ผู้เขียน | ศ.นพ.ดร.วีระศักดิ์ จงสู่วิวัฒน์วงศ์ |
---|---|
เผยแพร่ |
*ศ.นพ.ดร.วีระศักดิ์ จงสู่วิวัฒน์วงศ์ หน่วยระบาดวิทยา คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์
โรงพยาบาลใหญ่เสมือนป้อมค่าย มีหอคูประตูรบ ระบบต่าง ๆ เตรียมรับข้าศึกคือโรคภัยที่มาเบียดเบียนประชาชน ในช่วงการระบาดของ COVID-19 ป้อมค่ายยิ่งป้องกันหนาแน่น มีคลินิกโรคหวัด (ARI Clinic) ขึงขัง ท่าทาง coronavirus จะเข้าโจมตีได้ยาก
แต่ถ้าเราอ่านวรรณคดีของทุกชาติทุกภาษา ก็จะพบว่าผู้โจมตีมีกลยุทธหลอกลวง เอาชนะผู้ป้องกันได้อย่างแยบยล อย่าง เช่น ทศกัณฐ์จะฉุดนางสีดาก็ต้องปลอมตัวเป็นนักบวชไปให้นางสีดาตายใจเดินออกจากเส้นป้องกันที่พระลักษมณ์ขีดไว้ ในมหากาพย์อีเลียต กรีกก็ทะลายกรุงทรอยแตกโดยใช้ม้าไม้โทรจันซ่อนทหารเข้าเมือง ในหนังสือกำลังภายในโต๊ะหุ้นกี้หรือธงปลิดวิญญาณ การโค่นล้มสำนักหนึ่ง ๆ ฝ่ายรุกก็ต้องวางไส้ศึกไว้ภายในแรมปี ผู้แพ้ก็จะได้แต่บอกว่า “อ้าว เจ้าก็เอากับเขาเหมือนกันเรอะ” ไม่แน่ใจว่าผู้แต่งนิยายจีนเรื่องนี้เลียนแบบคำพูดของจูเลียส ซีซาร์ โดนบรูตัสลูกเลี้ยงแทงข้างหลังจนตายกลางที่ประชุมสภาโรมันหรือเปล่า
มี Coronavirus สามตัวที่ทำให้เกิดโรคระบาดที่น่าสยดสยอง และมีวิธีการเจาะป้อมค่าย (โรงพยาบาล) คล้าย ๆกัน คือ
- SARS-CoV ซึ่งทำให้เกิดโรค SARS ในปี 2003
- MERS-CoV ทำให้เกิดโรค MERS ในปี 2015 และ
- SARS-CoV-2 ทำให้เกิดโรค COVID-19 ในปี 2019 ถึงปัจจุบัน
ทั้งสามตัวมาจากชุมชนแล้วเข้าโจมตีโรงพยาบาลโดยบุคลากรสาธารณสุขไม่ทันรู้ตัวทั้งสิ้น
ปี 2003 วงการแพทย์เริ่มรู้ว่า SARS ระบาด เพราะมีหมอในเมืองกว่างโจวตายมากจากการติดเชื้อปอดบวมจากผู้ป่วย แล้วหมอก็เดินทางออกไปแพร่โรคในฮ่องกง และโรคแพร่ไปทั่วโลกหลังจากนั้น
ปี 2015 โรงพยาบาลของเกาหลีใต้โดน coronavirus เจาะโดยผู้ป่วยเป็นนักธุรกิจชาวเกาหลีซึ่งกลับมาจาการติดต่อธุรกิจในตะวันออกกลาง ผู้ป่วย ถูกส่งต่อไปโรงพยาบาลหลายทอด ทำให้หมอและพยาบาลตลอดจนผู้ป่วยในโรงพยาบาล 6 แห่งติดเชื้อ MERS-Cov นับร้อยคน
สุดท้ายก็คือ COVID-19 ซึ่งคร่าชีวิตหมอในโรงพยาบาลหวู่ฮั่นไปหลายคน จักษุแพทย์ที่ประกาศว่าโรคระบาดใหม่มาแล้ว ถูกลงโทษ และติดเชื้อเสียชีวิต กว่ารัฐบาลจะรู้ว่ามีโรคระบาด
ตอนนี้โรงพยาบาลไทยเริ่มโดนเจาะไข่แดงแล้ว บุคลากรโรงพยาบาลหลายแห่งเริ่มต้องกักตัวเอง บางคนตรวจพบว่าติดเชื้อแล้วเนื่องจากรับเชื้อจากผู้ป่วยในโรงพยาบาลโดยไม่รู้มาก่อนว่าผู้ป่วยรายนั้นป่วยจาก COVID-19
ผู้ป่วยจำนวนหนึ่งปฏิเสธว่าตนเองไม่ได้ไปร่วมกลุ่มกิจกรรมที่อาจจะรับเชื้อ เช่น เดินทางจากต่างประเทศ ไปร่วมงานในสนามมวย ฯลฯ ทั้ง ๆ ที่ทำอย่างนั้นจริง แพทย์และพยาบาลพาซื่อ ถือว่าเป็นผู้ป่วยทั่วไปจึงไม่ได้ป้องกันตัวเอง โรงพยาบาลก็เลยโดนตีแตก
โรงพยาบาลไทยมีความกังวลเรื่องขาดแคลนเครื่องป้องกันการติดเชื้อ เช่นหน้ากากอนามัย ถุงมือ และเสื้อผ้าพิเศษอยู่แล้ว ต้องมากังวลเพิ่มเรื่องโดนผู้ป่วยโกหก นำไวรัสมาเจาะไข่แดงซ้ำเติมอี ถึงมีด่านคัดกรองคลินิกโรคหวัด แต่อาศัยดูโหงวเฮ้งวัดไข้อย่างเดียวก็จะโดน COVID-19 เจาะจนต้องปิดโรงพยาบาลได้
ปรากฏการณ์ที่เล่ามาแสดงว่าการซักประวัติไม่ใช่การคัดกรองที่ได้ผลดีนัก ภาษาระบาดวิทยาเรียกว่าไม่มีความไว (sensitivity) สูงพอ หรืออีกนัยหนึ่งคือ คำปฏิเสธเชื่อถือไม่ได้ (low negative predictive value)
ความหวังของคุณหมอทั้งหลายตอนนี้ อยู่ที่รัฐบาลจะต้องมี lab ง่าย ๆ และถูก ๆ มีความไวสูง ตรวจได้ผลเร็ว คุณหมอจะได้ใช้คัดกรองแยกผู้ป่วยแพร่เชื้อจากผู้ป่วยทั่วไป ทำให้ตนเองและผู้ป่วยอื่น ๆ ในโรงพยาบาลปลอดภัยมาก ขึ้น
ชุดตรวจที่จะใช้ต้องมีความไวสูง ถ้ามีความไวเพียง 85% ก็จะมีผู้ป่วย 15 ใน 100 เล็ดลอดเข้าไปแพร่เชื้อได้ ดังนั้น ถึงมีชุดตรวจแล้ว ก็อย่าได้ไว้ใจสนิท ในช่วงที่มีการระบาดหนัก สัดส่วนของผลลบปลอมจะเพิ่มขึ้น (more false negative among the negative results)
ท่านทั้งหลายที่ให้กำลังใจคุณหมอ ต้องช่วยกันเร่งรัดรัฐบาลให้จัดหากระจายชุดตรวจเชื้อที่ว่าไปยังโรงพยาบาลทุกแห่งให้เร็วและทั่วถึงที่สุด
เกาหลีใต้เป็นประเทศที่มีการตรวจหาเชื้ออย่างกว้างขวางที่สุดในโลก เป็นหนึ่งในท่าไม้ตายของการสู้กับ COVID-19 ทั้งนี้เพราะเกาหลีเข็ดขี้อ่อนขี้แก่เมื่อปี 2015 ตอนที่ปล่อยให้เชื้อ MERS เจาะโรงพยาบาลจนต้องปิดโรงพยาบาลถึง 6 แห่ง เมกาและผู้ดีก็ว่าจะเร่งกระจายการตรวจเชื้อให้ทั่วถึง ขอโทษ สายไปแล้วละลุงทรัมพ์
อย่าว่าอะไรเลย เมืองผู้ดีก็มีรัฐบาลและราชวังติดเชื้อ COVID-19 เมกามหามิตรก็มีฐานทัพเคลื่อนทีหรือเรือบรรทุกเครื่องบินขนาดใหญ่ก็โดน COVID-19 เจาะ ศูนย์บัญชาการต่อต้าน COVID-19 ของเราก็โดน ถ้าเรามีเรือดำน้ำตอนนี้ก็คงไม่พ้นถูกเจาะด้วยเหมือนกัน
สุดท้าย ระวังให้ดีนะครับ COVID-19 ไม่ได้ติดต่อแบบ Walking Dead หรือ ซอมบี้นะครับ นั่นมันผีดิบเมกันเซ่อ ๆ ซ่า ๆ เดินเก้เก้กังกังใคร ๆ ก็เห็นมาแต่ไกล ไวรัสชุดนี้วิวัฒนาการมาอย่างแยบยลเจาะจุดอ่อนในความเป็นสัตว์สังคมของมนุษย์ แฝงตัว ซึมลึก รวดเร็ว และทำลายอย่างรุนแรง อย่าไว้ใจทาง อย่าวางใจคน ไม่เฉพาะโรงพยาบาลเท่านั้น ป้อมค่ายของท่านผู้อ่าน ไม่ว่าจะเป็นที่ทำงาน ครอบครัว ก็อย่าให้โดน COVID-19 ตีแตกจากภายในนะครับ