เมื่อวานนี้ (5 มกราคม 2563) รศ.ดร.สิริพรรณ นกสวน สวัสดี หัวหน้าภาควิชาการปกครอง คณะรัฐศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย โพสต์เฟซบุ๊กถึงการโจมตีระหว่างสหรัฐอเมริกาและอิหร่านว่าอำนาจของประธานาธิบดีสหรัฐกับการทำสงคราม

ในรัฐธรรมนูญของสหรัฐ ประธานาธิบดีเป็นผู้บัญชาการสูงสุดของกองทัพ แต่อำนาจในการประกาศสงคราม (the power to declare war) และอนุมัติงบประมาณในการปฏิบัติการทางทหาร เป็นของสภาคองเกรส

สหรัฐประกาศสงครามครั้งหลังสุด คือ สงครามโลกครั้งที่สอง (หลังจากที่ถูกญี่ปุ่นโจมตี Pearl Harbor) หลังจากนั้น ประธานาธิบดีสหรัฐเลือกที่จะขอให้สภาคองเกรสอนุมัติการใช้กำลังทางทหาร โดยไม่ประกาศสงครามอย่างเป็นทางการ

ในประวัติศาสตร์ ประธานาธิบดีบางคนใช้อำนาจทางการทหารนอกเหนือขอบเขตที่รัฐธรรมนูญกำหนด เช่น Abraham Lincoln สั่งระงับไม่ให้ผู้ถูกคุมขังต้องถูกนำตัวมายังศาล (habeas corpus) เป็นการชั่วคราวในระหว่างสงครามกลางเมือง หรือ Franklin D. Roosevelt กักขังชาวญี่ปุ่นในสหรัฐอเมริการะหว่างสงครามโลกครั้งที่ 2 และ George W. Bush ใช้เครื่องดักฟังประชาชน และทรมานผู้ต้องสงสัยก่อการร้าย หลังเหตุการณ์ 9/11

หลังถูกโจมตีเมื่อ 9/11 นั่นเอง ที่สภาคองเกรสได้เห็นชอบขยายอำนาจประธานาธิบดี ในการใช้กำลังทหาร (an authorization for use of military force –the 2001 AUMF) ต่อต้านผู้วางแผน กระทำการ หรือ ให้ความช่วยเหลือการก่อการร้ายที่เกี่ยวข้องกับเหตุการณ์ 911

ปฎิบัติการ Operation Neptune Spear ที่สังหาร Osama Bin Laden ในปากีสถาน ปี 2011 นับได้ว่าเป็นการใช้อำนาจของประธานาธิบดี Obama จาก AUMF

นักรัฐศาสตร์อเมริกัน Robert Jervis ชี้ถึงความแตกต่างในการตอบโต้ทางการทหารที่น่าสนใจ กล่าวคือประธานาธิบดี Bush และประธานาธิบดี Obama แม้จะแข็งกร้าวกับอิรัคและประเทศตะวันออกกลาง แต่จะใช้ความระมัดระวังมากกว่าในความขัดแย้งกับอิหร่าน

ตรงกันข้าม ปฏิบัติการโดรนสังหารนายพล Qassem Soleimani ในครั้งนี้ ซึ่งได้รับการอธิบายจากกระทรวงกลาโหม และประธานาธิบดี Trump ว่า เป็นความจำเป็นในการป้องปรามภัยคุกคามอันใหญ่หลวง ต่อบุคลากรของสหรัฐที่ปฏิบัติการในอิรัก เป็นการใช้ “the deterrence model” กล่าวคือ ใช้กำลังรุนแรง เพื่อสร้างความหวาดกลัวให้ฝ่ายตรงข้ามที่เชื่อว่ามีศักยภาพต่ำกว่า ไม่ให้กล้าโงหัวขึ้นมาสู้

แต่ดูเหมือนประธานาธิบดี Trump อาจประเมินพลาด เพราะอิหร่านเพิ่งนำธงแดงขึ้นเหนือยอดโดมศักดิ์สิทธิ์ของมัสยิด Jamkarān อันเป็นสัญญลักษณ์การแก้แค้นต่อความอยุติธรรม ด้วยเลือด

หลายคนกังวลว่าความขัดแย้งนี้ จะนำไปสู่สงครามโลกครั้งที่ 3 สื่อต่างชาติบางสำนัก ถึงกับนำคำทำนายของ Nostradamus ช่วงหนึ่ง มาเผยแพร่
“The false trumpet concealing madness
will cause Byzantium to change its laws.
From Egypt there will go forth a man who wants
the edict withdrawn, changing money and standards”

ดิฉันคิดว่า ศึกครั้งนี้มีแนวโน้มจะนำไปสู่สงครามอ่าวเปอร์เซีย (อีกครั้งหนึ่ง!) แต่ขอบเขตของสงครามไม่น่าจะขยายไปสู่สงครามโลกครั้งที่ 3 แต่อย่างใด