นางนาค พระทอง เป็นตำนานกำเนิดบ้านเมืองสมัยแรกรับวัฒนธรรมอินเดียบริเวณโตนเลสาบและแม่น้ำโขงในกัมพูชา แล้วแพร่หลายอยู่ในราชสำนักอยุธยาด้วย นางนาค เป็น...

สุจิตต์ วงษ์เทศ   กะเหรี่ยงอยู่ไหน? ไทยอยู่นั่น แยกกันมิได้ ความเป็น "คน" มาก่อนความเป็น "ไทย" "คน" เป็นของจริง "ไทย" เป็นสมมุติ (ชื่อสมมุติ)...

สุจิตต์ วงษ์เทศ   ไทยเขียนภาษาโปรตุเกส ถึงประธานาธิบดีสหรัฐ   ภาษาอังกฤษในไทยไม่เป็นที่รู้จักกว้างขวางเมื่อสมัยแรกสถาปนากรุงเทพฯ ราว 240 ปีที...

สุจิตต์ วงษ์เทศ   'ไฮด์ปาร์ค' สนามหลวง พื้นที่การเมืองของประชาชน   สนามหลวงเป็นพื้นที่ทางการเมืองของประชาชนอย่างเป็นทางการ เริ่มมี "ไฮด์ปาร์ค...

สุจิตต์ วงษ์เทศ   สนามหลวง พื้นที่ร่วมกันของหลวงกับราษฎร   สนามหลวงอยู่ระหว่างพระบรมมหาราชวัง (วังหลวง) กับพระราชวังบวรสถานมงคล (วังหน้า) มีม...

สุจิตต์ วงษ์เทศ   'แม่โพสพ' เดิมเรียกพระไพศพ อีกชื่อของท้าวเวสสุวรรณ   ท้าวเวสสุวรรณ คือ พระไพศพ ถูกยืมชื่อใช้เรียก "แม่โพสพ" เป็นชื่อบทความผ...

สุจิตต์ วงษ์เทศ   ไฟไหม้ 'โรงละครศิลปากร' และพระที่นั่งศิวโมกข์   ไฟไหม้ "โรงละครศิลปากร" ราว 62 ปีมาแล้ว (นับถึง พ.ศ.2565) ตอนกลางคืน 23.45 ...

สุจิตต์ วงษ์เทศ   ผี-พราหมณ์-พุทธ ถูกเชื่อมากกว่าศาสนาอื่น   คนหลายชาติพันธุ์ "ร้อยพ่อพันแม่" ในไทยมีความเชื่อเรื่องผี-พราหมณ์-พุทธ มากกว่าศา...

สุจิตต์ วงษ์เทศ   'ทวารวดี' คนไม่เท่ากัน ต้นแบบอำนาจรวมศูนย์   "ทวารวดี" เป็นรัฐอำนาจรวมศูนย์ที่คนไม่เท่ากัน ซึ่งมีต้นแบบจากพระกฤษณะปกครองเมื...

สุจิตต์ วงษ์เทศ   'หม้อสามขา' หลายพันปี เครื่องเซ่นผี มีต้นแบบจากจีน   "หม้อสามขา" แสดงความสัมพันธ์ไทย-จีนสมัยดั้งเดิมเริ่มแรกหลายพันปีมาแล้ว...

ไมเคิล ไรท์ (พ.ศ.2483-2552) ชาวอังกฤษ "ฝรั่งคลั่งสยาม" คราวหนึ่งราวก่อน พ.ศ.2547 เคยบอกเล่าด้วยวาจาว่ามีเพื่อนนักวิชาการชาวญี่ปุ่นตรวจสอบเอกสารจีน (นอ...

สุจิตต์ วงษ์เทศ   'ไม่อินเดีย' ในท่ารำหลักของโนราและนาฏศิลป์ไทย   "โนราได้ท่ารำจากอินเดีย" แพร่หลายในเอกสารทางการของกระทรวงวัฒนธรรมและคำสอนของ...