กรองกระแส

กับดัก การเมือง

เนื่องแต่ รัฐธรรมนูญ 2560

กับ ‘รัฐประหาร’

ถามว่าวิถีดำเนินของรัฐธรรมนูญนับแต่ประกาศและบังคับใช้เมื่อเดือนเมษายน 2560 เป็นต้นมาเป็นอย่างไร
คำตอบคือ มีผลสะเทือน มีการเคลื่อนไหว
ถามว่าเจตนารมณ์พื้นฐานของแต่ละบทบัญญัติของรัฐธรรมนูญเกิดขึ้นและดำรงอยู่อย่างไรในเป้าหมายใหญ่ทางการเมือง
คำตอบ 1 ต้องการรักษาอำนาจและสืบทอดอำนาจ
เป็นอำนาจอันได้มาโดยรัฐประหาร เป็นอำนาจอันกำหนดไว้เบื้องต้นผ่านรัฐธรรมนูญฉบับชั่วคราว พ.ศ.2557
นั่นก็คือ อำนาจของ “คสช.”
ขณะเดียวกัน คำตอบ 1 ต้องการทำลายปรปักษ์ทางการเมืองอันเป็นเป้าหมายเด่นชัดตั้งแต่ก่อนรัฐประหารเมื่อเดือนกันยายน 2549 และพยายามขยายผลอย่างต่อเนื่องผ่านรัฐประหารเมื่อเดือนพฤษภาคม 2557
เจตนารมณ์นี้มองเห็นได้อย่างเด่นชัดหลังรัฐประหารเมื่อเดือนพฤษภาคม 2557 และซึมซ่านอยู่แทบทุกบทบัญญัติของรัฐธรรมนูญ พ.ศ.2560
แล้วผลเป็นอย่างไร

สำเร็จ เรียบร้อย
ผลงาน ยิ่งใหญ่

ต้องยอมรับว่าหลังรัฐประหารเมื่อเดือนพฤษภาคม 2557 สามารถขยายผลอันเคยเป็นจุดอ่อนที่ปรากฏในรัฐประหารเมื่อเดือนกันยายน 2549 ได้มากมายหลายจุด
เห็นได้จากอำนาจทางการเมืองอยู่ในมือของ “คสช.”
เพราะ คสช. สรุปบทเรียนอันเป็นจุดอ่อนของรัฐประหารเมื่อเดือนกันยายน 2549 ที่ คมช. ให้บริหารจัดการด้วยตนเองอย่างเบ็ดเสร็จ
ไม่ว่า “รัฐบาล” ไม่ว่า “รัฐธรรมนูญ”
คสช. จึงเข้าบริหารราชการแผ่นดินด้วยตนเอง ขณะเดียวกันก็กำหนดโครงสร้างผ่านสิ่งที่เรียกว่า “แม่น้ำ 5 สาย” ในการกำจัดปรปักษ์การเมืองเฉพาะหน้า และวางกฎกติกาต่างๆ เพื่อดำรงรักษาและสืบทอดอำนาจอย่างมั่นคง
กฎกติกานั้นไม่เพียงแต่จะสกัดกั้นโอกาสของปรปักษ์ทางการเมืองไม่ให้มีโอกาสได้เคลื่อนไหว หากแต่ยังยื้อ หน่วง ถ่วงเวลา อย่างยาวนานที่สุดเพื่อตระเตรียมสร้างฐานกำลังให้มีความพร้อมจึงประกาศกำหนดวันเลือกตั้ง
ยึดหลักกฎแห่งสงครามครบถ้วน จะรบก็ต่อเมื่อมีความพร้อม จะรบก็ต่อเมื่อปรปักษ์ระส่ำระสายไม่เป็นขบวน

สถานะ ความหมาย
ของ “รัฐธรรมนูญ”

กระนั้น ในความเป็นจริงตัวของรัฐธรรมนูญในสถานะอันเป็นกฎหมายสูงสุดก็มิได้ดำรงอยู่อย่างสถิตตายตัว ตรงกันข้าม หลังประกาศและบังคับใช้ก็เคลื่อนไปข้างหน้าด้วยธรรมชาติแห่งการมีชีวิตของรัฐธรรมนูญ
1 เป็นไปตามบทบัญญัติที่จัดวางเอาไว้ 1 เป็นไปตามบรมเดชานุภาพแห่งความเป็นรัฐธรรมนูญ
ผลสะเทือนอย่างแรกที่สุด รัฐธรรมนูญได้ทำให้วิถีดำเนินแห่งโรดแม็ปการเลือกตั้งมีสถานะและมีความศักดิ์สิทธิ์ มันบีบบังคับโดยอัตโนมัติให้ต้องปฏิบัติตาม
ขณะเดียวกัน ทวิลักษณะอย่างหนึ่งของบทบัญญัติของรัฐธรรมนูญคือการต้องกระทำตามข้อกำหนดอย่างเคร่งครัด มั่นคง บรรดากฎกติกาทั้งหลายจึงมิได้หมายความว่าจะพุ่งฟาดฟันไปยังปรปักษ์อันเป็นเป้าหมายทางการเมืองเท่านั้น
ตรงกันข้าม คสช. ซึ่งเป็นผู้วางกฎกติกาเองก็ไม่สามารถหลีกพ้นไปจากบทบัญญัตินั้นได้
ลักษณะ 2 ด้านของรัฐธรรมนูญจึงแสดงออกมาให้เห็นตั้งแต่ต้นน้ำคือระยะตระเตรียม กระทั่งกลางทางคือการเลือกตั้ง และระยะปลายทางคือการจัดตั้งรัฐบาลและรัฐบาลเริ่มลงมือบริหารประเทศ มีความเด่นชัดมากยิ่งขึ้นเป็นลำดับว่าไม่เป็นไปตามที่คาดหมายเอาไว้
การเลือกตั้งก็อาจไม่เป็นไปตามที่คิด การจัดตั้งรัฐบาลก็อาจไม่เป็นไปตามความต้องการ การบริหารราชการแผ่นดินก็ไม่ราบรื่นสะดวกง่ายดาย

คสช. กับ กับดัก
กับดักที่วางไว้

โดยทิศทางของการยกร่างและจัดทำ รัฐบาลต้องการทำลายและจำกัดกรอบปรปักษ์ทางการเมือง แต่ขณะเดียวกัน เมื่อ คสช. เองก็ต้องไปอยู่ภายในกรอบที่ตนเองร่างและกำหนดเอาไว้
ย่อมมีความจำเป็นต้องปฏิบัติตามไปด้วย
ในเมื่อกรอบและสิ่งที่จัดวางเอาไว้มีลักษณะอันเป็นเหมือนกับดักในทางการเมือง นอกจากปรปักษ์ทางการเมืองจะหนีไม่พ้นกรอบและกับดัก ตัวของ คสช. เมื่อไปดำรงอยู่ภายในกรอบและกับดักเหล่านั้นก็ย่อมหนีไม่พ้น
ไม่เพียงแต่การเลือกตั้งอาจไม่เป็นไปตามเป้าหมาย การจะทะยานไปสู่ความเป็นนายกรัฐมนตรีคนนอกก็ไม่ง่ายดายเหมือนปอกกล้วยเข้าปาก หรือหยิบชิ้นปลามัน ยิ่งเมื่อต้องประสบกับฝ่ายค้านที่มากด้วยความขุ่นมัวในทางการเมืองยิ่งทำให้บริหารราชการแผ่นดินยากลำบากยิ่งขึ้น
ขณะที่หนทางออกด้วยการรัฐประหารก็อาจไม่ง่ายดายเหมือนกับที่เคยทำกันในอดีต