อยุธยาในย่านกรุงเทพฯ ศิลปวัฒนธรรมฉบับพิเศษ สำนักพิมพ์มติชน ผศ.ดร.ประภัสสร์ ชูวิเชียร ผู้เขียน จำนวน 367 หน้า ราคา 490 บาท

ผลงานจากการสำรวจ แกะรอยตามเส้นทางคมนาคมแบบเดิม คือ แม่น้ำลำคลอง ทั่วทั้งกรุงเทพฯ และปริมณฑล สานต่อผลงานที่ น. ณ ปากน้ำ หรือ อาจารย์ประยูร อุลุชาฎะ ได้สำรวจปูทางไว้ก่อนหน้า นำไปสู่การค้นพบงานศิลปกรรมที่มีอายุเก่าแก่ไปถึงสมัยอยุธยาตอนต้น ฉายภาพให้เห็นถึงชุมชนโบราณดั้งเดิมที่เรียกว่า “หัวเมืองปากใต้” ของอยุธยา และนำไปสู่ข้อสรุปที่ว่า กรุงเทพฯ ไม่ได้เริ่มต้นขึ้นจากการสถาปนาพระราชวังหรือกำแพงเมืองแต่อย่างใด หากแต่ค่อยๆ ก่อร่างสร้างตัวจากชุมชนชาวสวนเล็กๆ ที่กระจัดกระจายตามริมฝั่งเจ้าพระยา แล้วค่อยๆ พัฒนาอย่างก้าวกระโดดจากการขุดลัดแม่น้ำที่บางกอก ทำให้จุดที่ตั้งบนแม่น้ำสายใหม่กลายเป็นเมืองที่คอยดูแลเส้นทางคมนาคมและหน้าด่านทางใต้ของกรุงศรีอยุธยา มีวัดวาอารามเป็นเสมือนศูนย์กลางประจำท้องถิ่น ซึ่งปัจจุบันเขตแดนเหล่านี้กำลังถูกกลืนกินด้วย “ความเจริญ” ที่คืบคลานจากกลางเมือง สู่ชานเมืองกรุงเทพฯ และปริมณฑล ทำให้ศิลปกรรมบางแห่งถูกทิ้งร้างไม่ต่างจากเศษขยะของอดีต

เนื้อหาในเล่ม นอกจากจะครอบคลุมรายละเอียดของ “หัวเมืองปากใต้” ดังกล่าวแล้ว ยังเจาะลึกสถานที่สำคัญที่สะท้อนถึงศิลปะอันเก่าแก่ที่สุดของอยุธยา คือ วัดปรางค์หลวง นนทบุรี ตามไปดูพระพุทธรูป ใบเสมา อุโบสถ วิหาร เจดีย์ ในกรุงเทพฯ และปริมณฑลที่สะท้อนความเฟื่องฟูของยุคสมัย ปิดท้ายด้วยบทสรุป ข้อเสนอแนะต่อการเผชิญหน้ากับอนาคตที่ไร้อดีตของกรุงเทพฯ และปริมณฑลด้วย

ใครที่กำลัง “อิน” กับละครพีเรียดเรื่องที่ฮ็อตฮิตอยู่ในขณะนี้ หากได้อ่านข้อมูลจากหนังสือเล่มนี้ ก็จะช่วยเติมเต็มความรู้ความเข้าใจในรากที่มาของกรุงเทพฯ เป็นการต่อยอดความบันเทิงสู่องค์ความรู้ที่สนุกและเพลิดเพลินไปอีกแบบ

และยังจะได้คำตอบที่ชัดเจนขึ้นว่า ทำไมกรุงเทพฯ ถึงน้ำท่วมบ่อยนัก?