ขอแสดงความนับถือ

มติชนสุดสัปดาห์เล่มนี้

แนะนำให้อ่านบทความพิเศษ ที่หน้า 57

และคอลัมน์ ทะลุกรอบ ของ ดร.ป๋วย อุ่นใจ ที่หน้า 47

เป็นเรื่อง “เก่า” และ “ใหม่” ที่แตกต่างกันคนละ “ทีป”

ไม่น่าเกี่ยวข้องกัน

บทความพิเศษ ที่หน้า 57 ว่าด้วยเรื่อง

“…รากฐาน แห่งฉายา ‘กุ’

มองใบหน้า ‘สยามประเภท’

เป็น ‘สยามประภืท’…”

ส่วนคอลัมน์ “ทะลุกรอบ” เป็นเรื่อง

“…เมื่อเอไอเริ่มสนทนาภาษาสัตว์ : ดอลฟินเจมมา”

จะเห็นว่า แตกต่างกันแบบ “คนละโลก”

แต่กระนั้น “คนละโลก” นั้น หากจะมองอย่างเชื่อมโยง ก็พอจะ “เชื่อม” ถึงกันได้

นั่นคือเรื่อง “ภาษา”

ภาษา ที่มุ่งสร้างความรู้สึกในแง่ “ลบ”

ภาษา ที่มุ่งสร้างความรู้สึกในแง่ “บวก”

อะไรลบ อะไรบวก

ว่าด้วยเรื่อง “แง่ลบ” ก่อน

เมื่อกล่าวถึงคำว่า “กุ”

พจานุกรมหลายสำนัก ให้ความหมายคล้ายกัน

“กุ” หมายถึง “สร้างให้เป็นเรื่องเป็นข่าวขึ้นโดยไม่มีมูล”

บทความพิเศษ ที่หน้า 57 ช่วยฟื้นความจำของเรา ถึงรากที่มาของคำว่า “กุ”

ผ่านงานเขียน “ศิลปวัฒนธรรม ฉบับพิเศษ” ของ บุญพิสิฐ ศรีหงส์ เรื่อง

“แกะปมจินตภาพ นาย ก.ศ.ร.กุหลาบ กุหลาบแห่งกรุงสยาม” เมื่อเดือนสิงหาคม 2560

บุญพิสิฐ ศรีหงส์ ระบุว่า

ก.ศ.ร.กุหลาบ หรือนายกุหลาบ เป็นสามัญชนชาวสยามผู้ซึ่งได้รับคำอธิบายจากชนชั้นนำสยามสมัยรัชกาลที่ 5 และรัชกาลที่ 6 ว่าเป็นผู้มีพฤติกรรมผิดปกติ

ชนชั้นนำสยามครั้งนั้นเห็นว่า ก.ศ.ร.กุหลาบ คือผู้ชอบอวดอ้างสร้างเรื่องที่ไม่เป็นความจริง

เป็นผู้คัดลอกเรื่องราวจากพงศาวดารและเรื่องเก่าแก่โบราณไปจากหนังสือหอหลวงของราชสำนัก

แล้วนำไปแทรกข้อความปลอมแปลงให้แตกต่างไปจากต้นฉบับก่อนนำไปตีพิมพ์จำหน่ายแจกจ่าย

ก.ศ.ร.กุหลาบทำการเช่นนั้นหลายครั้งจนกระทั่งชนชั้นนำแห่งราชสำนักจับสังเกตได้ จึงบอกเล่ากล่าวเหยียดเรื่องราวพฤติกรรมนั้นให้รู้กันทั่ว

ในสายตาของชนชั้นนำสยามขณะนั้นเห็นว่าพฤติกรรมเช่นที่ ก.ศ.ร.กุหลาบประพฤติเป็นรูปแบบหนึ่งในการสร้างความรู้แบบผิดๆ ของไพร่สามัญชน

ความรับรู้และความจดจำเชื่อถือของชนชั้นนำแห่งราชสำนักด้วยเรื่อง ก.ศ.ร.กุหลาบ เช่นว่านี้ต่อมาแพร่ขยายเข้าสู่ความรับรู้สาธารณชน

จนเกิดเป็นความเข้าใจความหมายของคำศัพท์ว่า “กุ”

ที่ชนชั้นนำแห่งราชสำนักริเริ่มใช้เป็นคำศัพท์สแลงในความหมายถึงการเดากล่าวอ้างสร้างเรื่องเท็จไม่มีมูลความจริง

ซึ่งชนชั้นนำราชสำนักริเริ่มใช้คำเรียกล้อเลียนพฤติกรรมของ ก.ศ.ร.กุหลาบหลายคำ

จนกระทั่งมีคำเรียกคำศัพท์สแลงคำหนึ่งว่า “กุ”

ซึ่งในที่สุดกลายเป็นคำศัพท์ที่เข้าใจแพร่หลายมากขึ้นในหมู่สาธารณชน

คําว่า “กุ” ยังเป็นคำที่ถูกใช้กระทั่งปัจจุบัน

ในความหมายของการสร้างให้เป็นเรื่องเป็นข่าวขึ้นโดยไม่มีมูล

หลายคนอาจจะไม่รู้จัก หรือไม่นึกถึง “ก.ศ.ร.กุหลาบ” แล้ว

แต่ในอดีต “กุ” เป็นคำและภาษาที่ถูกใช้เพื่อ “ด้อยค่า” ปัญญาไพร่-ไพร่ อย่าง “ก.ศ.ร.กุหลาบ” ฐานที่มาท้าทาย “ชนชั้นนำ”

อย่างแหลมคมและแยบคาย

ขณะที่ “ก.ศ.ร.กุหลาบ” ถูกแขวนป้าย คนชอบ “กุ”

แต่ “ดร.ป๋วย อุ่นใจ” แห่งคอลัมน์ “ทะลุกรอบ”

ไม่ได้ “กุ” เรื่องมาหลอกผู้อ่าน อย่างแน่นอน

หากจะบอกว่าในอนาคต (ไม่ไกล) มนุษย์อาจเข้าใจ “ภาษา” ที่จะสื่อสารกับสัตว์ได้

ถือเป็นความก้าวหน้าทางภาษาในเชิง “บวก”

ที่ตอนนี้ “เอไอเริ่มสนทนาภาษาสัตว์” ได้ (บ้าง) แล้ว

ดร.ป๋วย อุ่นใจ พาเราไปรู้จักโครงการ ดอลฟินเจมมา (DolphinGemma)

เป็นโครงการของทีมกูเกิล ที่กำลังพัฒนาเอไอให้เรียนรู้ภาษาโลมา

ที่แม้ตอนนี้อาจจะเป็นแค่ขั้นอนุบาล

แต่ในอีกไม่กี่เดือน (น่าจะราวๆ สิงหาคม 2025)

ทีมกูเกิลได้ประกาศว่าพวกเขามีแผนที่จะเปิดให้เอไอ Dolphin Gemma ของพวกเขา เป็น Opensource

ที่ให้นักวิทยาศาสตร์ นักวิจัย หรือใครก็ได้ที่สนใจเข้ามาใช้ได้

ซึ่งถ้าเกิดขึ้นจริง ไม่ใช่แค่โลมาเท่านั้น

มนุษย์โดยอาศัยเอไอ เราอาจสื่อสารกับสัตว์อื่นๆ ได้อีกเยอะ

นั่นอาจถือเป็นพลิกโลกครั้งสำคัญ

และมีความเป็นไปได้มาก

ไม่ใช่การ “กุ” เรื่องมาหลอกกันอย่างเลื่อนลอย แพร่หลายรวดเร็ว ด้วยโซเชียลมีเดียอย่างตอนนี้… •

สะดวก ฉับไว คุ้มค่า สมัครสมาชิกนิตยสารมติชนสุดสัปดาห์ได้ที่นี่https://t.co/KYFMEpsHWj

— MatichonWeekly มติชนสุดสัปดาห์ (@matichonweekly) July 27, 2022