คอลัมน์ประจำ

สมการโลกเปลี่ยน เศรษฐกิจป่วน

ที่มามติชนสุดสัปดาห์ ฉบับวันที่ 21 - 27 มีนาคม 2568
คอลัมน์ก่อสร้างและที่ดิน
เผยแพร่

นับตั้งแต่ โดนัลด์ ทรัมป์ เข้ารับตำแหน่งประธานาธิบดีสหรัฐอเมริการอบ 2 หรือที่เรียกกันว่า “ทรัมป์ 2.0” การประกาศขึ้นภาษีศุลกากรประเทศโน้นประเทศนี้ การเจรจากับรัสเซียเพื่อยุติสงครามยูเครน หรือการนัดประธานาธิบดียูเครนไปเจรจาต่อรองต่อหน้าสื่อมวลชนก็ดี

เป็นข่าวและสร้างผลกระทบต่อการเมือง เศรษฐกิจ ธุรกิจ ไปทั่วโลก เป็นระลอก

พิจารณาความเป็นไปของเศรษฐกิจการเมืองโลกที่เปลี่ยนแปลงมาตามลำดับ มาถึงจุดที่มาบรรจบกับ “ทรัมป์ 2.0” ที่มีตัวตนแบบนี้

โลกจึงมาถึงจุดเปลี่ยนสมการครั้งใหญ่

 

โลกยุคก่อนสงครามโลกครั้งที่ 2 ประกอบด้วยฝ่ายสัมพันธมิตร อันมีอังกฤษ สหรัฐ ฝรั่งเศส กับฝ่ายอักษะที่มีเยอรมนี อิตาลี ญี่ปุ่น เป็นสมการหลัก เมื่อสงครามโลกครั้งที่ 2 เกิดขึ้น ฝ่ายสัมพันธมิตรเป็นผู้ชนะ สหรัฐอเมริกาเป็นผู้นำในการจัดระเบียบโลกใหม่

สมการหลักของโลกจึงเปลี่ยนมาเป็น ฝ่ายหนึ่งคือฝ่ายทุนนิยมเสรีประชาธิปไตยที่มีสหรัฐอเมริกาเป็นผู้นำ อีกฝ่ายคือฝ่ายคอมมิวนิสต์ที่มีสหภาพโซเวียตเป็นผู้นำ

การเมือง การทหาร เศรษฐกิจของโลกล้วนเป็นไปเพื่อการต่อสู้แข่งขันของ 2 ค่ายนี้ ค่ายเสรีกับค่ายคอมมิวนิสต์ อย่างไรก็ดี มีกลุ่มประเทศกำลังพัฒนาบางส่วนปลีกตัวเองจากความขัดแย้งนี้มารวมกลุ่มกันเป็นประเทศไม่ฝักใฝ่ฝ่ายใด

สมการนี้เรียกว่าเป็นยุคสงครามเย็น ไม่มีการปะทะกันเป็นสงครามใหญ่ แต่เป็นการแข่งขันกันสะสมอาวุธ “หัวรบนิวเคลียร์” ที่มากจนสามารถทำลายโลกทั้งใบ สุดท้ายฝ่ายสหภาพโซเวียตที่มีรัสเซียเป็นแกนหลักเป็นผู้เพลี่ยงพล้ำ กำลังทางเศรษฐกิจสู้ไม่ได้ ไปไม่ไหว ต้องสลายสหภาพโซเวียตกลายเป็นประเทศต่างๆ

โลกในยุคหลังสงครามเย็นจึงเป็นโลกยุคผู้นำเดี่ยว ที่มีสหรัฐอเมริกาเป็นผู้นำ เป็นโลกยุคโลกาภิวัตน์ที่ประเทศต่างๆ จับมือกัน รวมกลุ่มกันสร้างเป็นเขตการค้าเสรี ลดหรือยกเลิกภาษีศุลกากรการค้าระหว่างประเทศ

อย่างไรก็ดี รัสเซียก็ยังถูกสหรัฐอเมริกาเพ่งเล็งเป็นอันดับ 1 ที่จะเป็นภัยคุกคาม

 

ส่วนจีนซึ่งเคยถูกจัดอยู่ในค่ายคอมมิวนิสต์ยุคสงครามเย็น ในปี 1978 เติ้ง เสี่ยวผิง กุมอำนาจและดำเนินการปฏิรูปเศรษฐกิจจีนเป็นแบบสังคมนิยมที่ใช้การตลาด ถึงปลายปี 1991 สิ้นสุดสหภาพโซเวียตจบสงครามเย็น จีนปฏิรูปเศรษฐกิจมาได้ 10 กว่าปี ในโลกช่วงยุคโลกาภิวัตน์ จีนจึงเป็นผู้ผลิตสินค้าอุปโภคบริโภคราคาถูกส่งออกตลาดโลก

สหรัฐผู้นำโลกไม่ได้มองจีนในฐานะที่จะเป็นภัยคุกคาม แต่เป็นผู้ผลิตสินค้าราคาถูกให้คนอเมริกันได้กินได้ใช้ทำให้เงินเฟ้อต่ำ แถมเมื่อส่งออกได้เงินดอลลาร์จีนยังนำกลับไปซื้อพันธบัตรรัฐบาลสหรัฐ

ผลิตของขายให้ถูกๆ และให้ยืมเงินอีกด้วย

จีนปัจจุบันภายใต้การนำของสี จิ้นผิง ที่ขึ้นมีอำนาจในปี 2012 เศรษฐกิจจีนแข็งแกร่งขึ้นเป็นลำดับ แผนพัฒนาอุตสาหกรรม Made in China 2025 ก็ดี โครงการ Belt and Road initiative ซึ่งสร้างโครงข่ายคมนาคมขนส่งเชื่อมโยงกับประเทศกำลังพัฒนาภูมิภาคต่างๆ ของโลก เริ่มทำให้สหรัฐตระหนกภัยคุกคามจากจีน

เมื่อทรัมป์กลับมาเป็นประธานาธิบดีรอบ 2 ไปเจรจาหาหนทางยุติสงครามยูเครนกับรัสเซีย และดูเหมือนจะมีการจัดสรรผลประโยชน์กันเสร็จ ย่อมแสดงว่า รัสเซียไม่ได้เป็นภัยคุกคามอันดับ 1 ของสหรัฐอีกแล้ว ขณะเดียวกันสหภาพยุโรปหรือนาโต พันธมิตรชิดใกล้ที่ร่วมกับสหรัฐสู้กับโซเวียตรัสเซียมายาวนาน ก็ถูกลอยแพ

สมการโลกกำลังเปลี่ยนไปอีกครั้ง เป็นสหรัฐฝ่ายหนึ่ง กับจีนอีกฝ่ายหนึ่ง ครั้งนี้ถูกเรียกว่า ยุคสงครามการค้า สงครามนี้เพิ่งเริ่ม

และชัดเจนขึ้นเมื่อทรัมป์ขึ้นเป็นประธานาธิบดีสหรัฐรอบที่ 2

 

หลังจากนี้เชื่อว่า จะมีการปรับตัวของเศรษฐกิจการค้า การเมือง ระหว่างประเทศระลอกใหญ่ที่จะเชื่อมโยงส่งผลกระทบไปถึงทุกหน่วยของธุรกิจที่เกี่ยวพันกับต่างประเทศ ต้องติดตามกันต่อไปนานๆ

ประหมัดกันต้นยกแรกต้นมีนาคม 2025 ผลข้างเคียงที่เกิดขึ้น สำนักข่าวบลูมเบิร์กรายงานว่า หุ้นเทคโนโลยี 7 ยักษ์ใหญ่จีนมูลค่าพุ่งขึ้น 40% มูลค่า 439,000 ล้านดอลลาร์สหรัฐ เทียบกับหุ้น 7 นางฟ้ากลุ่มเทคโนโลยีสหรัฐซึ่งเคยเป็นผู้นำตลาด มีมูลค่าลดลง 10%

ที่เคยเชื่อกันว่า เงินทุนที่ไหลวนในตลาดโลก สุดท้ายจะไหลกลับไปที่อเมริกา ก็อาจไม่ใช่อีกแล้ว เพราะเริ่มมีสัญญาณเงินทุนไหลมาจ่อฮ่องกงประตูบานหนึ่งของจีนมากผิดหูผิดตา

การเปลี่ยนสมการโลกสู่ยุคสงครามการค้าครั้งนี้ นอกจากมีผลโดยตรงกับเศรษฐกิจ ธุรกิจ และผู้คนที่เกี่ยวข้องแล้ว ในแง่แนวคิดทฤษฎีทางการเมืองและเศรษฐกิจ ความจริงที่ปรากฏปัจจุบันหักล้างความคิดความเชื่อเดิมๆ แทบไม่น่าเชื่อ

แนวคิดฝั่งมาร์กซิสต์ สังคมนิยม ดั้งเดิมที่เคยยึดถือกัน กับที่เป็นจริงที่จีนดำเนินการ ก็มีคำถามข้อสงสัยที่ต้องศึกษากันอีกมาก

แนวคิดโลกเสรี ไม่ว่าจะเป็นการค้าเสรี ตลาดเสรี สิทธิมนุษยชน ที่นำโดยสหรัฐอเมริกา แต่เวลานี้เจ้าลัทธิกำลังทำการกีดกันการค้า ขับไล่ผู้อพยพ

อะไรคือจริง อะไรคือลวง หรืออะไรเป็นความจริงชั่วระยะเวลาหนึ่ง แล้วผันแปร •

 

ก่อสร้างและที่ดิน | นาย ต.