คอลัมน์ประจำ

SEVEN VEILS | ‘ม่านบังตา’

นพมาส แววหงส์
ที่มามติชนสุดสัปดาห์ ฉบับวันที่ 21 - 27 มีนาคม 2568
คอลัมน์ภาพยนตร์
ผู้เขียนนพมาส แววหงส์
เผยแพร่

ชื่อหนังได้มาจาก The Dance of Seven Veils ซึ่งเป็นการร่ายรำของซาโลเม เจ้าหญิงแสนสวย ธิดาของกษัตริย์แฮรอด การร่ายรำอันสวยงามทรงเสน่ห์นี้ทำให้แฮรอดออกปากให้เธอขออะไรก็ได้ตามใจปรารถนา

และสิ่งที่เธอขอคือศีรษะของจอห์น เดอะ แบปติสต์ ซึ่งต้องโทษถูกคุมขังอยู่

ความรักอันไม่สมปรารถนาของเธอถูกดูแคลนโดยชายผู้ไม่ไยดี และดูหมิ่นว่าเธอจะไม่มีวันได้จุมพิตริมฝีปากของเขา

และสาวงามนางนั้นก็ได้ทำให้ความปรารถนาของเธอเป็นจริงขึ้นมา

ไม่ใช่กับบุรุษที่หลงใหลในชีวิต แต่เป็นตัวเขาในความตาย

ตัวละครในหนังอ้างว่านี่เป็นอาชญากรรมทางเพศครั้งแรกในคัมภีร์ไบเบิล เป็นความรุนแรงอันน่าตกใจของความปรารถนาอันเร่าร้อน หรือไม่ก็การแก้แค้นต่อบุรุษที่เมินมองอย่างดูแคลน

นักเขียนบทละครผู้มีชื่อเสียงของอังกฤษ คือ ออสการ์ ไวลด์ เขียนบทละครชื่อ Salome ในภาษาฝรั่งเศส และทำให้ชื่อเสียงของซาโลเมเป็นที่รู้จักแพร่หลายขึ้น

แถมต่อมาริชาร์ด สเตราส์ ยังประพันธ์ดนตรีในโอเปรา ชื่อเดียวกัน ซึ่งเล่าเรื่องราวของสตรีผู้เร่าร้อนด้วยแรงปรารถนานางนี้ จากเรื่องเล่าเก่าแก่ในไบเบิล

ผู้กำกับฯ ชาวอเมริกันเชื้อสายอียิปต์ ซึ่งทำงานในแคนาดา อะตอม เอโกยัน (Exotica, The Sweet Hereafter) มีความหลงใหลในโลกของโอเปราพอๆ กับโลกภาพยนตร์ เขาเคยกำกับฯ โอเปรา Salome ใน ค.ศ.1996 และกลับมาจัดแสดงใหม่อีกครั้งใน ค.ศ.2023

ซึ่งในครั้งหลังนี้ เขามีโปรเจ็กต์ภาพยนตร์ควบคู่กันไป และ “ยิงนกสองตัวด้วยกระสุนนัดเดียว”

โดยสร้างหนังที่มีเรื่องราวจากจินตนาการเกี่ยวกับผู้กำกับฯ สาว ผู้มีความหลังและอดีตอันหลอกหลอน ซึ่งได้รับเชิญมากำกับฯ โอเปรา Salome ซึ่งเธอเคยร่วมงานกับผู้กำกับฯ คนเดิม ซึ่งเป็นครูและคนรักของเธอด้วย

Seven Veils ใช้ฟุตเทจบางส่วนจากการจัดแสดงละครโอเปราประกอบการเล่าเรื่องในมุมมองของผู้กำกับฯ สาว จานีน ผู้กำกับฯ รับเชิญให้มาจัดการแสดงครั้งใหม่ของโอเปราเรื่องเดียวกันที่ชาร์ลส์ อดีตศิลปินผู้กำกับโอเปราผู้ล่วงลับไป เคยสร้างชื่อเสียงให้แก่คณะโอเปราไว้ และกำหนดตัวเธอไว้โดยเฉพาะก่อนตาย

ข้อกำหนดที่จานีนได้รับจากคณะโอเปราซี่งมีภรรยาม่ายของชาร์ลส์เป็นผู้อำนวยการแสดง ผู้น่าจะสงสัยในความสัมพันธ์ของจานีนกับสามีผู้ล่วงลับไปแล้ว คือ เพื่อเป็นเกียรติและการจดจำรำลึกถึงศิลปินผู้ล่วงลับ การจัดการแสดงครั้งใหม่ให้มีรายละเอียดของงานออกแบบโปรดักชั่นเดิมทุกประการ

แต่ในฐานะผู้กำกับฯ ซึ่งมีความเป็นศิลปินอยู่ในตัว จานีนก็มีมุมมองของเธอ และเป็นมุมมองที่เป็นส่วนตัวอย่างมาก โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ในเมื่ออดีตของตัวเธอเองเข้าไปมีส่วนสร้างสรรค์การนำเสนอดราม่าในโอเปราอย่างมาก ด้วยเรื่องราวที่เธอเคยแชร์ให้ชาร์ลส์ฟัง และเขานำไปผสานไว้ในเรื่องราวของโอเปราที่เขานำเสนอบนเวที

หนังเป็นเรื่องราวเชิงจิตวิทยาของความหมกมุ่นและมุ่งมั่นในทางศิลปะ

เป็นการยากที่จะแยกตัวตนของศิลปินออกจากผลงานของเขา เพราะเป็นธรรมดาที่ละครจะเล่าเรื่องราวของมนุษย์ปุถุชนที่มีแรงปรารถนา ความกลัว ความรัก ปมในใจ ความหมกมุ่น ซึ่งได้แรงบันดาลใจมาจากชีวิตส่วนตัว หรือชีวิตของคนรอบข้าง

เส้นแบ่งระหว่างงานสร้างสรรค์กับโลกจริงนั้นยากจะขีดแยกออกจากกัน

แม้แต่ในคำให้สัมภาษณ์ จานีนก็เล่าจากความทรงจำในอดีตว่าในฐานะผู้กำกับฯ ชาร์ลส์ชอบไปยืนอยู่ตรงจุดที่เชื่อมระหว่างนักแสดงกับคนดู เป็นจุดที่เรียกว่า “สะพานของการซ้อม” ซึ่งเชื่อมระหว่างโลกจริงกับโลกสมมุติ

หนังเล่าเรื่องที่เกิดขึ้นระหว่างการซ้อมโอเปราครั้งนี้ โดยใช้การจัดแสดงครั้งก่อนเป็นต้นแบบ แต่มีจานีนนั่งเป็นผู้กำกับฯ และเรื่องราวที่กลายมาเป็นองค์ประกอบภาพในละครมีที่มาจากเรื่องราวในวัยเด็กของเธอ จากฟิลม์หนังแบบโบราณซึ่งพ่อของจานีนใช้บันทึกภาพลูกสาววัยแรกแย้มไว้ในอิริยาบทต่างๆ ตามที่เขากำหนดให้เธอทำ

ในนั้น จานีนมีผ้าปิดตา และถูกสั่งให้สำรวจพื้นที่ในป่าโปร่ง ซึ่งพ่อของจานีนบอกว่า “เมื่อเอาประสาทรับรู้อย่างหนึ่งออกไป ประสาทรับรู้อื่นๆ ก็คมชัดมากขึ้น”

หนังเล่าเรื่องราวที่ซับซ้อนหลายชั้น โดยค่อยๆ เผยออกมาประหนึ่งเปิดผ้าคลุมบางๆ ออกทีละชั้น ตามความหมายของชื่อหนัง Seven Veils

ระหว่างการซ้อมละครและตระเตรียมงานแสดงนี้ จานีนจากบ้านมาอยู่ใกล้โรงละคร และติดต่อกับสามีและลูกสาว และแม่ซึ่งเริ่มมีอาการสมองเสื่อม และต้องมีผู้ดูแลอยู่ตลอดในบ้านของครอบครัว

หนึ่งในความทรงจำในอดีตที่ออกจากปากแม่เธอ คือ “พ่อเขารักลูกมากเกินไป”

สุดท้ายจานีนก็พยายามลบหน้าพ่อออกไปจากภาพครอบครัวสมัยเด็ก

หนังเล่าเรื่องหลังเวทีที่ซับซ้อนหลายต่อหลายชั้น มีพล็อตย่อยที่เดินเรื่องควบคู่กันไปอีกหลายสาย รวมทั้งการเมืองเบื้องหลังฉาก การฉวยโอกาสของศิลปินใหญ่หาเศษเลยกับคนในวงการ การแบล็กเมลด้วยการขู่จะแฉในโลกโซเชียล ฯลฯ

เรื่องราวทั้งหลายทั้งปวงระหว่างการซ้อมและการจัดแสดง โดยเฉพาะจากฝ่ายพร็อบส์ หรือเครื่องประกอบการแสดง ซึ่งมีเบื้องหลังของการปั้นศีรษะที่ถูกตัดออกของจอห์น เดอะ แบปติสต์ เข้ามาเกี่ยวข้อง

อะแมนดา เซย์ฟรีด (Mama Mia!) เติบโตขึ้นมากในบทบาทของสตรีผู้ถูกผู้ชายในชีวิตเอาเปรียบมาตลอด และเริ่มจะเติบโตและประกาศความเป็นไทให้ตัวเอง

สไตล์การเล่าเรื่องของผู้กำกับฯ และผู้เขียนบท เล่าเรื่องโดยไม่ได้เดินเรื่องเป็นเส้นตรง หรือตามลำดับก่อนหลัง แต่สอดผสานสิ่งโน้นสิ่งนี้เข้าไว้ด้วยกัน จึงอาจยากจะติดตามสำหรับคนดูที่ชอบอ้าปากรับและคร้านจะคิดหรือปะติดปะต่อเอาเอง

สำหรับหลายคน อาจขยาดและถือว่าเป็น “หนังอาร์ต” ที่ “ดูยาก”

แต่น่าจะเป็นที่สนใจสำหรับคนในวงการแสดงโดยเฉพาะโอเปรา หรือละครเวที ซึ่งเข้าไปอยู่ในโลกเบื้องหลัง ก่อนจะปรากฏสู่สายตาสาธารณะ… •

 

SEVEN VEILS

กำกับการแสดง

Atom Egoyan

แสดงนำ

Amanda Seyfried

Rebecca Liddiard

Douglas Smith

Mark O’Brien

Vinessa Antoine

ภาพยนตร์ | นพมาส แววหงส์