สมุนไพรเพื่อสุขภาพ
โครงการสมุนไพรเพื่อการพึ่งตนเอง
มูลนิธิสุขภาพไทย www.thaihof.org

 

 

เมื่อมีอาการเครียดสำหรับคนทั่วไปก็ยังพอบรรเทาได้ง่าย แต่ผู้ที่มีความเสี่ยงเป็นโรคความดันโลหิตสูงอยู่นั้น ก็ต้องระมัดระวังกันหน่อย เพราะไม่ว่าท่านหรือญาติพี่น้องของท่านจะเห็นด้วยกับฝ่ายใดก็ตาม ความดันโลหิตสูงอาจไม่ได้เห็นพ้องกับร่างกายท่าน อาการเครียดจะทำให้ความดันโลหิตสูงปรี๊ดปร๊าด

จึงขอแนะนำสมุนไพรหาง่ายใช้ง่าย 3 ชนิด ไปตลาดไหนๆ ก็ซื้อหามาใช้ได้ หรือบางบ้านอาจปลูกไว้เพราะบางชนิดที่แนะนำนี้เป็นพืชผักสวนครัวรั้วกินได้

อันดับแรกภาษาวัยรุ่นว่า “จิ้น” กับผู้เป็นความดันโลหิตมาก หรือเป็นขวัญใจคู่กันเพราะเป็นสมุนไพรรสอร่อยให้ฤทธิ์ลดความดัน ฝรั่งเรียกชื่อเท่ๆ ว่า Roselle ภาษาไทยคือ ต้นกระเจี๊ยบแดงนี่เอง

กระเจี๊ยบแดงเป็นอาหาร เครื่องดื่มที่คนไทยคุ้นเคย และมีการศึกษาทางเภสัชวิทยาเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ

ในระยะหลังนี้ พบว่า ในใบกลีบเลี้ยงและใบประดับมีสารสีแดงจำพวก แอนโธไซยานิน (Anthocyanin) ซึ่งมีประโยชน์ทั้งอาหารและยา

วิธีใช้ง่ายๆ ใช้ใบกระเจี๊ยบสดก็ได้ ใช้สัก 1 กำมือ ต้มน้ำดื่ม แต่ที่สะดวกกว่าใช้ดอกกระเจี๊ยบแห้ง (อันที่จริงที่เราเห็นคล้ายดอกนั้น คือกลีบเลี้ยงแห้งของกระเจี๊ยบ) ใช้สัก 1 หยิบมือ ต้มน้ำเดือด จิบกินได้ แต่ถ้าจะให้พอมีรสอร่อยก็อาจแต่งน้ำตาลเล็กน้อยเพื่อตัดความเปรี้ยวลงบ้างได้

น้ำกระเจี๊ยบสามารถแบ่งดื่มได้ทั้งวัน นอกจากช่วยลดความดันแล้วยังช่วยขับปัสสาวะด้วย ท่านที่มีปัญหากระเพาะปัสสาวะอักเสบก็สามารถดื่มน้ำกระเจี๊ยบบรรเทาได้

สมุนไพรชนิดที่สอง เขาว่าเป็นพืชพื้นเมืองมาจากยุโรปตอนใต้ แต่คนไทยเรียกชื่อค่อนไปทางภาษาจีน ว่า คื่นไฉ่ (Apium graveolens Linn.) เข้าใจว่าเรียกแบบนี้เพราะชาวจีนรู้จักใช้ขึ้นฉ่าย นำมาคั้นน้ำกินเพื่อรักษาโรคมานับพันปีแล้ว

หมออายุรเวทจากอินเดียก็รู้จักใช้ขึ้นฉ่ายมานานเช่นกัน ว่ากันว่ามีการจ่ายยาเมล็ดขึ้นฉ่ายซึ่งมีสรรพคุณขับปัสสาวะเพื่อรักษาผู้ป่วยที่มีอาการบวมน้ำ

ในตำรายาโบราณและจากประสบการณ์การใช้ของคนหลายประเทศนั้น กล่าวถึงสรรพคุณไว้ว่า มีฤทธิ์ลดความดันเลือด ลดคอเลสเตอรอล ลดบวม ขับปัสสาวะ คุมกำเนิด (ลดจำนวนอสุจิ) ลดน้ำตาลในเลือด ลดความเสี่ยงมะเร็ง

และเมื่อดูในแง่คุณค่าทางโภชนาการ ขึ้นฉ่ายเป็นอาหารที่มีวิตามินสูง ซึ่งเป็นสารต้านอนุมูลอิสระ

ดังนั้น หากช่วงที่กำลังเครียดๆ ได้กินอาหารปรุงด้วยขึ้นฉ่าย หรือคั้นน้ำจากต้นและใบขึ้นฉ่าย ดื่มกินบ้างก็ช่วยไม่ให้ความดันขึ้นสูงเกินไป

สมุนไพรชนิดที่สามที่จะแนะนี้ก็เป็นสมุนไพรหาง่ายเช่นกัน คือบัวบก (Centella asiatica (Linn.) Urban) ซึ่งกำลังเป็นที่นิยมใช้เกี่ยวกับบำรุงสมอง เนื่องจากมีการศึกษาพบว่าสารสำคัญในบัวบกมีฤทธิ์ช่วยการไหลเวียนโลหิต ซึ่งได้รับสรรพคุณนี้ก็มีผลดีต่อผู้มีความดันโลหิตสูงด้วย เพราะบัวบกช่วยให้การไหลเวียนเลือดทั้งเส้นเลือดดำและเส้นเลือดฝอยหมุนเวียนดีขึ้น มีส่วนช่วยขยายหลอดเลือด พอเลือดไหลเวียนดีก็ช่วยลดความดันโลหิตด้วยนั้นเอง

ปัจจุบันยังไม่มีข้อสรุปปริมาณการใช้ในรูปแบบยาเพื่อรักษาความดันโลหิต แต่การใช้แบบง่ายๆ แบบชาวบ้านที่พอช่วยเสริมสุขภาพ ให้กินแบบผักสด กินครั้งละสัก 1 กำมือ หรือนำไปคั้นน้ำดื่มสักครึ่งแก้ว กินเช้าเย็น แต่ก็มีคนนำใบแห้งมาบดผง นำมากินครั้งละ 1-2 กรัม วันละ 3 เวลา

อย่างไรก็ตาม บัวบกมีรสเย็น หากกินมากไปและกินต่อเนื่องนานหลายเดือน ท่านอาจมีอาการมึนเวียนหัว คลื่นไส้ อาเจียนได้

สมุนไพรทั้ง 3 ชนิดนี้ไม่ใช่ยาแรงใช้แทนยาแผนปัจจุบัน ในรายที่ต้องกินยาลดความดันโลหิตก็ควรรับประทานยาที่แพทย์แนะนำด้วย สมุนไพรใกล้ตัวที่แนะนำนี้เป็นการกินเสริม หรือในรายที่มีความดันยังไม่สูงมากนักการได้เลือกกินเลือกใช้สมุนไพรใกล้ตัว จึงเป็นการพึ่งตนเองที่ทำได้