อ่านเป็นภาษาล้านนาว่า “พะเจ้าติโลกกะลาด”

หมายถึง พระเจ้าติโลกราช

 

พระเจ้าติโลกราช เป็นกษัตริย์ล้านนาลำดับที่ 9 ในราชวงศ์มังราย พ.ศ.1984-2030 มีพระนามเดิมว่า “ท้าวลก” เป็นราชโอรสลำดับที่ 6 ในจำนวนโอรส 10 พระองค์ของพระเจ้าสามฝั่งแกน

เมื่อพระชันษาเติบใหญ่พระราชบิดาให้ไปครองเมืองพร้าว และเมืองยวมใต้ (แม่สะเรียง) แล้วปราบดาภิเษกเป็นกษัตริย์ล้านนาใน พ.ศ.1984

พระเจ้าติโลกราชเป็นพระมหากษัตริย์ที่ทรงพระปรีชาสามารถ

ช่วงแรกทรงสร้างความมั่นคงภายในอาณาจักรล้านนา โดยใช้เวลาประมาณ 10 ปี ทรงสามารถยึดเมืองน่าน แพร่สำเร็จ แล้วขยายอำนาจไปถึงพิจิตร พิษณุโลก

และได้ทำสงครามกับอยุธยาในสมัยสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถยืดยาวติดต่อกันถึง 24 ปี

 

อํานาจของพระเจ้าติโลกราช นอกจากจะขยายไปทางทิศตะวันออกและด้านใต้ คือ เมืองแพร่ น่าน พิจิตร พิษณุโลกแล้ว ยังปกป้องล้านช้าง ได้แก่ เมืองหลวงพระบาง ให้รอดพ้นจากการคุกคามของไดเวียด (เวียดนาม)

กล่าวคือ ไดเวียดได้เปิดศึกสงครามเพื่อขยายอิทธิพลไปถึงหลวงพระบาง ในปี พ.ศ.2023 จนหลวงพระบางแตก กษัตริย์ลาวสิ้นพระชนม์

พระยาซายขาวซึ่งเป็นโอรสองค์สุดท้ายไปขอความช่วยเหลือจากล้านนา

พระเจ้าติโลกราชจึงนำทัพล้านนาขับไล่กองทัพไดเวียดจนสามารถรบชนะและผลักดันให้ไดเวียดออกจากหลวงพระบางได้

ชัยชนะครั้งนั้นทำให้พระยาซายขาวซึ่งต่อมาได้เป็นกษัตริย์หลวงพระบางมาสวามิภักดิ์ต่อพระเจ้าติโลกราช

นอกจากนี้ ราชสำนักจีนก็ได้พระราชทานรางวัลพร้อมเกียรติยศอีก

อิทธิพลของพระเจ้าติโลกราชจึงแผ่ไปอย่างกว้างขวางขยายไปทางทิศตะวันตกถึงรัฐฉาน เมืองไลคา เมืองนาย เมืองสีป้อ เมืองยองห้วย เป็นต้น

ส่วนทางด้านเหนือไปถึงเมืองเชียงรุ้ง เมืองยอง

ในด้านการพระศาสนา ในสมัยพระเจ้าติโลกราชพุทธศาสนามีความเจริญรุ่งเรืองยิ่ง

พระภิกษุสมัยนั้นมีความเชี่ยวชาญในภาษาบาลีและพระไตรปิฎกอย่างสูง

และมีการศึกษาพระปริยัติธรรมอย่างละเอียดลึกซึ้ง

จึงเกิดการสังคายนาพระไตรปิฎกขึ้นใน พ.ศ.2020 ณ วัดมหาโพธาราม (เจ็ดยอด) ใช้เวลา 1 ปีจึงสำเร็จ

นับเป็นการสังคายนาครั้งที่ 8 ของโลก

พระเจ้าติโลกราชทรงทำนุบำรุงพระศาสนาหลายประการ ทรงสร้างวัดหลายวัด เช่น วัดมหาโพธาราม (เจ็ดยอด) วัดราชมณเฑียร วัดป่าตาล วัดป่าแดงมหาวิหาร เป็นต้น ทรงสร้างและต่อเติมเจดีย์หลวง ทรงอัญเชิญพระแก้วมรกตจากวัดพระธาตุลำปางหลวงไปประดิษฐานไว้ที่เจดีย์หลวง

ในช่วงระยะเวลาแห่งการครองราชย์ อาณาจักรล้านนามีความเจริญรุ่งเรืองทุกด้าน ทั้งทางด้านอาณาจักรและศาสนจักร

พระเจ้าติโลกราชสิ้นพระชนม์ในปี พ.ศ.2030 รวมระยะเวลาที่พระองค์ทรงเป็นกษัตริย์ 46 ปี

ถือได้ว่าพระองค์เป็นกษัตริย์ที่เป็นทั้งวีรกษัตริย์ผู้กล้า และในขณะเดียวกันก็เป็นธรรมราชาที่ทรงคุณธรรมหาที่เปรียบได้ยากยิ่งพระองค์หนึ่ง •

 

สะดวก ฉับไว คุ้มค่า สมัครสมาชิกนิตยสารมติชนสุดสัปดาห์ได้ที่นี่https://t.co/KYFMEpsHWj

— MatichonWeekly มติชนสุดสัปดาห์ (@matichonweekly) July 27, 2022