำซาก อ่อนแอเหลือเกิน คนอ่อนแอขนาดนี้ ไปไหนไกลไม่ได้ รักสันติอย่างเดียวก็ไปไม่ได้ ในอวกาศเต็มไปด้วยอันตราย และไร้กฎหมายใดจะไปถึง มันป่าเถื่อนยิ่งกว่าดินแดนป่าเถื่อนใดๆ มันทึบกว่าป่าลึก ดำมืดกว่าถ้ำ มันเวิ้งว้างกว่าทะเลทราย

แต่คนที่ชอบทะเลาะ ชอบสงคราม ก็อย่าหวังจะไปไหนไกลเช่นกัน หากยานอวกาศที่เต็มไปด้วยนักเรียนช่างกล รับรองว่าเดินทางได้ไม่นาน ในพื้นที่แคบๆ พวกเขาต้องฆ่ากันตายหมดลำ ยานนี้ต้องระเบิด อันตรายนี้เกิดจากข้างใน นักเลงอยู่ในพื้นที่แคบ คือความตาย ยานอวกาศที่ท่องไปในจักรวาล จึงจำเป็นต้องรักสงบสูงสุด เป็นดั่งละอองเกสร เป็นดอกไม้ ใบหญ้า และเป็นนักรบที่กล้าหาญ เปี่ยมด้วยวินัย

คุณสมบัติครบทั้งสองส่วนนี้ ฉันเห็นชัดใน Enterprise

๓

จิตมนุษย์ที่จะเดินทางไกลในจักรวาล ต้องเร็วมาก และมีหลายมิติ

ระหว่างคำสองคำ หรือประโยคสองประโยค อาจห่างกันเป็นปีแสง พริบตาเดียวก็หลายชาติภพ

แบบนี้เท่านั้น จึงจะพอไหว

๔

อะไรนะสำคัญสำหรับชีวิตมนุษย์

ฉันคิดว่าคือ

๑ เงินทอง

๒ คุณภาพของชีวิต

๓ การรับรู้ที่ลึกซึ้งในสิ่งรอบตัว ที่ต้องมีหลายมิติ

ข้อแรกทุกคนเห็นด้วย มันเป็นสิ่งจำเป็น ข้อแม้มีเพียงว่า ไม่จำเป็นต้องมีมากเกินไป ที่จริงยิ่งเยอะยิ่งดี หากไม่ต้องจ่ายราคา แต่คุณอาจต้องจ่ายราคาแพง คือคุณอาจสูญเสียคุณภาพของชีวิต หรือขาดความลึกซึ้งกับสิ่งรอบกาย เรามักลืมตัว และเมื่อลืมตัวก็เสียหมด

ข้อสองคือที่มาของความสุข คุณภาพของชีวิตเกิดจากสุขภาพ อิสรภาพ และเสรีภาพในการเลือก

ข้อหนึ่งและข้อสอง ไม่จำเป็นต้องมาด้วยกันเลย ฉันมีเพื่อนที่ร่ำรวย แต่สุขภาพเสื่อมโทรม เคร่งเครียด เขาอาจจะมีอิสรภาพ อยากไปไหนก็ได้ อยากซื้ออะไรก็ได้ แต่ก็ไม่ค่อยมีความสุข เทียบกับเพื่อนบางคนที่ยากจน แต่เห็นเขาร่าเริงทั้งวัน คุยสนุก และไม่กังวลอะไร น่าพิศวงเป็นอันมาก

ข้อสามสำคัญไม่แพ้สองข้อแรก แต่คนจำนวนมากไม่รู้ด้วยว่ามันคืออะไร ฉันรู้สึกถึงมัน หวงแหนมัน มันเป็นการรับรู้ เวลาฉันเดินออกไป มองสิ่งรอบกาย ฉันเรียกสิ่งนี้ว่า ดวงตาเห็นธรรม มันไม่ได้มาง่ายๆ เช่นกัน มันเกิดจากการเรียนรู้ที่ยาวนาน เกิดจากความนิ่งสงบข้างใน เกิดจากภาวนา ฉันไม่รู้ว่าฉันจ่ายราคาไปเท่าไรแล้ว

แต่ฉันเต็มใจจ่าย

๕

คนเรายากจะเพอร์เฟ็กต์ได้ เราต้องมีจุดอ่อน มีสิ่งไม่ดี แต่กระนั้น ฉันคิดว่าในสามข้อนี้ เราจะทิ้งไปข้อหนึ่งข้อใดไม่ได้ บางคนอาจไม่รู้ว่าฉันกลัวความยากจน สมัยฉันเป็นวัยรุ่น ฉันยากจน ฉันกลัวมัน เพราะมันทำให้ฉันไม่มีทางเลือก มันบีบเข้ามาเหมือนกำแพงที่บีบแคบลง จนฉันไม่มีพื้นที่ แน่ละ หากจำเป็นฉันอาจใช้ชีวิตแบบเต๋า ที่ใช้น้อยที่สุด ฉันเห็นคุณค่าของเต๋า แต่หากเหลือแค่ทางเลือกเดียว ฉันก็อึดอัดอยู่ดี มันไม่มีอิสรภาพในการเลือก

อย่าคิดว่าฉันไม่เห็นความสำคัญของเงินทอง ฉันว่ามันสำคัญเท่ากันสามข้อ

๖

มนุษย์สำคัญที่ idea เราจะขาดมันไม่ได้ และตื้นเขินกับมันก็ไม่ได้เช่นกัน ต่อให้ร่ำรวย และมีสุขภาพดี แต่หากตื้นเขิน ชีวิตมนุษย์ก็ไร้ค่า

หากชีวิตสำคัญแค่เกิดแก่เจ็บตาย เราเป็นรองกุ้งหอยปูปลา เพราะสิ่งมีชีวิตเหล่านั้น มีจำนวนมากกว่า เอาชีวิตรอดได้ดีกว่า ยาวนานกว่า และมีจำนวนมากกว่า

ฉันเคยเดินเล่นไปตามชายฝั่งทะเล บางครั้งฉันซอกแซกไปตามชายฝั่งที่ไม่มีคนเดิน และเดินได้ยาก ฉันพบว่าในโลกนี้ มีชายฝั่งทะเลยาวเหยียดมหาศาล ที่คนจะไปไม่ถึง ยาวกว่าเส้นรอบวงของโลกไม่รู้กี่เท่า ที่บริเวณนั้นคือที่อยู่อาศัยของกุ้งหอยปูปลา ซึ่งมีจำนวนอสงไขย

พวกมันอยู่ได้ตราบใดที่ยังมีทะเล มหาสมุทร

หากชีวิตสำคัญแค่เกิดแก่เจ็บตาย เราเป็นรองมดปลวก พวกมันเอาตัวรอดได้เก่งกว่า และมีจำนวนมากกว่า

๗

เราจึงต้องทำมาหากินด้วยความเหนื่อยยาก ต้องหาเงินทอง สิ่งสมมุติที่ช่วยทำให้มนุษย์ไม่ต้องฆ่ากัน เพื่อแย่งชิงทรัพยากรของโลก มันเป็นกุศโลบายที่ลึกซึ้ง มีคุณค่า มันเป็น idea อย่างหนึ่ง ต่อให้มันหลอกลวง ชั่วร้าย แต่ก็ยังดีกว่าไม่มี เพียงแต่เราอย่ามีมากเกินไปเลย

เงินทองเหมือนปลาในมหาสมุทร จับได้ไม่มีวันหมด แต่วันเวลาในชีวิตของเราต่างหาก ที่มีวันหมด และที่จริง มีน้อยยิ่งนัก

ฉันตื่นตะลึงที่เห็นคนหาเงินจนตัวเองเดินไม่ได้ เขากำลังหลงไปกับ idea บางอย่าง มดปลวกก็ไม่ทำผิดอย่างนั้น แต่เพราะเขาเป็นคนฉลาดนั่นเอง ฉลาดจนกลายเป็นโง่ รวยจนกลายเป็นจน เขาเดินทางไกล จนเป็นรองกุ้งหอยปูปลา

๘

เพราะชีวิตต้องสู้ เราจึงต้องมีความสามารถ อะไรก็ได้ สักอย่างสองอย่าง เพื่อความอยู่รอด

หากเราไม่มีความสามารถ เราก็จะต้องพึ่งพาคนอื่น ในสังคม เราอาจมีพี่น้อง ญาติมิตรที่คอยช่วยเหลือ ดังนั้น คนปัญญาอ่อนบางคน จึงอยู่รอดได้ คนอ่อนแอมากบางคนก็อยู่รอด

แต่นี่ไม่ใช่พื้นฐานที่ควรเอาเยี่ยงอย่าง หากมันจะเกิด ก็ควรเพราะเลี่ยงไม่ได้จริงๆ

ดังนั้น เราจึงต้องมีความสามารถ ในโลกที่มีประชากรเป็นหมื่นล้าน การแข่งขันยิ่งสูง มันเพิ่มทวีขึ้นตามจำนวนประชากร

ถึงเราจะช่วยเหลือเกื้อกูลกันได้บ้าง แต่ท้ายที่สุด ก็ตัวใครตัวมัน

เราต้องสู้กันจนลมหายใจสุดท้าย