การหายตัวของ ‘อเล็กซานเดอร์ ลูกาเชนโก’ กับสัมพันธ์ลึกซึ้งรัสเซีย

Belarus' Presidential Press Office via AP

กลายเป็นที่จับตามอง หลังจากนายอเล็กซานเดอร์ ลูกาเชนโก ประธานาธิบดีเบลารุส พันธมิตรใกล้ชิดของประธานาธิบดีวลาดิมีร์ ปูติน แห่งรัสเซีย หายหน้าหายตาไปจากสาธารณชน ตั้งแต่วันที่ 9 พฤษภาคม

แถมยังไม่ได้มาร่วมพิธีประจำปีของการปฏิญาณตนว่าจะจงรักภักดีต่อหน้าธงชาติเบลารุส ในกรุงมินสก์ ในวันอาทิตย์ที่ 14 พฤษภาคมที่ผ่านมา

ทำให้เริ่มมีการคาดเดากันว่า ผู้นำเบลารุสอาจกำลังป่วยหนัก

โดยมีสื่อของฝ่ายตรงข้ามผู้นำเบลารุส ออกมารายงานว่า ลูกาเชนโกถูกนำตัวส่งไปยังคลินิกของชนชั้นนำในกรุงมินสก์ เมืองหลวงของเบลารุส เมื่อวันเสาร์ที่ 13 พฤษภาคม

ขณะที่โพดอม สำนักข่าวออนไลน์ของรัสเซีย อ้างนายคอนสแตนติน ซาทูลิน แกนนำระดับสูงในสภาดูมา สภาผู้แทนราษฎรของรัสเซีย กล่าวว่า ประธานาธิบดีลูกาเชนโกเพียงแค่ป่วยและอาจต้องการพักผ่อน

อย่างไรก็ตาม ในเวลาต่อมา ประธานาธิบดีลูกาเชนโกได้ปรากฏตัวต่อสาธารณชน เพื่อสงบข่าวลือดังกล่าว ขณะเยี่ยมกองบัญชาการกลางของกองทัพอากาศและกองกำลังป้องกันภัยทางอากาศ ในกรุงมินสก์ ประเทศเบลารุสเมื่อวันที่ 15 พฤษภาคม

ถือเป็นการปรากฏตัวต่อสาธารณชนครั้งแรกในรอบเกือบ 1 สัปดาห์ท่ามกลางข่าวลือว่าเขาอาจป่วยหนัก

 

ภาพที่ปรากฏ เป็นภาพลูกาเชนโกกำลังยืนตัวแข็งในแจ๊กเก็ตทหาร ขณะที่ทหารนายหนึ่งกำลังทำวันทยหัตถ์ โดยมีผ้าพันแผลอยู่ที่มือซ้ายของลูกาเชนโก คล้ายกับที่ปรากฏที่มือขวาของเขาระหว่างร่วมงานรำลึกวันแห่งชัยชนะของอดีตสหภาพโซเวียตเหนือกองทัพนาซีเยอรมัน ที่กรุงมอสโก ประเทศรัสเซียเมื่อวันที่ 9 พฤษภาคมที่ผ่านมา ซึ่งเป็นวันที่ลูกาเชนโกปรากฏตัวต่อสาธารณชนครั้งสุดท้ายก่อนที่จะหายหน้าไปจากสาธารณะ

นอกจากนี้ มีบัญชีของผู้ใช้งานทางเทเลแกรมที่เชื่อมโยงกับสำนักงานสื่อทำเนียบประธานาธิบดีเบลารุส เผยวิดีโอขณะที่ลูกาเชนโกพูดกับทหารเบลารุสด้วยน้ำเสียงที่แหบและเบาอย่างผิดปกติ โดยมีการเว้นวรรคระหว่างคำในบางครั้งด้วย

ด้านสื่อของทางการเบลารุสไม่ได้อธิบายถึงการที่ประธานาธิบดีลูกาเชนโกยกเลิกการประชุมหารือของรัฐบาลในเรื่องคอร์รัปชั่น และไม่ได้ปรากฏตัวในพิธีประจำปีของการปฏิญาณตนว่าจะจงรักภักดีต่อหน้าธงชาติของเบลารุส หรือพูดถึงสุขภาพของเขาแต่อย่างใด

ทั้งนี้ พาเวล ลาทุชกา อดีตเจ้าหน้าที่รัฐบาลเบลารุสที่ผันตัวมาเป็นนักเคลื่อนไหวฝ่ายค้าน กล่าวโดยอ้างอิงแหล่งข่าวของรัฐบาลที่ไม่เปิดเผยตัวตนว่า ลูกาเชนโกกำลังป่วยจากการติดเชื้อไวรัสโดยมีอาการกล้ามเนื้อหัวใจอักเสบเข้ามาแทรกซ้อน

ขณะที่คอนสแตนติน ซาทูลิน สมาชิกสภานิติบัญญัติของรัสเซียกล่าวกับสื่อของรัสเซียเมื่อวันอาทิตย์ (14 พฤษภาคม) ว่าลูกาเชนโกแค่ไม่สบายเท่านั้น “มันไม่มีอะไรผิดปกติทั้งนั้น และเขาไม่ได้เป็นโควิด เขาแค่ไม่สบาย”

 

ทั้งนี้ ประธานาธิบดีลูกาเชนโก วัย 68 ปี ขึ้นเป็นผู้นำประเทศเบลารุสตั้งแต่ปี 1994 และได้ชื่อว่า เป็น “ผู้นำเผด็จการคนสุดท้ายแห่งภูมิภาคยุโรป”

แม้จะสร้างภาพลักษณ์ว่าเป็น “พ่อ” ปกครองลูก ตั้งแต่เป็นผู้นำชุมชนในยุคสหภาพโซเวียต ก่อนจะนำมาใช้ในการบริหาร ในฐานะผู้นำรัฐบาลเบลารุส โดยมีกองกำลัง “เคจีบี” เป็นเครื่องมือจัดการกับกลุ่มคนที่เห็นต่าง

ลูกาเชนโกยึดครองอำนาจในสภา ที่แทบจะไร้ซึ่งฝ่ายค้าน และสามารถแก้ไขรัฐธรรมนูญ สืบทอดอำนาจ และออกกฎหมายเพื่อจำกัดสิทธิในการแสดงความคิดเห็น รวมไปถึงการจำกัดสิทธิเสรีภาพของสื่อ โดยโทษของการดูหมิ่นประธานาธิบดี และการวิพากษ์วิจารณ์รัฐบาล จะมีโทษจำคุกสูงสุดถึง 5 ปี

การปกครองภายใต้การนำของลูกาเชนโก ทำให้เบลารุสถูกมองว่ามีสภาพที่คล้ายกับสหภาพโซเวียตในอดีตมากที่สุด

และด้วยความเข้มงวดนี่เอง ทำให้ถนนหนทาง สวนสาธารณะสะอาด ขับรถยนต์เคารพกฎ ไร้มลพิษทางเสียง ประชาชนใช้ชีวิตอย่างสงบ เป็นระเบียบมาตลอดเกือบ 30 ปี ทำให้เบลารุสกลายเป็นประเทศที่ติด 1 ใน 10 ของโลก ที่มีอาชญากรรมและความรุนแรงต่ำที่สุดในโลก

แต่ในทางกลับกัน เบลารุสกลับเป็นชาติยุโรปที่มีเสรีภาพสื่ออยู่ในระดับต่ำที่สุด ถูกจัดให้อยู่ในอันดับที่ 153 จากทั้งหมด 180 ประเทศทั่วโลก ในดัชนีเสรีภาพสื่อด้วยเช่นกัน

ทั้งนี้ เป็นที่ทราบกันดีว่า ลูกาเชนโกมีความสนิทสนมกับวลาดิมีร์ ปูติน ประธานาธิบดีรัสเซีย ทั้งสองชอบกีฬาฮอกกี้น้ำแข็งเหมือนกัน ต่อสายคุยกันบ่อยๆ และรัสเซียก็ประกาศพร้อมที่จะส่งกองกำลังความมั่นคงเข้าช่วยเหลือลูกาเชนโกทุกเมื่อ หากได้รับการร้องขอ

และในปีที่แล้วลูกาเชนโกยังเปิดทางให้กองทัพรัสเซียใช้ดินแดนเบลารุสส่วนหนึ่งในการทำสงครามรุกรานยูเครนอีกด้วย