ไม่ใช่ระยะเวลาอันยาวนานมากนักหรอก ที่ความเปลี่ยนแปลงทุกสิ่งทุกอย่างในโลกนี้เกิดขึ้น

ผมเริ่มต้นในยุคที่ภาพสัตว์ป่าหายาก การบันทึกภาพในป่า ยุ่งยาก หากสภาพแสงไม่อำนวย

เครื่องมืออุปกรณ์ต่างๆ ในการถ่ายภาพมีราคาสูง โดยเฉพาะเลนส์เทเลโฟโต ซึ่งเป็นอุปกรณ์สำคัญ

อีกทั้งอุปกรณ์ในการใช้ชีวิตในป่าก็มีให้เลือกไม่มาก ทั้งรองเท้า เสื้อผ้า เต็นท์ เปลนอน จำเป็นต้องพึ่งพาของที่ทหารใช้

แต่ในความขาดแคลนอุปกรณ์ มีความต้องการงานที่ผมทำมาก

ยิ่งหลังปี พ.ศ.2533 เมื่อ สืบ นาคะเสถียร ใช้ชีวิตของตัวเองประกาศให้โลกรู้ถึงความสำคัญของสัตว์ป่า และแหล่งอาศัยของพวกมัน

คงไม่ผิดนักที่จะพูดว่า “พี่สืบ” จุดประกายให้การปกป้องดูแลสัตว์ป่าเติบโต

การ “อนุรักษ์” อย่างเข้มข้นเอาจริงของเหล่าคนทำงานในป่า เห็นผล ถึงวันนี้ สัตว์ป่าเพิ่มจำนวน สัตว์หลายชนิดซึ่งเคยเป็นสัตว์หายาก ดูเหมือนจะอยู่ในสถานภาพหาง่าย

บางชนิดเราคิดว่าพวกมันสูญพันธุ์ไปแล้ว ก็ปรากฏให้เห็น

กล้องดักถ่ายภาพสัตว์ป่า เผยให้เราเห็นในสิ่งที่ไม่เคยเห็น

อุปกรณ์ถ่ายภาพ พัฒนาไปไกล คล้ายกับว่าทุกคนมีกล้องอยู่ในมือ

อุปกรณ์เพื่อใช้ชีวิตในป่า มีให้เลือกมากมาย คุณภาพสูง การใช้ชีวิตในป่าง่ายดายสุขสบาย

คนสนใจธรรมชาติจริงจัง มี “ช่างภาพสัตว์ป่า” จำนวนมาก ภาพสัตว์ป่ามากมายได้รับการเผยแพร่ พื้นที่เก่าๆ หมดไป

สัตว์ป่าหลายชนิดเพิ่มจำนวน หมดยุค “ภาพสัตว์ป่า” หายากแล้ว

เป็นเรื่องธรรมดาที่เมื่อพื้นที่ด้านหนึ่งเติบโต ย่อมต้องเบียดให้อีกด้านแคบลง

คนมากขึ้น ชุมชนขยาย แหล่งอาศัยสัตว์ป่าลด มีประชากรสัตว์ป่าเพิ่ม แต่คล้ายจะเป็นการเพิ่มแบบไม่สมดุล

บางพื้นที่ไร้สัตว์ผู้ล่าควบคุมปริมาณ การปะทะกับคนเกิดขึ้นแม้ว่าหลายฝ่ายจะพยายามแก้ไข แต่ดูจะเป็นปัญหาที่ใหญ่ขึ้นทุกวัน อีกทั้งสภาวะที่อยู่อันถูกแบ่งออก เราพูดกันบ่อยๆ ว่า เหมือนพวกมันติดอยู่บนเกาะ จำต้องผสมกันเองภายในกลุ่มก็เป็นปัญหาที่จะทำให้เหล่าสัตว์ป่ามีลักษณะด้อยลงทุกวัน

ในยุคที่ความเจริญของทุกสิ่งมาถึง สัตว์ป่าเพิ่มจำนวน อุปกรณ์ดีๆ หาได้ง่าย

แต่คล้ายกับว่า “ชีวิต” จะยากลำบากขึ้น

มีประโยค “ไทยๆ” หลายประโยคที่ผมนึกถึงบ่อย เช่น หมาจนตรอก, อย่าต้อนสัตว์อะไรก็ตาม จนกระทั่งมันไม่มีหนทางหนี

ดูเหมือนว่า สิ่งที่เรียกว่าความเจริญ จะไล่ต้อนสัตว์จนกระทั่งจนมุม

กวางผา คือชีวิตอันชัดเจนซึ่งอยู่ในสภาพจนมุม อยู่ในเกาะที่พวกมันอาศัยอยู่

พื้นที่ลุ่มน้ำปิง กลายเป็นทะเลสาบกว้าง แต่คล้ายกับว่า มีกวางผาจำนวนหนึ่งจะไม่ยอมแพ้

ในฤดูแล้ง ระดับน้ำในทะเลสาบลด กวางผาบางตัวเลือกที่จะว่ายน้ำข้ามไปอีกเกาะ ไม่เพียงเพื่อเสาะหาอาหาร แต่มันเป็นการเพิ่มความหลากหลายให้สายพันธุ์ด้วย

ผลจากการตรวจเลือดกวางผาที่อาศัยในบริเวณลุ่มน้ำแม่ตื่น โดยนักวิจัยพบว่า เลือดกวางผาที่นี่ ห่างไกลจากปัญหาเลือดชิด

กวางผาถูกออกแบบมาให้มีร่างกาย, กีบตีน เหมาะสมกับการปีนป่ายไปตามผาสูง แต่พวกมันว่ายน้ำได้

ผืนน้ำกว้างคืออุปสรรค แต่พวกมันไม่ยอมจำนน

เสือโคร่งตัวนั้น หยุดนั่งลง จ้องผมเขม็ง ผมก้าวเท้ามาข้างหน้าอีกหนึ่งก้าว

ผมถอยหลังขณะเสือกระโจนเข้าหาสะดุดเถาวัลย์ล้ม เสือคร่อมอยู่บนตัว ขาหน้ามันตบเข้าที่หน้า ผมรู้สึกได้ถึงบาดแผล

เราชุลมุนกันอยู่พักใหญ่ ก่อนมันผละไปหลังได้ยินเสียงตะโกนจากเพื่อนๆ ร่วมทาง

ความผิดอยู่ที่ผม ซึ่งต้อนมันไปกระทั่งจนมุม มันไม่ได้หันกลับมากระโจนเข้าหาเพื่อสู้ แต่เพื่อสั่งสอน ให้บทเรียน

และไม่ยอมจำนน

ที่ใบหน้าผมมีแผลเป็น อันเป็นคล้ายสิ่งที่คอยเตือนให้นึกถึงบทเรียนวันนั้น

งานที่ทำ และชีวิตของผม อยู่ด้านเดียวกับสัตว์ป่า ด้านที่ถูกสิ่งอันเรียกว่าความเจริญรุกไล่ วิถีชีวิตยากลำบากขึ้น

สัตว์ป่าสอนให้ปรับตัว พวกมันปรับตัวไปกับฤดูกาลที่เปลี่ยนแปลง

พวกมันสอนให้รู้และเข้าใจ รวมทั้งปฏิบัติตาม

เมื่อถึงวันที่คล้ายจะถูกรุกไล่กระทั่งจนมุม

ต้องทำสิ่งที่อยู่ตรงกันข้ามกับการ “ยอมจำนน” •

หลังเลนส์ในดงลึก | ปริญญากร วรวรรณ

สะดวก ฉับไว คุ้มค่า สมัครสมาชิกนิตยสารมติชนสุดสัปดาห์ได้ที่นี่https://t.co/KYFMEpsHWj

— MatichonWeekly มติชนสุดสัปดาห์ (@matichonweekly) July 27, 2022