เขามองแกงหน่อ แต่ไม่ยอมกิน ทั้งที่ฉันเสิร์ฟพร้อมจานแบ่ง และช้อน

“ทำไมล่ะ” ฉันถามเสียงแข็ง

จำได้ว่าเขาชอบกินหน่อไม้ ไม่มีทางที่ฉันจะจำผิด แล้วเขากินแกงเหนือได้ แกงรสนวลๆ ที่หลายคนไม่เข้าใจว่ามันอร่อยอย่างไร แต่เขาอร่อยเสียตั้งแต่ถ้วยแรก นั่นฉันก็จำได้แม่นยำ จึงเป็นไปไม่ได้ที่เขาไม่ชอบแกงถ้วยนี้

“กำลังสงสัย ถ้าไม่ใช้ช้อน เราจะกินยังไง”

โธ่ พ่อหนุ่มชัยนาท พ่อลูกข้าวเจ้า ก็ใช้มือไง แต่นั่นล่ะ เขาคงสงสัยอีก ต้องกินแบบไหน นี่มันมีน้ำแกงนะ

เขาชอบอาหารเหนือ แต่ไม่คุ้นเคยกับข้าวเหนียว เขากินแกงผักกับข้าวหุงได้เอร็ดอร่อย กินน้ำพริกตาแดงคลุกข้าวทีละสองจาน

แต่วันนี้ฉันไม่หุงข้าว สำรับของเรามีแค่ข้าวเหนียวห่อใบตองสองห่อ กับแกงหนึ่งถ้วย ชาวเหนือกินเช่นนี้ ข้าวนึ่งกับแกงผักตามฤดูกาล อาจมีแคบหมูในบางมื้อ แกงหนึ่งหม้อ ก็กินกันทั้งวัน กินจนหมด อาหารในชีวิตประจำวันของชาวเหนือไม่ใช่ออเดิร์ฟเมือง หรือขันโตกดินเนอร์ที่มีกับข้าวมากจนไม่รู้จะจิ้มอะไรก่อน

เขาไม่มีปัญหากับแกงผัก แต่ทำไมยังไม่แตะ หรือความทรงจำของฉันคลาดเคลื่อน (เขาชอบคั่วหน่อ แต่ไม่ชอบแกงหน่อ หรือไม่ เขาก็โปรดปรานแกงผักทุกชนิด เว้นเสียแต่แกงหน่อ)

“วันนี้มีข้าวเหนียว อยากลองกินแบบไม่ใช้ช้อน” เขาพูด

 

ในที่สุดฉันก็ได้คำตอบ ปัญหาไม่ได้อยู่ที่อาหาร แต่อยู่ที่วิธีกิน ฉันเคยบอกเขา-เราไม่ใช้ช้อนหรอกนะ ถ้ากินข้าวเหนียวน่ะ เราอาจมีช้อนในถ้วยแกง เพื่อเป็นช้อนกลาง แต่เราไม่ใช้ช้อนตักอาหารเข้าปาก เราใช้มือปั้นข้าวเหนียว แล้วเราก็ใช้นิ้วมือนั่นล่ะ กินแกงผัก

“ต้องใช้ช้อน ถ้าอยากซดน้ำ ถึงเตรียมช้อนไว้ให้ไงคะ” ฉันชี้ช้อนที่จานแบ่งของเขา

เขาพยักหน้า แต่ยังเหลือคำถามในดวงตา นั่นก็เพราะจานของฉันไม่มีช้อน

“ไม่ต้องมีช้อน ถ้าไม่ซดน้ำ” ฉันบอก แล้วกินให้เขาดู

แกงผักนั้น น้ำแกงไม่เยอะ เวลาตักลงถ้วย เราจะตักให้เยื่อใยของแกง อันประกอบด้วยผัก หมู และอื่นๆ กองสูงกว่าน้ำแกง เวลากิน เราปั้นข้าวเหนียวให้แน่น เอานิ้วที่จับข้าวเหนียวนั่นล่ะ จับผักมาคู่กัน แล้วส่งเข้าปาก

ฉันทำให้เขาดูหนึ่งคำ “มันน่าอร่อยใช่มั้ย” ยิ้มหวาน “เดี๋ยวก่อน…” ฉันรู้ว่าเขาสงสัย “ถ้าจะกินน้ำแกง ทำอย่างไรใช่มั้ย”

ฉันปั้นข้าวเหนียวอีกคำ จิ้มลงในน้ำแกง แล้วส่งเข้าปาก “แบบนี้ไง ไม่ซดน้ำแกงเป็นช้อนๆ แบบซุป”

เขาหัวเราะ ประกายตาพูดว่า อย่างนี้ก็ได้เหรอ

 

เราจะกินแบบไหนย่อมได้ทั้งนั้น ตักน้ำแกงซดไม่ใช่เรื่องผิด เรากินตามความเคยชินของเรา สำคัญตรงที่ เราไม่ควรปฏิเสธอาหาร เพียงเพราะไม่เคยกิน

นั่นคือเหตุผลที่มื้อนี้เราไม่หุงข้าว อยากให้เขาลองกินข้าวเหนียวจนอิ่มดูบ้าง มันเข้ากับแกงถ้วยนี้ที่สุด แถมฉันตั้งใจทำ เคี่ยวซุปกระดูกเป็นชั่วโมง

หัวใจของแกงหน่อมีสองดวง ดวงแรกคือหน่อไม้ ต้องเป็นหน่อสด เก็บใหม่ ฝานด้วยมีดสองคมให้บางเฉียบ และถ้าได้หน่อหวาน ก็ปักธงแห่งชัยชนะรอเลย

หัวใจดวงที่สองคือน้ำแกง แกงผักของทางเหนือ น้ำแกงจะใส หากเราใช้ซุปกระดูกแทนน้ำเปล่า แกงย่อมอร่อยขึ้น กรณีแกงหน่อ นิยมแกงใส่กระดูกหมูอยู่แล้ว แต่ซุปจะซึ้งใจหนักหนา ถ้าเราเลือกใช้ซี่โครงดีๆ และเคี่ยวกระทั่งซี่โครงร่อน

น้ำพริกแกง มีหัวหอม กระเทียม เกลือ และพริกสด ซึ่งนิยมใช้พริกหนุ่ม แต่ฉันแอบใส่พริกขี้หนูลงไปนิดหน่อย ตำให้พอแหลก ถ้าไม่ชอบปลาร้า หรืออยากได้รสแกงสะอาดสะอ้าน ก็ใส่กะปิลงไปสักหน่อย สำหรับคนชอบปลาร้า แกงหน่อเหมาะกับน้ำปลาร้าที่สุด และหากเลือกไม่ได้ จะใส่ทั้งปลาร้าและกะปิ ก็ไม่ผิดกติกา

ตั้งน้ำซุปให้เดือด ใส่น้ำพริกแกงลงไป ตามด้วยหน่อไม้ หน่อไม้ต้องการเวลา เพื่อความอร่อย บางบ้านต้มหน่อต่างหาก เทน้ำทิ้ง แล้วเอาหน่อต้มมาลงหม้อแกง แต่ฉันใช้วิธีแกงให้นานขึ้น ลดไฟ ให้หน่อไม้อยู่กับไฟกลางสักสิบนาที ลองชิมดู หากหน่อไม่เฟื่อน ก็ถือว่าใช้ได้

ปรุงรสด้วยน้ำปลา หรือน้ำปลาร้า จากนั้นก็ฉีกใบชะพลูลงหม้อ พร้อมชะอมทั้งก้าน คนสองสามที ก็ปิดเตา

แกงหน่อไม่ต้องการน้ำตาล เป็นแกงรสนวลๆ ที่สามารถตักน้ำแกงซดได้

 

แต่ก็นั่นละ ฉันไม่เคยซดน้ำแกงผัก ขอลองสักทีเถอะ

เดินไปหยิบช้อนมาตักน้ำแกง…อืม ดีจัง

“อร่อยกว่ามั้ย” เขาถาม

“อร่อยคับปาก หมายความว่า ยิ่งแกงยิ่งอร่อย” ฉันเชิดหน้าอย่างภูมิใจ

อาจเพราะความคุ้นเคย แม้การตักแกงเข้าปากจะอร่อยมาก แต่ฉันยังชอบเอาข้าวเหนียวจิ้มน้ำแกง แล้วหยิบผักกินมากกว่า

กินแกงคำใหญ่ บางทีเราไม่ทันตั้งตัว แกงหน่อของฉันมีทีเด็ดที่พริกย่าง หลังปิดเตา ฉันเอาพริกหนุ่มที่ย่างจนสุกมาลอกเปลือกดำๆ ออกให้หมด ก่อนฉีกเป็นชิ้นลงหม้อ นอกจากช่วยให้แกงหอมขึ้น เผ็ดขึ้น คำไหนที่อยากเผ็ดให้ถึงใจ ฉันจะหยิบพริกย่างติดมือมา

การกินด้วยช้อนเลือกยากกว่า ตักช้อนจ้วงลงในถ้วย เราไม่ทันดูว่าตักอะไรขึ้นมาบ้าง กว่าจะรู้ อาหารก็อยู่ในปากเราแล้ว

“ช้อนไม่จำเป็นสำหรับข้าวเหนียว แต่มีช้อนย่อมสะดวก” ฉันบอกเขา ส่งข้าวกับแกงอีกคำเข้าปาก

“และแกงหน่อเป็นอาหารที่เราควรกินก่อนฤดูฝนจะผ่านไป”