รุ่งอรุณวันใหม่ย่างปลายวสันตฤดู ม่านฟ้าเหนือพนมเปญยามเช้าสดใส อากาศสดชื่นเย็นสบาย ผลพวงจากทะเลสาบกว้างใหญ่ทอดยาวสุดสายตา ลมพัดพลิ้วไหวเป็นระยะ

คณะมูลนิธิรางวัลสมเด็จเจ้าฟ้ามหาจักรีมีภารกิจต่อเนื่องเป็นวันที่สอง ไปเยี่ยมเยือนโรงเรียนครูเจ้าของรางวัลสมเด็จเจ้าฟ้าฯ พบเพื่อนครูและผู้บริหารโรงเรียน ที่อีกจังหวัดหนึ่งตอนบ่ายวันนั้น

กัมปงชนัง จังหวัดที่ตั้งอยู่ตอนเหนือ ห่างจากพนมเปญราว 90 กิโลเมตร อดีตจนถึงปัจจุบันเป็นแหล่งชุมชนคนปั้นหม้อ ชนัง ภาษาเขมรหมายถึงหม้อ

ริมวงเวียนใหญ่ ภาพพระบรมสาทิสลักษณ์พระราชวรมารดา โมนิก พระมารดาของพระบาทสมเด็จพระบรมนาถนโรดม สีหมุนี กษัตริย์องค์ปัจจุบัน ติดตั้งอยู่กับหน้าสถานที่สำคัญหลายแห่งในเมือง บางแห่งเป็นภาพเคียงคู่พระบาทสมเด็จพระเจ้านโรดมสีหนุ พระสวามี

ชีวิตยามเช้าค่อยๆ คึกคึกขึ้นเหมือนเช่นวันวาน แม่ค้าปิ้งขนมเกรียบแผ่นใหญ่ ไทยเรียก ข้าวเกรียบ หาบขายคนมาเดินออกกำลังกายและจับจ่ายตามตลาดสด

พระ เณร ออกจากวัดเดินมุ่งหน้าตรงไปโรงเรียนพระปริยัติธรรม มหาวิทยาลัยสงฆ์ และธรรมศาลา เป็นแถว

รถวิ่งเรียบริมทะเลสาบ ไปตามถนนสายหมายเลข 5 ผ่านย่านที่อยู่อาศัยทั้งกัมพูชา จีน เวียดนาม ผ่านชุมชนจาม ชาติพันธุ์ที่เคยยิ่งใหญ่เมื่อครั้งอดีตนับถือพรามหณ์และพุทธมหายาน ก่อนเปลี่ยนเป็นมสุสลิม ใกล้ๆ กันเป็นที่ตั้งสุเหร่าใหญ่เก่าแก่ ร้านค้าพาณิชย์ โรงงานอุตสาหกรรม ตู้คอนเทนเนอร์ริมท่าเรือเปิดรอสินค้าหนักที่จะถูกทยอยมาบรรจุก่อนลำเลียงลงเรือเพื่อส่งต่อ

ตลอดเส้นทางป้ายโฆษณาพรรคประชาชนกัมพูชา Combodian People Party มีภาพสมเด็จเดโช ฮุนเซน นายกรัฐมนตรี หัวหน้าพรรค เคียงคู่กับประธานรัฐสภา เฮง สัมริน ติดตั้งเป็นระยะ นานๆ จะเห็นป้ายพรรคกู้ชาติ (Cambodia National Rescue Party-CNRP) พรรคฝ่ายค้านที่นำโดย เข็ม สกา กับพรรคสม รังสี สักป้าย สะท้อนชะตากรรมผู้นำฝ่ายค้านที่กำลังเผชิญข้อหาหนัก กบฏ ล้มล้างรัฐบาล จนถูกจับ บางคนต้องหนีไปต่างประเทศ

ออกนอกชุมชนเมืองผ่านย่านเกษตรกรรม ป้ายประกาศขายที่ดินมีให้เห็นเรื่อยๆ ผ่านวัดหลายแห่งจะเห็นโรงเรียนตั้งอยู่ติดกันใช้รั้วเดียวกัน สะท้อนสายสัมพันธ์ระหว่างศาสนากับการศึกษาที่แนบแน่นกันมาแต่อดีต ก่อนถึงยุคสมัยใหม่วัดไปทาง โรงเรียนไปทาง

ถึงกึ่งกลางทาง ที่ตั้งโรงเรียนนานาชาติมีชื่อ หลายห้องนักเรียนยังเรียนอยู่ บางห้องให้เด็กออกมาทำกิจกรรมถือไม้กวาดช่วยกันเก็บกวาดทำความสะอาดทั้งนอกและในโรงเรียนสนุกสนาน

อีกฟากฝั่งถนนแผงขายมะพร้าวอ่อน ลูกละ 500 เรียลเขมร หรือ 5 บาทไทย กำลังขายดิบขายดีเพราะน้ำหอมหวาน

 

รถวิ่งเข้าเขตย่านชุมชนอีกครั้ง ป้ายเหนือถนนใหญ่บ่งบอกข้อความต้อนรับนักเดินทางให้รู้ว่ากำลังเข้าสู่จังหวัดใหม่ ผู้ประสานงานได้รับสัญญาณโทรศัพท์มือถือรุ่นใหม่ล่าสุดแจ้งว่า นายอำเภอกำลังรอเป็นเจ้าภาพมื้อกลางวันให้คณะได้ลิ้มรสปลาน้ำจืดสุดอร่อยแห่งทะเลสาบเขมร ไม่รู้ว่าหลายคนในคณะหอบห่อปลาแห้งที่แวะซื้อมาจากแม่ค้าริมท่าเรือเอาไปเผื่อคนทางบ้านที่เมืองไทยกันก่อนแล้ว

ได้เวลาเพื่อให้ไปถึงจุดนัดหมายตามแผนการเดินทาง โรงเรียน Kum Rou Krong โรงเรียนประถมศึกษาขนาดใหญ่ มีชื่ออยู่ระดับแถวหน้าของจังหวัดกัมปงชนัง ครูดี โสพร เพื่อนครู ผู้บริหารโรงเรียน นักเรียน กำลังรอคณะผู้มาเยือน

ทันทีที่รถจอดสนิท นักเรียน ครูที่ตั้งแถวรอรับ พากันมอบผ้าขาวม้าคล้องคอตามแบบธรรมเนียมต้อนรับแขก รองผู้ว่าราชการจังหวัด ผู้อำนวยการเขตการศึกษา นายอำเภอ กับคณะรับไหว้ และจับมือแนะนำตัวเองอย่างอบอุ่นเป็นกันเองแม้เป็นการพบกันครั้งแรก ก่อนพากันเดินแถวเข้าสู่ห้องประชุมโรงเรียน

ครูหญิง ชาย ต่างรับรู้ว่าคนไทยทั้งประเทศและแขกที่พากันมา กำลังอยู่ระหว่างห้วงเวลาแห่งการไว้อาลัยแด่องค์พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 9 ทุกคนแต่งกายในชุดประจำการ หญิงนุ่งซิ่นดำ เสื้อขาว ชายกางเกงดำ เสื้อขาว บางคนสีกากี กว่าสามสิบคน

ต่างรอคอยเพื่อร่วมกันแสดงความยินดีกับเพื่อนครูของพวกเขา และสนทนาปราศรัย แลกเปลี่ยนความคิดทางการศึกษากันอย่างกัลยาณมิตร ตลอดบ่ายวันนั้น

ที่สำคัญอยากฟังครูผู้ได้รับรางวัลสมเด็จเจ้าฟ้ามหาจักรี เล่าประสบการณ์ชีวิต แนวทางการสอนนักเรียน ทำให้เด็กหลังห้อง ผลเรียนต่ำกลายเป็นเด็กดี เด็กขยัน ตั้งใจเรียน ด้วยวิธีการอย่างไร