คอลัมน์ประจำ

ในวันที่ ‘ยาบ้า’ ราคาถูกกว่า ‘เบียร์’

ที่มามติชนสุดสัปดาห์ ฉบับวันที่ 10 - 16 พฤศจิกายน 2566
คอลัมน์เทศมองไทย
เผยแพร่

รายงานจากนครเวียงจันทน์ของ อแลสแตร์ แม็คครีดี ที่ปรากฏในอัลจาซีรา เมื่อ 7 พฤศจิกายนที่ผ่านมา แสดงสถานการณ์ของยาเสพติดให้โทษที่เรียกกันว่า “เมทแอมเฟตามีน” หรือที่คนไทยรู้จักกันทั่วไปในชื่อ “ยาบ้า” ว่า แพร่ระบาดสาหัสสากรรจ์เพียงใดในภูมิภาคนี้

ลึกลงไปกว่านั้น การระบาดของยาบ้า สารออกฤทธิ์ต่อจิตประสาท ที่ส่วนผสมหลักคือ เมทแอมเฟตามีนกับกาเฟอีนที่ว่านี้ ยังสะท้อนให้เห็นสภาวะทุกข์ยาก มืดมน ไร้หนทางออก ที่ทุกคนอยาก “ลืมเลือน” ซึ่งเป็นไปได้ชั่วขณะด้วยการเสพยาชนิดนี้

ผู้เชี่ยวชาญด้านยาเสพติดของสหประชาชาติบอกกับแม็คครีดีว่า ยาบ้าระบาดหนักและกว้างขวางมากในลาวจนถึง “ระดับที่ไม่เคยปรากฏมาก่อน” ในทุกวันนี้ ส่วนหนึ่งเกิดจากการ “รัฐประหาร” ที่เกิดขึ้นในเมียนมา ซึ่งก่อให้เกิดภาวะ “สุญญากาศแห่งอำนาจ” ที่ทำให้เครือข่ายยาเสพติดรุ่งเรืองได้โดยง่าย

ประเทศอย่างลาวที่ขาดแคลนทุกสิ่งทุกอย่าง รวมทั้งเจ้าหน้าที่ตำรวจผู้รักษากฎหมาย กลายเป็นเส้นทางค้ายาเสพติดที่สำคัญที่สุดแห่งหนึ่งของเอเชีย ปริมาณการผลิตที่สูงขึ้นส่งผลให้ปริมาณยาบ้าเพิ่มมากขึ้น ดันให้ราคาถูกลงโดยอัตโนมัติ

“เจ้าหน้าที่ภาคสนามระบุว่า เวลานี้ยาบ้าเม็ดหนึ่งในลาวขายกันถูกมาก แค่ 0.24 ดอลลาร์ต่อเม็ด (ราว 8 บาท) ถูกกว่าของอุปโภคบริโภคพื้นฐานอย่างข้าวปลาอาหารและน้ำด้วยซ้ำไป ทำให้แพร่หลาย จนหาซื้อได้ในทุกซอกทุกมุมของประเทศที่ยากจนที่สุดในเอเชียประเทศนี้”

 

“บุนมี” ผู้ช่วยผู้อำนวยการศูนย์เพื่อการฟื้นฟู (Transformation Center) 1 ใน 2 ศูนย์บำบัดฟื้นฟูผู้ติดยาเสพติดที่ดำเนินงานโดยเอกชนในลาว ให้ข้อมูลเพิ่มเติมว่า ย้าบ้าในลาวขายกันระหว่าง 5,000-7,000 กีบต่อเม็ด (ราว 8-10 บาท) แต่ถ้าซื้อมากๆ เช่น แพ็กละ 200 เม็ด ราคาก็อาจจะถูกลงมาอีกเหลือแค่ 2,500 กีบ หรือ 0.12 ดอลลาร์ต่อเม็ด (ราว 4 บาทเศษ)

พื้นที่ “สามเหลี่ยมทองคำ” ยังคงเป็นแหล่งผลิตที่เป็นหัวใจของขบวนการค้ายาเสพติด กลุ่มกองกำลังติดอาวุธหลายกลุ่มอยู่เบื้องหลังแหล่งผลิตเหล่านี้ โดยเฉพาะกองกำลังว้าในรัฐฉานที่มีพรมแดนธรรมชาติยาวเหยียดติดต่อกับลาว จากนั้นก็ไหลทะลักข้ามแดนไปยังจีน ลาว และไทย แล้วกระจายต่อไปยังตลาดสากล

เจเรมี ดักลาส ผู้แทนสำนักงานว่าด้วยยาเสพติดและอาชญากรรมแห่งสหประชาชาติ ประจำภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้และแปซิฟิก บอกว่า การรัฐประหารทำให้ระบบความมั่นคงในรัฐฉานล่มสลาย ทำให้การผลิตยาบ้าและไอซ์ (crystal meth) ทำได้มากขึ้นและเร็วขึ้น

ส่วนพรมแดนธรรมชาติตามลำน้ำโขงระหว่างฉานกับลาว ก็ทำให้ทั้งหมดกลายเป็นสูตรแห่งหายนะขึ้นมา

 

ยิ่งนับวัน เส้นทางยาเสพติดผ่านลาวไปสู่ตลาดระดับภูมิภาคและระดับสากลยิ่งสำคัญมากขึ้นเรื่อยๆ

ขาออกเป็นการขนยาเสพติด ส่วนขาเข้าก็ขนสารเคมีที่ใช้เป็นสารตั้งต้นกลับมาผลิตเพิ่มเติม

สุดท้ายลาวก็กลายเป็น “เกตเวย์” หลักของขบวนการค้ายาเสพติด

“เพราะนี่คือเส้นทางที่มีการต่อต้านการค้ายาเสพติดน้อยที่สุด” ดักลาสระบุ

อัลจาซีราระบุว่า อันที่จริงทางการลาวก็มีผลงานการจับกุมครั้งใหญ่ๆ เอาไว้หลายครั้ง อาทิ เมื่อเดือนตุลาคมปี 2021 จับได้ 55 ล้านเม็ด ไอซ์อีก 1.5 ตัน ปี 2022 ยึดยาบ้าได้ 144 ล้านเม็ด ในขณะที่ปี 2019 และ 2020 สถิติยึดอยู่ที่เพียงแค่ 17.7 ล้านเม็ด และ 18.6 ล้านเม็ด ตามลำดับเท่านั้น

แต่แหล่งข่าวสงวนชื่อบอกกับแม็คครีดีว่า “ปรัชญา” ในการจับกุมของเจ้าหน้าที่ลาวต่างไปจากเจ้าหน้าที่ตะวันตกและอื่นๆ เมื่อผสมผสานเข้ากับการขาดศักยภาพและการสมคบคิดกับขบวนการค้ายาเสพติด การจับกุมเหล่านั้นก็แทบ “ไม่มีผลกระทบ” ใดๆ ต่อขบวนการค้ายาเสพติด

การจับกุมของลาวเป็นแค่ “มาตรการเป็นครั้งคราว” และขอแค่ยึด ไม่มีการจับกุมแม้แต่ “คนขับ” รถขนยาบ้าที่ถูกยึดด้วยซ้ำไป เรื่องการควานหาไปสู่ต้นตอ และเครือข่ายยิ่งไม่ต้องคำนึงถึงเลย

เจเรมี ดักลาส  เองยอมรับและชี้ให้เห็นว่า ราคายาบ้าในลาว ในเมียนมา และพื้นที่บางส่วนทางตอนเหนือของไทย ในเวลานี้เข้าใกล้ระดับ “ถูกที่สุดในโลก” เข้าไปทุกที

เขายืนยันว่า ราคายาบ้าที่ “ถูกยิ่งกว่าเบียร์หรือข้าวผัด” ในเวลานี้ แสดงให้เห็นสภาพ “ล้นตลาด” เพราะการยึดโดยไม่จับกุม และไม่มีการคำนึงถึงการทำลาย “เครือข่าย” และการทำลายขบวนการค้ายาเสพติด ทำให้การยึดไม่มีผลใดๆ ต่อการลำเลียงยาเสพติดผ่านลาวแต่อย่างใดทั้งสิ้น

“ยาบ้าในเวลานี้ ราคาลดลงมาเหลือเพียงแค่ราวๆ 1 ใน 3 หรือ 1 ใน 4 ของราคาที่เคยซื้อขายกันเมื่อ 5 หรือ 6 ปีที่แล้ว ลาวอาจไม่ใช่ประเทศที่มั่งคั่ง แต่การหาซื้อยาบ้ามาเสพก็ไม่จำเป็นต้องใช้เงินมากๆ อีกต่อไปแล้ว”

ไม่มีใครรู้ว่าอนาคตของลาวจะเป็นไปอย่างไร แต่สิ่งหนึ่งที่ผมหรือใครๆ สามารถยืนยันได้ก็คือว่า ถ้าไม่ระวังให้มากพอ เรื่องราวแบบเดียวกันนี้จะไม่ได้จำกัดอยู่แต่เฉพาะในลาว

แต่สามารถกลายเป็นสถานการณ์ในไทยเอาได้ง่ายๆ ครับ