“รัฐราชการรวมศูนย์” ปิดกั้นการสำรวจศึกษาเมืองศรีเทพ อุทยานประวัติศาสตร์ศรีเทพ อ. ศรีเทพ จ. เพชรบูรณ์ (ภาพคูน้ำคันดินเมืองศรีเทพจากโดรนมติชนทีวี เมื่อเมษายน 2562)

ท้องถิ่นเพชรบูรณ์ โดยสภาวัฒนธรรมอำเภอศรีเทพ และสภาวัฒนธรรมจังหวัดเพชรบูรณ์ ร่วมกันขออนุญาตราชการเพื่อใช้ “โดรนไลดาร์” บินสำรวจพื้นที่ศึกษาภูมิประวัติศาสตร์และพัฒนาองค์ความรู้ท้องถิ่น ทั้งนี้โดยอยู่ในกำกับดูแลใช้ข้อมูลที่ได้มาร่วมกันของทางราชการ แต่ถูกสั่งระงับดำเนินการทั้งหมดด้วยอำนาจ “รัฐราชการรวมศูนย์” ของประเทศที่เสรีภาพและประชาธิปไตยเสื่อมถอยอย่างไทยแลนด์

“เสรีภาพไม่มี วิชาการก็ไม่เข้มแข็งก้าวหน้า” เพราะถูก “กันท่า” จากอำนาจรวมศูนย์ด้วยเหตุจากเสรีภาพและประชาธิไตยไทยเสื่อมถอยเป็นที่รู้ในสากล เมื่อไทยถูกลดสถานะอยู่ในกลุ่มประเทศไร้เสรีภาพ 2 ปีซ้อนจากการจัดทำดัชนีเสรีภาพปี 2022 โดย Freedom House (องค์กรไม่แสวงผลกำไรที่ได้รับทุนสนับสนุนจากรัฐบาลสหรัฐฯ ดำเนินการวิจัยและสนับสนุนด้านประชาธิปไตย, เสรีภาพทางการเมือง, และสิทธิมนุษยชน) นอกจากนี้ไทยยังถูกจัดอยู่ใน 10 ประเทศ Countries in the spotlight ที่มีความเปลี่ยนแปลงในช่วง 2021-2022 สถานการณ์ด้านเสรีภาพถดถอยจนต้องจับตามองร่วมกับประเทศอื่นอีก ได้แก่ ชิลี, อิหร่าน, อิรัก, พม่า, นิการากัว, รัสเซีย, สโลวีเนีย, ซูดาน, และแซมเบีย [ข่าวสด ฉบับวันอาทิตย์ที่ 6 มีนาคม 2565 (ตจว.) หน้า 7]

“หมาหวงก้างในรางหญ้า” หมายถึงกันท่าและอ้างสิทธิทั้งๆ ที่ตนไม่อาจใช้ประโยชน์ได้ หรือทั้งๆ ตัวเองไม่ได้ผลประโยชน์ แต่ก็กันท่าคนอื่นที่ควรจะได้ ทั้งนี้มีที่มาจาก 2 สำนวนรวมกัน ได้แก่ “หมาหวงก้าง” และ “หมาในรางหญ้า” (นิยามและคำอธิบายมีในพจนานุกรมฉบับมติชน พ.ศ. 2547 หน้า 910-911)

เมืองศรีเทพ (อ. ศรีเทพ จ. เพชรบูรณ์) เป็นเมืองโบราณ มีความเป็นมาราว 3,000 ปีมาแล้ว โดยเริ่มตั้งแต่ชุมชนดึกดำบรรพ์สุวรรณภูมิ ต่อมารับศาสนาพราหมณ์-พุทธ จากอินเดียจึงเติบโตเป็นบ้านเมืองใหญ่มีเครือข่ายกว้างขวาง

ครั้นเศรษฐกิจ-การเมืองเปลี่ยนไป ทำให้ความสำคัญลดลงจนเมืองศรีเทพร่วงโรยแล้วรกร้าง กระทั่ง “รัฐราชการรวมศูนย์” เข้าควบคุมดูแลพื้นที่เหล่านั้นเพื่อศึกษาค้นคว้าประวัติศาสตร์โบราณคดีซึ่งยังทำไม่ทั่วถึง และไม่มีวันทั่วถึงรอบด้านตราบที่ยังอยู่ในหลุมดำของ “อาณานิคม” จึงรอการศึกษาค้นคว้าหา “คุณค่า” และ “มูลค่า” อีกมากจากคนท้องถิ่นและนักวิชาการทั่วโลกที่คิดต่างจากอาณานิคม

กระจายอำนาจสู่ท้องถิ่นให้มีเสรีภาพตัดสินใจด้วยคนท้องถิ่นเอง เมืองศรีเทพจึงจะรอดพ้นอำนาจรัฐราชการรวมศูนย์ที่กีดกันความก้าวหน้าในโลกไม่เหมือนเดิม