วันที่ 22 ธันวาคมที่ผ่านมา ระหว่างการกล่าวปราศรัยกับผู้สนับสนุนโดนัลด์ ทรัมป์ ว่าที่ประธานาธิบดีสหรัฐอเมริกา ในงาน America First ที่รัฐแอริโซนา สหรัฐอเมริกาว่า รัฐบาลของโดนัลด์ ทรัมป์ จะยึดคลองปานามาจากรัฐบาลประเทศปานามาคืน โดยอ้างเหตุผลว่า สหรัฐอเมริกาถูกเอาเปรียบ

เรื่องหนึ่งคือ ทางการปานามาคิดค่าผ่านคลองปานามาแพงเกินไป

แล้วโดนัลด์ ทรัมป์ ยังเตือนด้วยว่า ให้ระวังจีนที่กำลังมีอิทธิพลเหนือคลองปานามา อันก่อผลด้านการค้าโลกได้ แล้วยังก่อผลด้านภูมิรัฐศาสตร์ที่จีนสามารถควบคุมจุดยุทธศาสตร์แห่งหนึ่งของโลกได้

นี่เป็นเหตุผลที่โดนัลด์ ทรัมป์ อ้าง แล้วอาจก่อผลกระทบต่อภูมิภาคอเมริกากลาง รวมทั้งต่อโลกในหลายด้าน

ซึ่งเราน่านำมาพิจารณา

โลกทัศน์ของทรัมป์ต่อคลองปานามา

โดนัลด์ ทรัมป์เขียนเรื่องราวของคลองปานามาลงเป็นคลิปวิดีโอของเขาใน Donald Trump Truth Social 12/21/24 ความประมาณว่า

“…คลองปานามาคือ ทรัพย์สินของชาติที่สำคัญอย่างยิ่งยวดของสหรัฐอเมริกา มีความสำคัญทั้งทางการค้าและความมั่นคงของชาติ ค่าธรรมเนียมถูกคิดโดยรัฐบาลปานามาแบบน่าเกลียด ทั้งที่เพื่อจุดประสงค์พิเศษที่มอบ (คลองปานามา-ขยายความโดยผู้เขียน) ให้ประเทศปานามาโดยสหรัฐอเมริกา แต่ผลตามมาคือ ไม่ยุติธรรมอย่างมาก (ต่อผู้ให้อย่างสหรัฐอเมริกา-ขยายความโดยผู้เขียน) ตามหลักการต่างๆ ทั้งทางศีลธรรมและทางกฎหมาย การแสดงความใจบุญของการมอบให้นี้ ไม่ได้อะไรตามมาเลย (สำหรับสหรัฐอเมริกา-ขยายความโดยผู้เขียน) ดังนั้น เราจะเรียกร้องคลองปานามาให้นำกลับมาเป็นของเราโดยสมบูรณ์ โดยปราศจากคำถาม…”

นอกจากนี้ ทรัมป์ยังอ้างบทบาทและอิทธิพลของจีนในคลองปานามาอีกด้วย ทรัมป์อ้างว่า รู้ไหมต้องระวังประเทศจีนด้วย จีนเข้ามามีอิทธิพลในคลองปานามา มีบริษัทจีนเป็นบริษัทบริหารการขนส่งเข้าและออกคลองปานามา

แล้วทรัมป์ก็สำแดงลีลาเช่นเคย ทรัมป์ตั้งชื่อคลองปานามาเสียใหม่ชื่อ คลองของสหรัฐอเมริกา (Canal of United State of America) แล้วเอาธงชาติสหรัฐอเมริกาติดที่ทางปากทางเข้าและออกคลองปานามา แล้วเผยแพร่ภาพนี้ออกไปทั่วผ่านทางสื่อโซเชียลของเขาอย่างชำนาญ หน้าตาเฉย

นี่เป็นส่วนหนึ่งแต่สำคัญของคลองปานามาในความคิดและโลกทัศน์ของว่าที่ประธานาธิบดี โดนัลด์ ทรัมป์ ที่อยู่ในวิดีโอคลิปในทวิตเตอร์ ที่เขาพูดและเผยแพร่ในงาน America First ในที่ชุมนุมของเหล่าผู้สนับสนุนเขาในรัฐแอริโซนา สหรัฐอเมริกาดังที่ได้เกริ่นนำเอาไว้ข้างต้นแล้ว

เช่นเคยไม่ใช่ด้วยท่าทีกวนๆ คำพูดตรงไปตรงมา แต่คำพูดของทรัมป์นี้น่าจะตรงกับสิ่งที่อยู่ในจิตใจของคนอเมริกันจำนวนหนึ่ง เพราะพอเขาพูดจบ ผู้มาร่วมงานชุมนุมก็โห่ร้องและปรบมือดังก้อง ยาวนาน

การตอบโต้

อย่างไรก็ตาม ไม่ได้มีแค่คนอเมริกันที่สนับสนุนทรัมป์และนโยบายหลายๆ นโยบายของทรัมป์ รวมทั้งเรื่องที่ทรัมป์พูดและคิดถึงคลองปานามา

คนที่ไม่เห็นด้วยคนสำคัญคนหนึ่งคือ ประธานาธิบดีโจเซ่ รัล มูริโน (Jose Rual Mulino) แห่งปานามา ท่านประธานาธิบดีไม่ได้สนใจต่อคำพูดและข้อเสนอเรื่องนำคลองปานามากลับคืนสู่มือของสหรัฐอเมริกา ท่านประธานาธิบดีพูดผ่านทวิตเตอร์ว่า

“…ทุกๆ ตารางเมตรของคลองปานามาและบริเวณที่อยู่ติดกันกับคลองปานามาคือ ส่วนของประเทศปานามา และจะเป็นต่อไป…”¹

นโยบายต่างประเทศของทรัมป์

แท้จริงแล้ว การทวงคืนคลองปานามาของทรัมป์เป็นส่วนหนึ่งและเป็นส่วนสำคัญของนโยบายต่างประเทศของทรัมป์ จากข้อคิดของ Ben Norton เขาเห็นว่า นโยบายต่างประเทศของทรัมป์ 2.0 จะกร้าวร้าวอย่างมากๆ ใน 3 เป้าหมาย คือ

1. ทำให้จีน (และ BRICS) อ่อนแอ

2. ใช้ลัทธิครองความเป็นเจ้า แบบจักรวรรดินิยม (imperialist Hegemony) สหรัฐอเมริกาต่อละตินอเมริกา

3. ทำให้อิหร่านไร้เสถียรภาพ

แม้ว่ายังไม่ได้ดำรงตำแหน่งอย่างเป็นทางการ ว่าที่ประธานาธิบดีทรัมป์ได้ใช้การข่มขู่ทางภาษีศุลกากรต่อหลายๆ ประเทศคู่ค้าของสหรัฐอเมริกา เช่น จีน แคนาดา เม็กซิโก ญี่ปุ่น เกาหลีใต้ เวียดนาม และรวมทั้งไทยด้วย

โดยการข่มขู่ให้ประเทศคู่ค้าเหล่านี้ที่ได้ดุลการค้าจากสหรัฐอเมริกา ทำการแก้ไขปัญหาซึ่งตัวทรัมป์เห็นว่าสร้างปัญหาใหญ่หลวงให้สหรัฐอเมริกา เช่น ปัญหายาเสพติด การอพยพของผู้คน ที่มีการนำเข้ายาเสพติดและผู้คนอพยพเข้าไปอยู่อาศัยและทำงานในสหรัฐอเมริกา

ทั้งๆ นี่เป็นมาตรการตอบโต้ฝ่ายเดียว ผิดกฎหมายระหว่างประเทศ บางกรณีถึงขั้นจะนำประเทศนั้นมาเป็นของสหรัฐอเมริกา เช่น ทำเป็นเรียกประเทศแคนาดาว่า รัฐที่ 51 ของสหรัฐอเมริกา

ทรัมป์ไม่ได้พูดการยึดครองประเทศอื่นเล่นๆ เขาพูดและเคลื่อนไหวเรื่อง แคนาดา คลองปานามา รวมทั้งเกาะ Greenland ของประเทศเดนมาร์ก หรือดินแดนที่อยู่ทั้งทางเหนือและทางใต้สหรัฐอเมริกาเลยทีเดียว

คลองปานามา

คลองปานามามีความยาวทั้งสิ้น 82 กิโลเมตร เป็นเส้นทางเดินเรือที่ตัดผ่านไปยังทวีปอเมริกากลาง และเป็นเส้นทางหลักระหว่างมหาสมุทรแอตแลนติกและมหาสมุทรแปซิฟิก ทำให้ลดระยะเวลาในการเดินทางจากอเมริกาฝั่งตะวันตกไปฝั่งตะวันออก ที่เดิมต้องอ้อมแหลมฮอร์น (Cape Horn) ทวีปอเมริกาใต้ เป็นระยะทางราว 8,000 ไมล์ และใช้เวลานานถึง 2 สัปดาห์ การเดินทางผ่านคลองปานามาใช้เวลาเฉลี่ยประมาณ 10 ชั่วโมง²

คลองปานามาก่อสร้างโดยรัฐบาลสหรัฐอเมริกา คลองปานามาสร้างขึ้นตั้งแต่ช่วงต้นทศวรรษ 1900 โดยรัฐบาลสหรัฐเป็นผู้ลงทุน ด้วยมูลค่าก่อสร้างที่เทียบเท่ากับการสร้างเรือไททานิกถึง 85 ลำ สหรัฐควบคุมพื้นที่คลองแห่งนี้ไว้จนถึงปี 1977 กระทั่งมีการลงนามสนธิสัญญาตอร์ริโฮส-คาร์เตอร์ (Torrijos-Carter Treaties) โดยประธานาธิบดีจิมมี่ คาร์เตอร์³ คลองปานามาเปิดใช้อย่างเป็นทางการในปี 1914 ปี 1999 คลองปานามาถูกเปลี่ยนมือให้กับประเทศอเมริกากลาง ตามสนธิสัญญาปี 1979 ซึ่งทรัมป์เรียกสิ่งที่เกิดขึ้นนี้ว่า โง่⁴

คลองปานามามีเรือผ่านเข้าออก 12,000-15,000 ลำต่อปี มีสัดส่วนการค้าโลก 2.5%

ผลประโยชน์ของสหรัฐอเมริกา

เช่นเคย ทรัมป์อ้างภัยคุกคามจากจีนต่อคลองปานามาทั้งในแง่เศรษฐกิจ การค้าโลกและการเข้าถึงจุดยุทธศาสตร์โลกคือ ทะเลแคริบเบียน เชื่อมระหว่างอเมริกาเหนือ อเมริกากลาง แต่มีข้อมูลโต้แย้งว่า คลองปานามาเป็นเพียงคลองที่บริหารโดยบริษัท CK Hutshison Holding บริษัทจีนมีที่ทำงานอยู่ฮ่องกง

ที่สำคัญ คลองปานามาเป็นเส้นทางสำคัญในการส่งออกสินค้าสหรัฐ ได้แก่ ยานยนต์ ก๊าซธรรมชาติ และสินค้าอื่นๆ ตลอดจนเรือของกองทัพสหรัฐ

ขณะที่สหรัฐเป็นผู้ใช้งานคลองปานามามากเป็นอันดับ 1 โดยกว่า 72% ของการขนส่งทางน้ำผ่านคลองปานามานั้นเดินทางเข้าหรือออกมาจากท่าเรือสหรัฐ

ส่วนผู้ใช้งานอันดับ 2 คือจีน ตามด้วยญี่ปุ่น

ปัจจุบันคลองปานามาถือเป็นอีกแหล่งรายได้สำคัญของประเทศปานามา โดยในปี 2023 รายได้จากค่าธรรมเนียมผ่านทางเรือคิดเป็น 3.1% ของ GDP

ที่น่าสนใจมาก ทรัมป์แสดงความรู้สึกและเคลื่อนไหวคุมเกาะ Greenland ของเดนมาร์กพร้อมกันไป โดยประกาศว่า การยึดเกาะ Greenland มีความจำเป็นอย่างแน่นอน

ครับ คลองปานามาและเกาะ Green Land มีความจำเป็นเป็นของสหรัฐอเมริกาอย่างแน่นอนหรือ?

¹ “Donald Trump Says Buying Greenland : Absolute Necessity” Newsweek. December 23, 2024.

² “รู้จักคลองปานามาสำคัญอย่างไร?” The Standard, 23 ธันวาคม 2024.

³ เพิ่งอ้าง.,

⁴ “Donald Trump Says US Could Demand Return of Panama Canal” Newsweek, December 22, 2024.

สะดวก ฉับไว คุ้มค่า สมัครสมาชิกนิตยสารมติชนสุดสัปดาห์ได้ที่นี่https://t.co/KYFMEpsHWj

— MatichonWeekly มติชนสุดสัปดาห์ (@matichonweekly) July 27, 2022