แตกกอ-ต่อยอด

ศิลา โคมฉาย

 

บนทางสายวิบาก

 

ไม่กี่ปีหลัง การถ่ายทอดสด การแสดงดนตรีในสื่อออนไลน์ ที่ภาษาปากเรียกไลฟ์สด มีให้เลือกชมมากมาย จากหลายเวที ร้านอาหาร ผับ โรงเหล้า

แบบราตรีนี้มีแต่ดอกไม้บาน

ทุกค่ำ ผมสามารถเลือกชมการบรรเลงจากเหนือสุดยันใต้สุด ริมฝั่งน้ำตะวันออก ยันทิวเทือกเขาตะวันตก ไม่ต้องพูดถึงเมืองหลวงและพื้นที่ใกล้เคียง

ประเภทชมโฟล์กซึ้งๆ ที่เชียงราย แว่บไปย้ายไปโยกเพลงเร็กเก้ หาดใหญ่ในพริบตา

หลากรูปแบบ ลีลา ภาษา สำเนียง ระดับคุณภาพเยี่ยมยุทธ์ หรือแบบดิบสด สมัครเล่น

ถึงวันนี้การไลฟ์สดทวีความเข้มขึ้น โรคระบาดร้ายแรงทลายเวทีแสดงลง ศิลปินคนสำคัญ ชื่อเสียงขจรขยาย มือระดับชั้นครู ขุนพลต้นแบบ ถูกผลักและกดดันให้มาไลฟ์สด

เปิดเวทีแสดงให้ชมฟรีถึงบ้าน

จากเคยรับงานแบบต้องจอง ต้องจัดคิวเป็นธุรกิจ มารักษาสถานภาพศิลปิน กระชับสายสัมพันธ์กับแฟนๆ ขอฝากฝังให้ชม ช่วยกดไลก์ กดแชร์

แม้มันอาจจะเป็นแค่สภาวะชั่วคราว แต่ผมรู้สึกสะทกสะเทือนลึก เมื่อมองย้อนกลับไปสู่ต้นทางสายธุรกิจเพลง

ถ้าจับจุดที่ฝันของใครต่อใครบนถนนดนตรี อยากทำเทป ดิ้นรนเข้าสู่ค่ายเทป แผงเทปยึดครองทำเลทองข้างถนน ยุคทองของเทปล้านตลับ ศิลปินมีเบอร์ เงินหมุนเวียนก้อนมหึมา

แล้วคาสเซ็ตเทปม้วนจากเส้นสาย กลายเป็นแผ่นซีดี ดีวีดี พร้อมกับเทคโนโลยีการเสพที่เปลี่ยนไป แผ่นสลายกลายเป็นโหลด ดูดออกมาจากต้นแบบ

เพลงเป็นแค่นามบัตรแนะนำศิลปินเบิกไปสู่อาชีพอื่น และไม่ใช่ของที่ต้องจ่ายเพื่อบริโภคอีกต่อไป

ค่ายเทปปรับเปลี่ยนธุรกิจ ศิลปินและนักแต่งเพลงถูกเททิ้ง

เงินย้ายไปอยู่ที่การแสดงสด ยุคสมัยคัดกรองให้เหลือศิลปินตัวจริง สามารถยืนแสดงบนเวที สามารถเอนเตอร์เทนผู้ชมได้ จนเปลี่ยนผ่านไปถึงวันที่โรคภัยผลักขึ้นเวทีไลฟ์สด

ทางสายวิบากของศิลปินจึงเรียวลง

 

ผมเกิดมองเห็นเป็นทางสายวิบาก เมื่อคลิปเชิญชวนชมไลฟ์สดของเพื่อน ผู้เป็นศิลปินเดี่ยวชั้นแนวหน้าของประเทศ ปรากฏต่อสายตา และทำหน้าที่ช่วยแพร่กระจายข่าวสาร

เพื่อนที่เห็นกันมาตั้งแต่เป็นคนหนุ่มผอมเกร็ง ผมยาวเกล้ามวย มาผิวขลุ่ยไม้ไผ่ ประกอบเพลงนกสีเหลืองให้วงคาราวานยุคเริ่มต้น ก่อนจะเปลี่ยนมาเป็นฟลุต เล่นเพอร์คัสชั่น ขยับขึ้นเป็นโฆษก

และกลายเป็นนักเล่าเรื่องตัวยง

เรารู้จักกันจริงจัง เมื่อใช้ชีวิตร่วมทางกลางป่าเขาในภาวะไม่ปกติ เขาเป็นนักอ่านระดับแตกฉาน ลุ่มลึก ดูได้จากรายชื่อเล่มหนังสือที่เลือก และเป็นนักเขียนฝีมือพอตัว แต่ความนับถือต่อกันกลับเกิด เมื่อเขาเลือกเป็นศิลปินเดี่ยว เลือกทั้งที่รู้ว่า มีอุปสรรคตั้งแต่ระดับพื้นฐาน

เขาเล่นกีตาร์ไม่ได้

จำเป็นต้องลงมือเรียนรู้ฝึกฝนใหม่ เรียนเพื่อประกอบอาชีพ เมื่ออายุย่างเข้าวัยสามสิบ

ไต่เต้าเตาะแตะบนเส้นทางวิบากของอาชีพ

อาจเป็นปี 2523 ในที่ประชุมฟังข่าวค่ำประจำวันในสำนักทหารป่า เขาอวดเพลงใหม่สด นกเขาไฟ เพลงที่ไม่พูดถึงการต่อสู้โค่นล้ม เพื่อยึดอำนาจรัฐด้วยกระบอกปืนสักคำ ร้องสดเพราะเล่นกีตาร์ไม่ได้ ท่วงทำนองที่ดูเรียบเรื่อย เหมือนการท่องบ่น

นกเขาไฟ เปิดตัวแล้วบินลับหาย ไม่ได้รับความสนใจใดเลย

และซ้ำรอยเดิม เมื่อเขาเสนอต่อค่ายเพลง ได้รับแค่คำแนะนำแบบตบหน้าพอเจ็บๆ ให้ลองกลับไปหัดเขียนเพลงรักวัยรุ่น อย่างวงที่กำลังดังสุดขีด

เขาต้องจัดการให้นกเขาไฟ ที่มีภาพ เรื่องราว ความรู้สึกชัดเจนอยู่ภายใน ผงาดบิน

ทุ่มเทเรียนรู้หลักการพื้นฐานของกีตาร์ สุดแรง สุดหัวใจ ขั้นหมกมุ่นเอาเป็นเอาตาย เข้าใจในกฎเกณฑ์ ปฏิบัติได้แล้ว ลงมือควานหาเสียงที่ต้องการ นกเขาไฟกำเนิดที่ภูดอย เมืองน่าน บ้านลัวะ ทำนอง สำเนียง ดอกลาย เพลงซอพื้นบ้าน เป็นแบบให้เขาสร้างคอร์ดในแบบเฉพาะขึ้น กับวิธีการเล่นของตนเอง ที่อาจหลุดไปจากกรอบ ปลดปล่อยนกเขาไฟให้โบยบินเหนือทิวเทือกเขา งามสง่า

เป็นหมุดหมายแรกบนทางศิลปินเดี่ยว พงษ์เทพ กระโดนชำนาญ

กวีศรีชาวไร่ จึงปรากฏบนถนนดนตรี

 

บนเส้นทางของพวกเรา มีบางคำให้เรียนรู้ และยึดถือ อย่างปรากฏการณ์ และธาตุแท้

เรื่องชั่วคราว และที่ดำรงอยู่อย่างนั้น

เราล้วนคุ้นเคยกับความอดทน สามารถรอคอยด้วยความหวัง และปลุกปลอบฝันให้คงอยู่ในกระแสชีวิต ประโลมด้วยความคิดบวก

ฝนไม่ได้ตกทุกวัน พายุไม่มีทางกระหน่ำทั้งเดือน แผ่นดินไหวไม่เกิดทั้งปี

ผลไม้ที่ใช้เวลา อดทนปล่อยให้สุกคาต้น รสจะหอมหวานยิ่งนัก ไลฟ์สดอาจแค่ชั่วคราว

แต่การนำหาชีวิต ผ่านไปบนทางวิบากมายาวนาน ผ่านโรคภัยและสังขารผุกร่อนกรอบเกรียม เตือนให้มองตามความเป็นจริงถึงวิถีของโลก ที่ไม่ขี้นอยู่กับความปรารถนาของผู้ใด

ชีวิตยังคงเหมือนกับเดินข้ามเขา เริ่มด้วยการทุ่มเทพยายามไต่เต้าขึ้นสูง ดวงตาเห็นความกระจ่างของแผ่นฟ้าเบื้องบน ผ่านสันสูงสุด แล้วมองต่ำลงในความรกรื้อ ควานหาทางลงอย่างยากลำบาก

แต่อย่างไรก็ตาม เราก็เป็นเช่นเดียวกับโลก ที่ต้องดำเนินไป