หลักศิลากลางน้ำเชี่ยว | มุกดา สุวรรณชาติ

ปฏิรูประบบควบคุม ตรวจสอบ

ก่อนจะพังทั้งประเทศ

ช่วงเวลานี้ถ้าพิจารณาปัญหาที่เกิดในระดับชาติ และระดับโลกจะพบว่ามีการเกี่ยวโยงกันแบบไม่จำกัดพื้นที่และประเภทของปัญหา

จากปี 2562 โรคระบาดและสงครามการค้าทำให้เศรษฐกิจที่ตกต่อเนื่องมาหลายปี สิ่งที่พบเห็นคือ การรุกเข้ามาทำการค้าของคนต่างชาติมากขึ้น เพราะถิ่นเดิมหากินลำบาก มีตั้งแต่การตั้งแผงลอย การเปิดร้านค้าย่อยในทำเลดี การค้าออนไลน์ จนไปถึงการเข้ามาร่วมทุนกับบริษัทไทย และการลงทุนแบบได้รับสิทธิพิเศษจาก BOI

ปัญหามาถึงจุดวิกฤตเมื่อมีการขึ้นภาษีจากนโยบายของทรัมป์ ซึ่งได้ซ้ำเติมปัญหาเศรษฐกิจโดยเฉพาะการส่งออก

ช่วงเวลาเดียวกันก็เกิดแผ่นดินไหวตึกถล่ม เราจึงได้เห็นต้นตอของปัญหาหลายอย่างโผล่ขึ้นมาจากซากตึก

เมื่อวิเคราะห์ย้อนไปก็พบว่า ระบบต่างๆ ของเรากำลังพังโดยการเซาะกร่อน บ่อนทำลาย จากการคอร์รัปชั่นโกงกินก็ระบาดไปทุกระดับ

แม้จะมีการอ้างว่าทุนสีเทาเป็นตัวการ แต่คนที่รับเงินและร่วมทำผิดคือคนไทย ที่มีหน้าที่ มีอำนาจ

ระบบตรวจสอบ ควบคุม ป้องกัน ที่ผ่านกฎหมายและกระบวนการยุติธรรม มีช่องโหว่มากมาย ตั้งแต่รัฐธรรมนูญ องค์กรอิสระ จนถึงกฎหมายธรรมดา คนโกงจึงกล้าโกง

แม้กระทั่งการคัดเลือก ส.ว ที่จะไปทำหน้าที่นิติบัญญัติและเลือกกรรมการองค์กรอิสระ

1. ต้องปฏิรูประบบตรวจสอบและควบคุม

ในระดับประเทศองค์กรอิสระปัจจุบัน ไม่ได้รับความเชื่อถือว่ามีมาตรฐานการตรวจสอบที่ถูกต้องยุติธรรม

การจะให้ทุกหน่วยงานทั้งราชการและเอกชนยอมรับการตรวจสอบและควบคุม แบบทำตามกฎหมายจึงเป็นเรื่องยาก

หลายคนจึงมีความเคยชินต่อการไปวิ่งเต้นกับผู้ตรวจสอบและควบคุม เพื่อได้รับอภิสิทธิ์

ต้องให้คนทำงานรู้สึกเหมือนว่านี่เป็นขั้นตอนตามปกติ แต่มีมาตรฐานที่จะต้องผ่าน และมาตรฐานนั้นต้องสอดคล้องกับความเป็นจริง ทั้งสามารถยืดหยุ่นได้ถ้าส่วนรวมหรือราชการจะได้รับประโยชน์เพิ่มขึ้น

การยอมรับการตรวจสอบต้องเริ่มตั้งแต่ระดับบน เช่น เมื่อกรรมาธิการสภาเรียกเข้ามาชี้แจงหน่วยงานต่างๆ ต้องเข้ามา

ในการตรวจสอบหลายๆ ระดับควรตั้งตัวแทนของฝ่ายประชาชนเข้าร่วมด้วย อาจจะในฐานะตัวแทนของสมาคมอาชีพ ที่สมาคมส่งเข้ามาเป็นตัวแทน เช่น ตัวแทนชาวนา ตัวแทนผู้ปลูกยางพารา ตัวแทนประมง ฯลฯ

การตรวจสอบและควบคุมที่ลงลึกถึงท้องถิ่น เช่น การก่อสร้างถนน ทางด่วน เขื่อน นอกจากจะมีผู้คุมงานที่เป็นมืออาชีพแล้ว

ตัวแทนของประชาชนที่อยู่ในพื้นที่หรือเขตต่างๆ ควรจะได้รับสิทธิเข้าเป็นตัวแทน อย่างน้อยก็คอยเร่งรัดไม่ให้งานล่าช้าจนเกิดความยากลำบากในท้องที่ จะเห็นว่างานจำนวนมากไม่ได้เสร็จตามสัญญาและมีการต่อสัญญาไปเสมอๆ

2. การต้านการคอร์รัปชั่น

เวลานี้ข่าวอื้อฉาวเกี่ยวกับการคอร์รัปชั่นมีไปทั่วทุกวงการ โครงการใดที่มีเงินเข้ามาเกี่ยวข้องเป็นจำนวนมาก ก็ต้องใช้คำว่า…แร้งลง… เรื่องแบบนี้กลายเป็นเรื่องปกติ ไม่ใช่เฉพาะประเทศไทย แม้แต่บริษัท China Railway Group ก็มีเรื่องอื้อฉาวทุจริตติดสินบน

เดือนธันวาคม 2023 เซิ้ง กวางจู อดีตหัวหน้าของ “China Railway Corporation” ถูกตัดสินจำคุก 15 ปี พร้อมถูกปรับเงินในข้อหาการรับสินบน

เมื่อเดือนตุลาคม ปี 2023 เจ้าหน้าที่อาวุโสสองคนจาก China Railway Tunnel Group ได้รับโทษจำคุก และปรับเงินจากศาลจีนในข้อหา “ติดสินบน” เจ้าหน้าที่รัฐบาลสิงคโปร์

แต่ของจีนเขาปราบจริง เอากันถึงตาย เวลานี้เวียดนามก็เห็นปัญหานี้ ปราบถึงตายเช่นกัน

ส่วนของไทย แล้วแต่ว่าใครเป็นพวกใคร

พวกสีเทา สีดำ มีข้อสรุปว่า เงินซื้อทุกอย่างในไทย

ได้มีคนเคยถามทางฝ่ายจีน ถึงการต่อสู้กับการทำผิดทั้งระดับสีดำและสีเทาและการคอร์รัปชั่น เขาก็ตอบว่ามีคนจำนวนหนึ่งเห็นแก่ตัวทำทุกอย่างเพื่อเงิน เขาจึงต้องเล่นงานพวกนี้อย่างหนัก มีบางส่วนหนีออกมาหากินต่างประเทศ เจ้าของประเทศนั้นต้องมีกฎหมายที่เป็นยาแรง และบังคับใช้กฎหมายอย่างจริงจัง ต้องปราบตั้งแต่ยังเป็นหน่ออ่อน

ถ้าปล่อยให้คนเหล่านี้เติบโต พวกเขาจะขยายอิทธิพล จากสีดำ สีเทา เช่น ยาเสพติด คอลเซ็นเตอร์ การพนัน เข้าไปแย่งชิงสัมปทานต่างๆ และฟอกเงินผ่านระบบการค้า และจะเข้ามามีอิทธิพลในระบบการปกครอง และราชการ คอร์รัปชั่นต่อ เป็นวงจรอุบาทว์

3. ต้องทบทวนระเบียบการลงทุนของต่างชาติ

เงื่อนไขที่ให้สิทธิพิเศษกับผู้ได้รับ BOI แต่ประเทศไทยได้รับประโยชน์คุ้มหรือไม่?

ในความเป็นจริง ได้มีการจ้างแรงงานคนไทยในแต่ละกิจการ มากน้อยเท่าไรคิดเป็นกี่เปอร์เซ็นต์ของจำนวนคนงานทั้งหมด

การร่วมทุนของบริษัทต่างๆ ที่มีข้อกำหนดว่าต้องมีฝ่ายไทย 51% ในความเป็นจริงทำได้หรือไม่ หรือว่าส่วนใหญ่เป็นนอมินี

มลพิษและของเสียที่จะต้องตกอยู่ในประเทศไทยในรูปของกากขยะและสารพิษคุ้มหรือไม่

กรณีการขึ้นภาษีนำเข้าของประธานาธิบดีทรัมป์ข้ออ้างสำคัญก็คือไทยได้เปรียบดุลการค้าสหรัฐอเมริกาถึง 4 หมื่นล้านเหรียญ สูงเป็นอันดับ 11

แต่ถ้าพิจารณาลงในข้อมูลเชิงลึกจะพบว่าสินค้าที่ส่งออกไปสหรัฐอเมริกามีจำนวนหนึ่งที่เป็นสินค้าซึ่งย้ายฐานการผลิตมาประกอบในไทยและใช้เป็นฐานการส่งออก ไทยได้ผลประโยชน์จากกรณีนี้น้อยมากเพราะมีการใช้ชิ้นส่วนต่างๆ มาจากประเทศต้นทางถึง 80% คนงานก็เป็นคนไทยไม่กี่คน

สหรัฐรู้เรื่องนี้ดีจึงตั้งกำแพงภาษีเผื่อเอาไว้สำหรับสินค้าที่ย้ายฐานมาไทยและประเทศแถบอาเซียนตอนนี้ เราก็เลยต้องรับกรรมไปด้วย

นี่ยังไม่นับที่มีโรงงานมาผลิตสินค้าปลอม สินค้าคุณภาพต่ำ หรือแอบนำเข้าสินค้าตกสเป๊ก มาประทับตรา Made in Thailand ส่งขายทั่วโลก

บางโรงงานก็นำเข้าขยะพิษทั้งเคมี และอิเล็กทรอนิกส์ เพื่อมาสกัดหาแร่ธาติที่มีค่าส่งกลับไป ให้คนงานไทย พม่า กัมพูชา รับสารพิษไป และทิ้งขยะพิษเอาไว้

4. ปรับปรุงระบบแก้ไขปัญหาฉุกเฉินให้กับประชาชน

แผ่นดินไหวครั้งนี้เป็นสัญญาณเตือนว่าระบบต่างๆ ของไทยโดยเฉพาะในเขตเมืองใหญ่ มีข้อบกพร่องจุดอ่อนที่เราจะต้องเร่งปรับปรุง แก้ไข ใช้งานได้อย่างจริงจัง

หลายอย่างแม้มีอยู่แล้วแต่เราไม่ได้สนใจที่จะปรับปรุงระบบให้ใช้อย่างได้ผล เช่น ระบบเตือนภัยและวิธีหลบภัย

การแก้ไขปัญหาการจราจร การแก้ปัญหาการขนส่งประชาชน ในขณะที่รถขนส่งมวลชนระบบราง ทั้งรถไฟฟ้าบนดินและใต้ดินหยุดเดินรถ มีผู้โดยสารธรรมดาวันละเกินกว่า 1 ล้านเที่ยว ถ้าเกิดปัญหาและหยุดเดินรถ 1-3 วัน จะมีมาตรการอะไรมาทดแทน สามารถใช้รถเมล์ รถบัสต่างๆ เข้ามาเสริมได้หรือไม่

ระบบมอเตอร์ไซค์ที่เป็นเส้นเลือดฝอยและรถแท็กซี่จะจัดมาเสริมได้อย่างไร

ที่น่ากลัวที่สุดคือระบบส่งไฟฟ้า ถ้ามีปัญหาไฟดับในพื้นที่กว้าง

5. ต้องปฏิรูประบบยุติธรรม

ย้อนกลับไป 15 ปีที่แล้วในการชุมนุมของคนเสื้อแดงที่ราชดำเนินเมื่อวันที่ 10 เมษายน 2553 มีการปะทะกันของผู้ชุมนุมกับทหาร ใช้เวลา 12 ชั่วโมง มีผู้เสียชีวิต 27 ราย และมีผู้ได้รับบาดเจ็บอย่างน้อย 1,427 ราย ทั้งทหารและประชาชน

เมื่อการชุมนุมได้ย้ายมาที่ราชประสงค์ การปะทะกันยังมีอยู่บ้างในตลอดระยะเวลา 1 เดือน จนถึง 19 พฤษภาคม 2553 รวมมีผู้เสียชีวิต 92 ราย แบ่งเป็นประชาชน 82 คน เจ้าหน้าที่รัฐ 10 คน

ปี 2553 เป็นเรื่องการเมือง ระบบยุติธรรมเดินต่อไม่ได้ มีความพยายามสรุปว่าไม่มีผู้ใหญ่ต้องรับผิดชอบ ฟ้องไม่ได้จนปัจจุบัน

แต่ปี 2568 ผู้เสียชีวิตอาจมีจำนวนใกล้เคียงกับปี 2553 จะหาคนผิดได้หรือไม่ ยังไม่แน่ แต่สุดท้ายอาจถูกลงโทษสถานเบา ยกให้เป็นความผิดของแผ่นดินไหวเพราะปลาอานนท์พลิกตัว

ตอนนี้พยายามชี้เป้าไปที่บริษัทจีน แต่การร่วมทุนนี้มีคนไทยเป็นหลักไม่ใช่หรือ และผู้มีอำนาจเกี่ยวข้องส่วนใหญ่ก็เป็นคนไทย

การบังคับใช้กฎหมายอย่างเท่าเทียม และความยุติธรรมที่มาทันเวลา จะทำให้ระบบควบคุม ตรวจสอบได้ผล

การปฏิรูประบบใหญ่ และปรับปรุงระบบย่อยจึงเป็นเรื่องเร่งด่วน มิฉะนั้นประเทศจะกลายเป็นสีเทา เงาของความทุกข์ยากจะคลุมทั้งประเทศ ที่พังจะไม่ใช่แค่ตึกเดียว แต่เป็นทั้งประเทศ

สะดวก ฉับไว คุ้มค่า สมัครสมาชิกนิตยสารมติชนสุดสัปดาห์ได้ที่นี่https://t.co/KYFMEpsHWj

— MatichonWeekly มติชนสุดสัปดาห์ (@matichonweekly) July 27, 2022