ดูหนังเรตอาร์ที่สตรีมมิ่งทุกช่องวันนี้ เวลามีฉากฆ่าเชือดร่างกายขาดสองท่อนหรือสมสู่กันโจ่งแจ้ง แม้จะมีคำถามในใจว่าบ้านที่มีเด็กทำกันอย่างไร แล้วก็ตอบตนเองว่าน่าจะมีปุ่มให้ผู้ปกครองกดเพื่อกลั่นกรอง หรือไม่ก็ทางผู้ให้บริการสตรีมมิ่งได้คัดให้แล้วโดยเฉพาะการ์ตูนญี่ปุ่น บ้านตัวเองไม่มีเด็กอีกแล้วก็ไม่เคยคิดจะหาคำตอบ

วันหนึ่งไม่มีอะไรจะทำจึงเปิดไปช่อง KIDS (เด็กๆ) ของผู้ให้บริการสตรีมมิ่งแห่งหนึ่งจึงพบเจ้าหญิงหัวแม่มือ Thumbelina ฉบับของดอน บลู๊ธ และแกรี่ โกลด์แมน เจ้าของผลงานคลาสสิค The Secret of NIMH, An American Tail, The Land Before Time, All Dogs Go to Heaven, Anastasia และ Titan A.E. ทั้งนี้ เพลงประกอบภาพยนตร์จาก An American Tail กับ The Land Before Time เป็นเพลงคลาสสิคตลอดกาลอีกด้วย

แต่ที่พ่อแม่สมัยใหม่อาจจะไม่ทราบคือ Thumbelina เป็นหนังการ์ตูนยอดแย่ของดอน บลู๊ธ มิหนำซ้ำเพลงประกอบ “Marry the Mole” ชนะรางวัลแรสซี่เพลงประกอบแย่ที่สุดประจำปี

เจ้าหญิงหัวแม่มือ Thumbelina เป็นหนังปี 1994 อยู่ระหว่างหมาทุกตัวไปสวรรค์กับเจ้าหญิงอนาสเตเซีย ได้ชื่อว่าเป็นหนังการ์ตูนที่เหยียดเพศและเหยียดผิว (sexist & racist) ทั้งนี้ โดยออกตัวไว้ก่อนว่าฮันส์ คริสเตียน แอนเดอร์สัน ผู้เขียนเรื่องเพียงแค่เล่าถึงคนตัวเล็กๆ ในสังคมที่ถูกเอารัดเอาเปรียบเท่านั้น

แต่บทวิจารณ์แอนเดอร์สันโดยเฉพาะอย่างยิ่งบทความวิชาการด้านจิตวิเคราะห์ที่จริงก็เอาเรื่องเหมือนกัน มีรายงานหนึ่งว่าเจ้าหญิงหัวแม่มือสื่อถึงคลิตอริสเลยทีเดียว เห็นไหมว่าไม่ง่ายเลยที่จะบอกว่าเรื่องไหนควรจัดไว้ในหมวดหมู่ของเด็กๆ (KIDS)

จะว่าไปเจ้าหญิงเมล็ดหัวผักกาดที่ซ่อนไว้ใต้ที่นอนหลายขั้นก็ถูกจิตวิเคราะห์วิพากษ์ยับพอกัน อะไรที่ขึ้นชื่อว่าเจ้าหญิงในเทพนิยายมิวายโดนสับไปเสียเกือบทุกเรื่อง คิดดังนี้แล้วก็ออกจะเห็นใจพวกหล่อนอยู่เหมือนกัน

ฮันส์ คริสเตียน แอนเดอร์สัน เป็นชาวโคเปนเฮเกน ท่านที่ได้ไปโคเปนเฮเกนจะพบรูปปั้นของเขาปรากฏหลายที่ทั้งขนาดใหญ่และขนาดเล็ก ใจกลางเมือง ในสวนสาธารณะ หรือมุมตึก โดยเฉพาะอย่างยิ่งเงือกน้อย The Little Mermaid หากขยันมองหาจะปรากฏไปทั่วเมืองรวมทั้งในสนามบินโคเปนเฮเกน แอนเดอร์สันเป็นชาวยุโรป เป็นศูนย์กลางของโลก แอนเดอร์สันตีพิมพ์ธัมเบลลิน่าเมื่อปี 1835 นับถึงปีนี้ก็ 190 ปีแล้ว

กลับไปที่การ์ตูนของดอน บลู๊ธ เจ้าชายเทวดาดอกไม้ (flower-fairy prince) ปรากฏตัวตั้งแต่นาทีแรกๆ เขาโผบินไปเที่ยวในเมืองวันสุดท้ายของฤดูใบไม้ร่วงก่อนที่ฤดูหนาวจะมาถึงแล้วก็รักแรกพบกับธัมเบลลิน่าตั้งแต่นาทีแรก เขาถึงกับขอพระบิดาราชาแห่งเทวดาดอกไม้พร้อมพระมารดาให้หยุดฤดูใบไม้ร่วงไว้อีกหนึ่งวันเผื่อเวลาให้เขาได้สานความรักก่อน

ลายเส้นที่เห็นเจ้าชายเทวดาดอกไม้ปีกบางใสมีรูปร่างสะโอดสะองผมสีทองและดูเหนือกว่าผู้อื่นในทุกด้านแบบชาวยุโรปผมทองทั่วไป เขาอยากได้อะไรก็จะได้โดยไม่ยากแม้แต่หยุดฤดูกาลก็ทำได้ อย่างไรก็ตามความข้อนี้ต่างจากที่แอนเดอร์สันเขียน นั่นคือกว่าที่ธัมเบลลิน่าจะพบเจ้าชายเทวดาดอกไม้ก็เป็นตอนใกล้จบ ซึ่งก็เทียบเท่านักบุญผู้มาช่วยเหลือเธอจากพวกชั้นต่ำตลอดทั้งเรื่อง

เนื้อเรื่องหลักๆ คือความงดงามของธัมเบลลิน่า (ซึ่งมีขนาดเท่าหัวแม่มือของแม่เธอในการ์ตูน) ไปต้องตาคางคก ด้วง (cockchafer) และตุ่นตาบอด เธอต้องผจญกรรมกับคางคกซึ่งช่างออกแบบได้น่าเกลียดมากในการ์ตูน มิหนำซ้ำยังเป็นสมาชิกของครอบครัวนักร้องสำเนียงสเปน ด้วงซึ่งลายเส้นชัดเจนว่าเป็นเหล่าร้ายธุรกิจยามราตรี กับตุ่นตาบอดที่ไม่มีอะไรดีเลยนอกจากเป็นพวกเศรษฐีใหม่ ทั้งสามต่างต้องการตัวเธอไปเพื่ออะไรบางอย่าง

คางคกกับตุ่นต้องการแต่งงาน ส่วนด้วงต้องการผลประโยชน์ทางธุรกิจจากความงามของเธอ ปัญหาของการ์ตูนคือในแต่ละช่วงของการผจญภัย ธัมเบลลิน่าดูเหมือนจะเพลิดเพลินเอนจอยไปด้วยชั่วขณะเสมอ เธอจึงมิใช่เป็นเพียงตัวละครที่ช่วยเหลือตนเองมิได้ (helpless character) ธรรมดาๆ แต่เธอเป็นชนชั้นล่างที่คิดเองไม่ได้อีกด้วย

ไม่นับว่ามี 2-3 ฉากที่ดอน บลู๊ธ ให้เธอได้โชว์ขาอ่อนแว้บหนึ่งซึ่งเราจะไม่เห็นขาอ่อนในเจ้าหญิงของดิสนีย์เลย แต่ก็อย่างว่าถ้าใครจะสร้างการ์ตูนเจ้าหญิงเหมือนดิสนีย์ก็ไม่น่าจะรอดไปได้อยู่ดี ดอน บลู๊ธ ทำได้ดีกว่านี้ในเรื่องต่อมาคือเจ้าหญิงอนาสเตเซีย

แม้หนังจะดูแย่และธัมเบลลิน่ากลายเป็นหญิงไม่มีหัวคิดไปเฉย แต่หนังสือของแอนเดอร์สันเขียนให้เธอเป็นเหยื่อที่ถูกจารีตกระทำเสียมากกว่า มีตัวละครอีกสองตัวที่ควรเอ่ยถึงคือนกนางแอ่น (ในหนังชื่อ Jacquimo) นอกจากจะเป็นผู้ช่วยเหลือเธอหนีแล้วยังเป็นผู้เล่าเรื่องทั้งหมดนี้ให้แอนเดอร์สันฟัง กับแม่หนูท้องนานา (Ms. Fieldmouse) ซึ่งช่วยเหลือธัมเบลลิน่าในตอนแรกแต่ก็ทำหน้าที่แม่สื่อในตอนหลัง หนังบอกเป็นนัยว่าหล่อนน่าจะได้ค่าตอบแทนจากตุ่นเศรษฐีน่าดู

นอกจากนี้ หนังสือจบลงด้วยธัมเบลลิน่าตกหลุมรักและแต่งงานกับเจ้าชายเทวดาดอกไม้ซึ่งมีสถานะเป็นพระราชาอยู่แล้ว ธัมเบลลิน่าจะได้รับปีกนางฟ้าเป็นของขวัญแล้วเป็นพระราชินี

ในเอ็นด์เครดิต คางคกจะได้แต่งงานกับเจ้าสาวคางคก ด้วงจะได้ปีกคืนแล้วเป็นนักร้องต่อไป ส่วนตุ่นเศรษฐีจะได้แต่งงานกับแม่หนูนา สุขสันต์นิรันดร •

การ์ตูนที่รัก | นายแพทย์ประเสริฐ ผลิตผลการพิมพ์

สะดวก ฉับไว คุ้มค่า สมัครสมาชิกนิตยสารมติชนสุดสัปดาห์ได้ที่นี่https://t.co/KYFMEpsHWj

— MatichonWeekly มติชนสุดสัปดาห์ (@matichonweekly) July 27, 2022