ที่มา | มติชนสุดสัปดาห์ ฉบับวันที่ 6 - 12 เมษายน 2561 |
---|---|
คอลัมน์ | ธรรมลีลา |
เผยแพร่ |
หมู่นี้ชาวต่างชาติเข้ามาแวะเวียนที่วัตรทรงธรรมกัลยาณีบ่อยเป็นพิเศษ เป็นเพราะโลกเราแคบลงเพราะการสื่อสารสมัยใหม่ที่ฉับไวกว่าในอดีต
ชาวต่างชาติที่มานี้ แบ่งได้เป็นสองกลุ่มใหญ่ๆ คือ พวกหนึ่งยังไม่ใช่ชาวพุทธ แต่สนใจใคร่รู้ มาเก็บข้อมูล หลายคนในขณะที่มาค้าง 2-3 คืน ก็ส่งข่าวไปในกลุ่มของตัวเอง เป็นการเผยแพร่การทำงานของวัตรไปอีกลักษณะหนึ่ง
ท่านผู้อ่านจะแปลกใจไหมคะถ้าจะบอกว่า ผู้ที่ทำหน้าที่ต้อนรับฝรั่งได้ดีมากที่วัตรของเราไม่ใช่หลวงพี่ หรือหลวงแม่ แต่เป็นสุนัขค่ะ เธอชื่อ ดอตคอม เพราะตัวสีขาว และมีจุดดำ แบบดัลเมเชี่ยน พ่อเป็นดัลเมเชี่ยนแต่แม่เป็นสุนัขพันธุ์ไส้กรอก ตัวเตี้ย ขาสั้น ถ้าเข้าไปดูในเฟซบุ๊กของแหม่มๆ ที่มาส่วนใหญ่ จะต้องมีรูปดอตคอม สุนัขขี้เล่น และช่างรับแขกของเรา
แหม่มอีกกลุ่มหนึ่ง จะเป็นชาวพุทธที่ตั้งใจแสวงหาแนวทางจริงจังมากกว่ากลุ่มแรก กลุ่มนี้จะลงแรงทำงานเช้า-เย็นกับเราเต็มที่
แหม่มพวกนี้ แม้จะหันมาสนใจปฏิบัติตามคำสอนในพุทธศาสนาระยะหนึ่งแล้ว บางคนเป็นสิบปี แต่ยังไม่ได้ผ่านกระบวนการรับพุทธมามกะอย่างจริงจัง
ล่าสุดคุณวิกตอเรีย น่าจะมีเลือดผสม รูปร่างสูงเหมือนแหม่มทั่วไป แต่ผมหยิกแบบพวกผิวสี เมื่อเข้ามาในวัตร เธอเก็บผมเรียบร้อยโดยการถักเปียเก็บผมแนบกับศีรษะ คุณวิกตอเรียสนใจอยากจะกลับมาบวชสามเณรีช่วงเดือนธันวาคม เราก็เลยขอให้เธอผ่านพิธีรับไตรสรณคมน์ คือ ประกาศตนเป็นพุทธมามกะเสียตั้งแต่ตอนนี้
เลยกลายเป็นว่า วัตรทรงธรรมฯ เป็นที่ที่ออกประกาศนียบัตรพุทธมามกะให้ชาวต่างชาติที่หันมารับพุทธมามกะด้วย
เรื่องใบประกาศนี้สำคัญต่อการที่เขาจะไปเข้ากลุ่มปฏิบัติธรรมด้วย จะได้บอกได้ว่า เข้ามาเป็นพุทธตั้งแต่เมื่อไร
ในพระวินัยกำหนดว่า จะบวชให้ชาวต่างศาสนาได้ แต่ต้องมีระยะให้เขาปรับตัว 4 เดือน
เรารับไตรสรณคมน์ เป็นการประกาศตัวว่าเราเป็นชาวพุทธ ที่จะมั่นคงในพระพุทธ พระธรรม และพระสงฆ์ เป็นสรณะ
เราทำความเข้าใจต่อไปว่า พระพุทธหมายความว่าอะไร
หมายถึงพระอิฐพระปูนที่เรากราบไหว้หรือ
ท่านธัมมนันทาท่านบอกว่า พระพวกนั้น ไม่ได้คุ้มครองท่าน แต่ท่านต้องคุ้มครองพระแทน หน้าต่างก็ต้องใส่ลูกกรงให้ แม้ใส่ลูกกรงแล้ว ก็ยังมีคนมางัดลูกกรงเพื่อจะเข้าไปขโมยพระ ไม่ใช่เพราะเลื่อมใส แต่เพราะเห็นพระเป็นทองเหลือง คิดว่าจะขายได้กี่กิโล จะได้เงินเท่าไร
พระในความหมายนี้ จึงไม่สามารถคุ้มครองเราได้ เรากราบไหว้ท่านเพราะท่านเป็นสัญลักษณ์ชี้ไปที่ความจริงเหนือตัวท่าน
พุทธะ คือคุณลักษณะที่ทำให้มนุษย์เป็นผู้ประเสริฐ ที่เรียกว่าประเสริฐเพราะไปพ้นจากทุกข์ พุทธ คือความรู้ ความตื่น ความเบิกบาน ตื่นจากความหลงที่ครอบงำทำให้เราไม่เห็นภาพที่แท้จริง มัวไปยึดติดเกาะเกี่ยวให้ความสำคัญกับสิ่งที่ไม่มีความจริงแท้ในตัวของมันเอง เมื่อเกิดความรู้จริง เห็นแจ้งแทงตลอดในธรรมชาติของสรรพสัตว์ สรรพสิ่งก็จะไม่ตกเป็นทาสของมันอีกต่อไป ภาวะที่จิตเป็นอิสระเช่นนั้น จึงเรียกว่าพุทธะ
พุทธะเป็นจริงสำหรับเจ้าชายสิทธัตถะ เราจึงเรียกท่านว่าท่านเป็นพระพุทธเจ้า ท่านไม่ได้เป็นพระพุทธเจ้าตอนอายุ 29 แต่เป็นพระพุทธเจ้าตอนอายุ 35
พุทธะ คือความสามารถที่จะเห็นแจ้งแทงตลอดนี้ เป็นจริงสำหรับพระพุทธเจ้า และจะเป็นจริงสำหรับเราด้วยเช่นกัน
หากพุทธะจะเป็นจริงได้สำหรับพระพุทธองค์เท่านั้น แล้วพวกเราจะมาเป็นชาวพุทธทำไม
เรามาเป็นชาวพุทธ เพราะเชื่อว่าพระพุทธเจ้าบรรลุธรรมจริง และหากเราตั้งใจปฏิบัติตามท่านเราก็จะเข้าถึงธรรมนั้นเช่นกัน
ทีนี้ ชาวพุทธหลายท่านปฏิบัติเฉพาะส่วนตน เป็นคนดี ไม่ทะเลาะเบาะแว้งกับใคร ถือศีล ทำสมาธิเช้าเย็น มีความสงบสุขส่วนตนก็น่าจะพอแล้ว
หลายคนคิดเช่นนี้ ท่านผู้อ่านด้วยไหมคะ บางท่านกำลังถามว่า “แล้วจะเอาอะไรกับฉันอีก”
เมื่อองค์สมเด็จพระพุทธเจ้าตรัสรู้ใหม่ๆ ทรงประดิษฐานพุทธบริษัท 4 คือ ภิกษุ ภิกษุณี อุบาสก และอุบาสิกา โดยมอบหมายความรับผิดชอบให้ศึกษาคำสอน นำมาปฏิบัติ หากมีคนนอกจ้วงจาบสามารถแก้ต่างได้ และท้ายสุด ช่วยเผยแผ่คำสอนในพระพุทธศาสนา
หากเราเน้นการปฏิบัติส่วนตน โดยที่ไม่ได้ศึกษาคำสอนอย่างถ่องแท้ เราก็อาจปฏิบัติไปโดยไร้ทิศทาง เมื่อสิ้นอายุของเรา เราก็ไม่ได้ช่วยปูพื้นฐานพระศาสนา พระศาสนาก็จะหมดไปพร้อมกับอายุขัยของเรา
การเป็นชาวพุทธจะเน้นเพียงการปฏิบัติเข้าเงียบส่วนตนไม่ได้ เพราะการสืบสานพระศาสนานั้น ต้องการมากกว่านั้น
เมื่อพระพุทธองค์ทรงส่งพระอรหันต์ชุดแรก 60 รูปออกไปประกาศธรรม ก็เป็นไปโดยชัดเจนว่า ให้บำเพ็ญประโยชน์ตนประโยชน์ท่านให้ถึงพร้อมด้วยความไม่ประมาทเถิด พระพุทธองค์ไม่ได้ประดิษฐานพระศาสนาไว้กับบุคคลให้ปฏิบัติเฉพาะตน แต่ให้ออกไปประกาศ นำข่าวประเสริฐไปสู่ชนหมู่มาก
ให้ชนหมู่มากได้ประโยชน์ด้วย
ทางของพุทธศาสนาที่เอื้อต่อสังคมจึงมีมาตั้งแต่ต้น ชาวพุทธควรตระหนักในท่าทีเช่นนี้ในการเป็นชาวพุทธ
บางคนก็ไปตั้งธงว่า ตัวเองต้องบรรลุธรรมก่อนจึงจะสั่งสอนคนอื่นได้ ตกลงทั้งชีวิต นอกจากไม่ได้ช่วยเหลือคนอื่นแล้ว ตัวเองก็ไม่ได้มรรคผลใดๆ กลายเป็นหมดไปชีวิตหนึ่ง โดยไม่ได้ช่วยสืบสานพระศาสนาเลย
ท่าทีอีกอย่างหนึ่งที่น่าจะเป็นภัยต่อพระศาสนาระยะยาว คือ ท่าทีที่เรียกว่า ชั่วช่างชี ดีช่างสงฆ์ เรื่องของพระของเจ้า อย่าไปยุ่ง จะตกนรกเสียเปล่าๆ
โดยไม่ทำความเข้าใจว่า พระก็เป็นส่วนหนึ่งขององค์กรพุทธศาสนาที่เราเองก็เป็นสมาชิกอยู่ในองค์กรนี้ หากมีความไม่ชอบมาพากล เรากลับเอาหูไปนาเอาตาไปไร่
แล้วใครจะทำหน้าที่ปกป้องพระศาสนา
ในครั้งพุทธกาลนั้น เราจะเห็นว่า แม้ผู้หญิงเห็นพระภิกษุทำสิ่งที่อาจจะนำความมัวหมองมาสู่พระศาสนา ก็นำความมาทูลพระพุทธเจ้า
พระวินัยในส่วนที่พระภิกษุถืออยู่จนปัจจุบันนี้ มีบางข้อที่นางวิสาขาเป็นผู้ทูลเสนอ และพระพุทธองค์ทรงบัญญัติห้ามมิให้พระภิกษุทำการอันไม่งามเช่นนั้น มีข้อความปรากฏอยู่
สิ่งที่เราได้ศึกษา เราได้เห็นรูปแบบของการรักษาพระศาสนาร่วมกันของพุทธบริษัทที่ 4 กลุ่มชัดเจนในพระไตรปิฎก จึงควรยกมาเป็นแบบอย่างในการปฏิบัติของเราด้วย
การเกิดขึ้นของพระพุทธศาสนานั้นยาวนานมาก และโดยภูมิภาคก็ไกลจากประเทศไทย มีสิ่งแปลกปลอมทั้งที่เป็นความเชื่อส่วนตน และประเพณีท้องถิ่นที่อาจจะเข้ามาบดบังความงามของคำสอนในพระศาสนา
แต่สมัยนี้ คำสอนของพระพุทธเจ้าไม่ได้อยู่ห่างไกลเลย
หากเราสนใจสามารถจะดาวน์โหลดลงมือถือที่เราสามารถเปิดตรวจสอบ เปิดศึกษาได้ตลอดเวลา
แทนที่จะเชื่อตามความเชื่อ ตามการปฏิบัติโดยขาดการพิจารณาดังที่เป็นมา ก็ดูจะไม่สอดคล้องกับกาลสมัยที่เราอยู่ในปัจจุบัน
การเป็นชาวพุทธของเราไม่ได้อยู่โดดๆ แต่อยู่โดยอิงอาศัยทั้งกับธรรมชาติและสังคมรอบข้าง เราจึงต้องปรับท่าทีในการเป็นชาวพุทธของเราให้สอดคล้องกับที่พระพุทธองค์ทรงศรัทธามอบหมายพวกเราทุกคนให้เป็นผู้จรรโลงและสืบสานพระศาสนาให้งดงามและยั่งยืน