สิ่งสำคัญอีกสิ่งหนึ่ง ที่ผมได้รับรู้ขณะ “เรียน” อยู่ในป่าคือ เรื่องของความหวัง

โลกทั้งในช่วงเวลาที่ผ่านมา กระทั่งถึงปัจจุบัน ดูเหมือนว่าจะไม่เอื้อให้เหล่าสัตว์ป่าได้ใช้ชีวิตไปตามวิถี อย่างรื่นรมย์สักเท่าใดนัก

หลายแห่ง สภาพแวดล้อม แหล่งอาศัย เปลี่ยนแปลงไปจนสัตว์ป่าไม่สามารถอาศัยอยู่ได้แล้ว

อีกทั้งอย่างที่เรารับรู้ แม้แต่ในแหล่งอาศัยที่เหลือ ก็คล้ายจะเป็น “เกาะ” ชีวิตต่างๆ ต้องเผชิญหน้ากับปัญหาที่มาพร้อมกับความเปลี่ยนแปลง

แม้ว่าปัญหาที่สัตว์ป่ากำลังเผชิญ ไม่ใช่เรื่องน่ารื่นรมย์ แต่สัตว์ป่ายังดำเนินชีวิตไปตามวิถี

ในยามค่ำคืนอันมืดมิด พวกมันรู้ดีว่า พรุ่งนี้แสงอบอุ่นจากดวงอาทิตย์จะกลับมา

ปลายฤดูฝน

ต้นไม้ในป่ายังรกทึบ ใบไม้เขียวสดชื่นเป็นช่วงเวลาก่อนจะเปลี่ยนสีใบเข้าสู่กระบวนการลดการใช้น้ำ

บนด่าน ใบไม้แห้งบนด่านบางด่าน ชุ่มน้ำ เดินเหยียบให้ความรู้สึกนุ่มเท้า ราวกับเดินบนพรมหนา เช้ามืด ละอองน้ำค้างเกาะตามใบไม้ สายหมอกคลอเคลีย บางวันป่าไร้เสียงนกร้อง ไม่มีเสียงชะนี แมลงคล้ายจะไม่กรีดเสียง สายลมก็ดูสงบนิ่ง

เช้าวันนั้น ผมนั่งนิ่งๆ อยู่โคนต้นไม้ใหญ่ ท่ามกลางความเงียบ มีเสียงเสือโคร่งคำรามเป็นระยะ มองไปทางต้นเสียง เจ้าของเสียงเคลื่อนไหวช้าๆ เห็นรางๆ อยู่ในความรกทึบ

มันเป็นเสือตัวเมีย น้ำหนักตัว 120 กิโลกรัม ถูกนักวิจัยจับสวมปลอกคอติดเครื่องส่งสัญญาณวิทยุเมื่อสองเดือนก่อน

ผมรู้ว่า นี่เป็นระยะซึ่งจะเข้าไปใกล้กว่านี้ไม่ได้

ตรงที่เสืออยู่ นอกจากซากกวางตัวเมียโตเต็มวัยที่มันเพิ่งล่าได้แล้ว ยังมีลูกเล็กอายุสักสี่เดือนอีกหนึ่งตัว

เสือมีทั้งเหยื่อที่เพิ่งฆ่าได้ และลูกน้อย นี่จึงเป็นระยะใกล้ที่สุดซึ่งเสืออนุญาตให้เข้ามาได้

เสียงคำรามคือการเตือน เราเข้ามาอยู่ในโลกของพวกมัน ดังนั้น จึงไม่มีเหตุผลอะไรที่ผมจะไม่ยอมรับฟัง

ยิ่งได้รับรู้ข้อมูลที่นักวิจัยศึกษาอย่างคร่ำเคร่งมายาวนาน เราก็พบความจริงหนึ่งว่า ในโลกที่เสืออยู่ ไม่ใช่โลกอันสะดวกสบายเลย

นอกจากภัยคุกคามที่เกิดขึ้นโดยคน การที่เสือตัวหนึ่งจะเติบโตเป็นเสือที่กล้าแกร่ง ได้ดำเนินชีวิตไปตามวิถีอย่างที่ควรเป็น ไม่ใช่เรื่องง่าย

ตั้งแต่เกิด ลูกเสือจะถูกแม่พาไปซ่อนไว้ในที่มิดชิด

ระยะแรก ลูกเสือจะมีฟันน้ำนม 24 ซี่ ฟันแท้จะขึ้นเมื่ออายุราว 5 เดือน มีจำนวน 28-30 ซี่

ในระยะแรก แม่เสือไม่ไปไหนไกล มันจะเข้ามาดูแลลูกตลอด

สักหนึ่งสัปดาห์ แม่เสือจะพาลูกย้ายตำแหน่งไปเรื่อยๆ ตอนลูกยังเล็ก แม่เสือใช้วิธีคาบไป ที่เหมาะสมซึ่งแม่เสือเลือกเอาลูกไว้ มักเป็นโพรงใต้รากไม้ หรือไม่ก็เป็นถ้ำเล็กๆ ที่ปกป้องความเปียกชื้นจากสายฝนได้

บางถ้ำที่เราพบมีเศษกระดูกกระจัดกระจาย จนกระทั่งเมื่อลูกมีฟันแท้ขึ้นครบแล้วนั่นแหละ ลูกๆ จะได้ติดตามแม่ออกไปเริ่มบทเรียนที่แม่สอนในการล่า

ลูกๆ มีเวลาสองปีในการเรียนรู้บทเรียน หลังจากนั้น พวกมันจะต้องแยกออกไปแสวงหาพื้นที่ รวมทั้งใช้ชีวิตของตัวเองตามลำพัง

นี่คือช่วงเวลาที่ผมคิดว่า จะเป็นเวลาแห่งความยากลำบากที่สุด การแสวงหาพื้นที่ใหม่มีอาณาเขตของตัวเอง นั่นย่อมหมายความว่า จำเป็นต้องเบียดเจ้าถิ่นเดิมออกไป

สำหรับเสือ ซึ่งประสบการณ์และความกล้าแกร่งยังน้อย นี่คือภาระอันยิ่งใหญ่

พวกมันมักเลือกเดินไปตามสันเขาสูง ในพื้นที่กันดาร เพราะในพื้นที่สมบูรณ์นั้นมีผู้ครอบครองเป็นเจ้าของอยู่แล้ว

โดยเฉพาะเสือตัวผู้ มันจะได้รับการต้อนรับจากเสือตัวผู้ที่เข้มแข็ง ด้วยความก้าวร้าว บางครั้งรุนแรงถึงชีวิต ต้องใช้เวลา สะสมประสบการณ์ จนถึงวันที่แกร่งพอ จึงจะเบียดเจ้าถิ่นเดิมที่เริ่มโรยราออกไปเพื่อครอบครองถิ่นแทน

ครอบครองพื้นที่ได้ระยะเวลาหนึ่ง สิ่งที่มันทำกับเจ้าถิ่นเดิมก็จะเกิดขึ้นกับมัน เสือตัวที่เข้มแข็งกว่าจะเบียดมันออกไป

จากพื้นที่สมบูรณ์ มีประชากรเหยื่อมาก มันจำเป็นต้องย้ายไปอยู่พื้นที่กันดารอีกครั้ง ไม่ว่าจะเป็นแถบสันเขา บริเวณชายป่า ซึ่งอยู่ติดพื้นที่เกษตรกรรม, หมู่บ้าน

ครั้งนี้ แม้ว่าจะเต็มไปด้วยประสบการณ์ แต่ด้วยวัยอันโรยรา อ่อนล้า ชีวิตย่อมไม่ง่าย

ความยากลำบากของมันในช่วงเวลานี้ ผมเข้าใจดี

นี่เป็นวงจรชีวิตของเสือ

ดูเหมือนว่า สำหรับเสือ หนทางมีให้เลือกไม่มากนัก

เสียงคำรามดังขึ้นเป็นช่วงๆ ตลอดทั้งเดือน เหยื่อที่เสือล่า ส่วนใหญ่เป็นกวาง อาจเป็นการสอนลูก รวมทั้งช่วงปลายฤดูฝน ลูกๆ กวางเติบโตเพิ่มจำนวน โอกาสในการล่าและสอนลูกมีมากขึ้น

ผมลุกขึ้นยืน ถอยห่างออกมา เสือบอกชัดเจนว่า ไม่อนุญาตให้เข้าไปใกล้กว่านี้

มันมีลูก ซึ่งคล้ายจะอยู่ในอ้อมอกต้องดูแล ลูกเสืออยู่ภายใต้ความอบอุ่น ต้องเร่งรับบทเรียน อีกไม่นาน โลกของมันจะเปลี่ยนไป และพบกับความเป็นจริง

ในโลกที่เสืออยู่ ไม่ใช่โลกอันสะดวกสบาย แต่ใช่ว่าจะไร้ช่วงเวลาแห่งความรื่นรมย์

และที่สำคัญ ไม่ใช่โลกที่ไร้ซึ่งความหวัง

ขณะลงจากสันเขา ทางค่อนข้างชัน ลื่นไถล บนเส้นทางลื่นไถล ผมเกิดความรู้สึกแบบหนึ่ง

โลกของเสือ กับโลกของเรา ดูจะไม่แตกต่าง เพราะแท้จริงนี่คือโลกใบเดียวกัน

ท่ามกลางความเปลี่ยนแปลง ท่ามกลางความมืด

จำเป็นต้องเชื่อว่า วันพรุ่งนี้ แสงอบอุ่นจากดวงอาทิตย์จะกลับมา

ชีวิตไม่ได้ถูกสร้างมาเพื่อให้ไร้ซึ่งความหวัง… •

หลังเลนส์ในดงลึก | ปริญญากร วรวรรณ

สะดวก ฉับไว คุ้มค่า สมัครสมาชิกนิตยสารมติชนสุดสัปดาห์ได้ที่นี่https://t.co/KYFMEpsHWj

— MatichonWeekly มติชนสุดสัปดาห์ (@matichonweekly) July 27, 2022