ในวันที่ผมเดินมาเจอตอ และนี่คือต้นไม้ที่เคยยืนสูงตระหง่าน ให้ร่มเงา (ถ้าผมเดาไม่ผิด) ตอนนี้มันกลายเป็นตอต่ำเตี้ย ตากแดดไปวันๆ และคงมีโดนฝนบ้างตามฤดูกาล ความไม่แน่นอนพึงเกิดขึ้นกันกับทุกสิ่ง ไม่เว้นแม้แต่สิ่งมีชีวิตที่เถียงใครไม่ได้

ทำไมจึงเหลือแต่ตอ มันอาจมีใครสักคนรู้เรื่องนี้ อดีตต้นไม้ต้นนี้มันอาจอยู่ผิดที่ผิดเวลา หรืออาจป่วยจากโรคพืช หรือไม่ก็อาจแก่ตายตามอายุขัย เราอาจไม่ได้คำตอบจากสิ่งที่ไม่มีใครรู้ และด้วยเหตุผลของความไม่แน่นอน ไม่วันใดก็วันหนึ่ง วันที่ผมหวนกลับไปเจอตออีกสักครั้ง จะลองถามไถ่กับใครสักคนให้คลายความสังสัย จากสิ่งที่ไม่ใคร่เป็นที่สนใจ

ตอตายซากของไม้ยืนต้นกลายเป็นแกะดำ ท่ามกลางไม้ล้มลุกใบเขียวที่ขึ้นให้เห็นเป็นหย่อมๆ หัวตอไม่ใช่ต้นไม้ล้มลุก ถ้าไม่ตัดรากถอนโคนมันเสีย มันจะยังอยู่ให้เห็นแบบคาราคาซัง เมื่อหันไปมองหรือเดินมาเจอ

ต่างกันนักกับต้นไม้ล้มลุกที่ยังคงเกิดขึ้น ตั้งอยู่และดับลง ตามกำหนดการของชีวิต หัวตอโดดเดี่ยวจึงเดียวดายอยู่กับความประเดี๋ยวเดียว กับการมีอยู่ของไม้ล้ม รุ่นแล้วรุ่นเล่า

ตอในอีกแบบไม่ใช่ต้นไม้ แต่มันขึ้นชื่อในเรื่องของความเป็นแหล่งที่มาของทุกสรรพสิ่ง เราและเรามักเรียกมันว่า “ต้นตอ” ต้นตอเรื่องราวงอกเงยมาจากแหล่งกำเนิดที่เรียกกันว่าความรู้สึกนึกคิด ผสมโรงเข้ากับรสชาติอารมณ์ในแบบสุข เศร้า เหงา รัก โลภ โกรธ หลง แม้จะยังไม่ครบถ้วนกระบวนอารมณ์ตามกล่าวอ้าง แต่มันก็พอทำให้ฉุดคิดอยู่สักเล็กน้อยว่า “ต้นตอก็คือต้นเรื่อง” จะเกิดเรื่องราวแบบไหนกับชีวิตของใครบางคน

คงต้องมองไกลไปจนถึงที่ต้นตอ

เรามีต้นตออยู่ในมือ หลายคนรู้เรื่องนี้และอีกหลายคนไม่รู้เรื่องนี้ เรื่องราวต่างๆ ผลิดอกออกผลมาจากต้นตอที่เราปลูก เรื่องราวดีๆ และไม่มีดี ล้วนมาจากต้นตอในใจเรา

แต่การจะปลูกต้นตอให้สวยงามดูดี มันก็ไม่ง่ายเหมือนต้มมาม่า ด้วยวิถีการเกษตร การได้ปลูกอะไรสักอย่าง มันคงต้องเฝ้าระวังศัตรูพืช อีกทั้งปัญหาความท้าทายจากสภาพแวดล้อมรอบด้าน ปัจจัยรบกวนในแบบนี้ ผู้ปลูกเอง อาจกำหนดกฎเกณฑ์ตามใจอะไรได้ไม่มากนัก เพราะมันมักมากับความไม่แน่นอน (อีกแล้ว)

ในวันที่ภัยธรรมชาติมาเยือนในหลายพื้นที่ สร้างความเสียหายท่วมท้นไปทั่ว จนเมื่อเหตุการณ์ลดระดับลง เราจึงได้เห็นภาพภัยอันตรายในอีกแบบ ตรงตามสำนวนไทยที่ได้กล่าวไว้แต่นานมาว่า “น้ำลดตอผุด” ที่ได้เกิดขึ้นในบางพื้นที่ ต้นตอเหล่านั้นจะบอกความเป็นมาของใครในท้ายที่สุด

เราเท่านั้นคือบุคคลที่ปลูกต้นตอของตัวเอง ต้นตอที่ปลูกด้วยความใส่ใจ ระมัดระวัง ท้าทายอำนาจมืดในใจตนและใครอื่น ต้นตอที่มันโตพอและแข็งแรงชนิดนี้ มักนำมาซึ่งความสูงส่งอยู่ในตัว และพร้อมเสมอที่จะให้ใครอีกมากเข้ามาหลบแดด อยู่ใต้ร่มเงาของต้นตอ

ขอบคุณมากมายครับ

เอกภาพ | พิชัย แก้ววิชิต

สะดวก ฉับไว คุ้มค่า สมัครสมาชิกนิตยสารมติชนสุดสัปดาห์ได้ที่นี่https://t.co/KYFMEpsHWj

— MatichonWeekly มติชนสุดสัปดาห์ (@matichonweekly) July 27, 2022