โลกทรรศน์ | อุกฤษฏ์ ปัทมานันท์

 

คำปราศรัย (speech) ว่าด้วยสงครามของปูติน

 

การผนวกดินแดนทางใต้และทางตะวันออกของยูเครน เป็นละครการเมืองที่มีเรื่องตลกๆ ด้วย ปูตินยึดครองพื้นที่ที่ไม่มีจังหวัดไหนที่เขาอ้างอยู่ร่วมกับรัสเซียมาก่อน แล้วเขาก็ไม่สามารถยึดครองพื้นที่นั้นได้

ไม่กี่ชั่วโมงหลังผนวกดินแดน ทหารยูเครนทำความขายหน้าให้กับปูติน ด้วยการผลักดันกองกำลังรัสเซียออกจากเมืองสำคัญหลายเมือง

โวหาร (Rhetoric) ของปูตินมักเกินจริง ผสมการสื่อสารการเมืองและแนวคิดเทววิทยา มีคนสนใจโวหารของเขาไม่มากนัก แต่พวกเราควรให้ความสนใจ ปูตินมองว่ารัสเซียกำลังก้าวไปสู่สงครามครูเสด (Crusade) ด้วยภาษาทางศาสนาของเขา และเขาหวังและคาดว่าผู้นำจีนเป็นพันธมิตรกับเขาในสงครามครั้งนี้

ชาติตะวันตกมีเหตุผลที่กังวล การคุกคามทางนิวเคลียร์ของรัสเซีย ตะวันตกควรยอมรับว่า ความมุ่งหมายของรัสเซียยิ่งใหญ่ จริงจังและพยายามใช้จุดอ่อนของชาติตะวันตก

 

วิเคราะห์คำปราศรัยปูติน

 

นักวิชาการตะวันตกวิเคราะห์การพูดถึงนิวเคลียร์ คาดว่ามาจากเรื่อง จิตวิทยาหรือสมองไม่สมดุล สำหรับปูตินเอง การคุกคามนิวเคลียร์ของปูตินมีเหตุผลเพื่อป้องกันการแทรกแซงของนาโต รัสเซียจะใช้นิวเคลียร์เมื่อปูตินและทีมของเขาเน้นว่า รัฐและดินแดนรัสเซียอยู่ในความเสี่ยง

แต่ดินแดนรัสเซียไม่ได้เสี่ยงแท้จริง ยูเครนโจมตีเป้าหมายในไครเมีย (Crimea) หลายครั้ง บ่อนทำลายหรือทำลายฐานทัพอากาศ Saki Airbase ตั้งแต่วันแรกของสงคราม ยูเครนโจมตี Millerovo Airbase ไม่มีกรณีไหมโจมตีดินแดนของรัสเซีย

การใช้นิวเคลียร์จะไม่เปลี่ยนแปลงสนามรบ ยูเครนใช้กำลังของตนอย่างระมัดระวัง ลดความเสียหายการใช้นิวเคลียร์โจมตี การโจมตีเมืองเคียฟ (Kiev) หรือเมืองที่มีประชากรมากๆ จะไม่เสียหายมาก และจะไม่หยุดยั้งความมุ่งมั่นของยูเครน นั่นคือมีผลน้อย

ปูตินและผู้นำรัสเซียคนอื่นๆ ใช้คำ คุกคามนิวเคลียร์ (Nuclear Threats) ด้วยความระมัดระวัง พวกเขาไม่คุกคามยูเครนเอง แต่กรณีคุกคาม เป้าหมายคือ ชาติตะวันตก ถ้าตะวันตกคุกคามบูรณภาพทางดินแดนของรัสเซีย และความอยู่รอดของรัฐรัสเซีย ต่อจากนั้น นิวเคลียร์อาจใช้ เป้าคือ รักษาสถานะของสงครามอย่างจำกัด

ในคำแถลงล่าสุด ปูตินพูดว่า รัสเซียจะปกป้องดินแดนของตัวเองในทุกวิถีทาง เขาไม่ได้กล่าวถึงอาวุธนิวเคลียร์ชัดเจน เขาเอ่ยถึงสหรัฐอเมริกาทำลายเมืองฮิโรชิมาและเมืองนางาซากิ ด้วยอาวุธนิวเคลียร์ปี 1945 สหรัฐอเมริกาใช้เพื่อยุติการสู้รบในแปซิฟิก

แต่รัสเซียอาจอ้างรัสเซียใช้นโยบายคล้ายกันนี้ในยูเครน ปูตินโต้แย้งไม่เพียงการคุกคามนิวเคลียร์ มันเป็นกรณีกว้างๆ เขากำลังต่อต้านชาติตะวันตกในประวัติศาสตร์โลก

 

ท้าทายการครอบงำของชาติตะวันตก

 

ปูตินกำลังรื้อฟื้นสิ่งที่เขาสนับสนุนหลายปีก่อน ปี 2007 ที่เมืองมิวนิก ประเทศเยอรมนี ปูตินประณามตะวันตกละเมิดกฎหมายระหว่างประเทศ ในคำแถลงการณ์ผนวกดินแดนครั้งหนึ่ง เขาอาศัยพลังชาตินิยมเพื่อความชอบธรรมการยึดครองดินแดนยูเครน ในอีกด้านหนึ่ง ปูตินปฏิเสธยูเครนมีสิทธิการดำรงอยู่เป็นประเทศอิสระ เมือง Kherson, Zaporozhzia, Donetsk , Luhansk เป็นคนรัสเซียนทั้งนั้น

การด่าตะวันตกคือ ความจำเป็นสำหรับความเป็นผู้นำของปูติน เขามีความชอบธรรมและผลประโยชน์ร่วมกับจีน และมีกับชาติที่มีอำนาจน้อยกว่าจีนคือ อิหร่าน1 ปูตินหวังว่าจะเป็นการจุดไฟจนเกิดกลุ่มใหม่ของความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ ที่จะท้าทายการครอบงำของตะวันตก2

เขาคิดว่า รัสเซียยอมรับ หนทางแตกต่างของชีวิต และเขาไม่ปรารถนาใช้อำนาจนำทางวัฒนธรรม (Cultural Hegemony) กับคนอื่น ตรงกันข้าม เขาโต้แย้งว่า ตะวันตกมีคอร์รัปชั่น การเปลี่ยนแปลงและหาทางทำลายการดำเนินชีวิตที่แตกต่างจากตัวเอง ดังนั้น ตะวันตกคือ มรดกความเป็นศัตรูต่อคนรัสเซีย-สลาฟ อิสลาม และวัฒนธรรมเอเชีย

รัสเซียต่างหากปกป้องคุณค่าดั้งเดิม และสนับสนุนประชาธิปไตยที่แท้จริง ปูตินอ้างเช่นนี้

 

จีน-รัสเซีย ความเข้าใจอันดี

 

ปูตินนั้นทำการเคลื่อนไหวสำคัญเพียง 2 ครั้งในปีนี้ ครั้งแรกระหว่างวันที่ 20-24 กุมภาพันธ์ เมื่อรัสเซียรุกรานยูเครน ครั้งที่ 2 ระหว่างวันที่ 21-30 กันนายน เมื่อรัสเซียเริ่มระดมพลและผนวกดินแดนบางส่วนที่รัสเซียชนะแล้วทางตะวันออกและทางใต้ของยูเครน แต่ละครั้งเกิดขึ้นหลังจากปรึกษากับจีน

การรุกรานของรัสเซียล่าช้า จนกระทั่งหลังจากที่ประธานาธิบดีสี จิ้นผิง ให้ไฟเขียวเมื่อเขาจัดกีฬาโอลิมปิกฤดูหนาว

ประธานาธิบดีสี จิ้นผิง ของจีน ยอมรับการรุกรานยูเครน ไม่ใช่เพราะเขาคิดว่าความทะเยอทะยานของปูตินถูกยับยั้ง แต่ประธานาธิบดีสี จิ้นผิง หวังและคาดว่าชัยชนะของรัสเซียจะนำพื้นที่ทางภูมิรัฐศาสตร์ที่เข้มแข็งขึ้น การรวมยูเครน รัสเซีย และเบลารุส (Belarus) เป็นกลุ่มรัฐอัตตาธิปไตย (Autarchy) สามารถเผชิญหน้าการรวมตัวของยูโร-แอตแลนติก (Euro-Atlantic) ได้และจนแบ่งแยกความสนใจของพวกเขาและบางทีอาจทำให้พวกเขาแตกแยกได้

ประธานาธิบดีสีไม่ปรารถนาเห็นปูตินต่ำต้อย เหตุเพราะว่าจีนยังคงจัดหาเทคโนโลยีสำคัญให้รัสเซีย จีนไม่เคยประณามการรุกรานของปูติน ล่าสุด จีนยังเรียกร้องให้ปูตินเสนอสันติภาพ การยอมแพ้คือแบบหนึ่งของการยุติสงครามอย่างสันติ

ช่วงก่อนและระหว่างการประชุม Shanghai Organization Cooperation : SOC มีการพูดคุยเรื่องการระดมพลและการผนวกดินแดน

 

อะไรคือการเดิมพันที่แท้จริง?

 

บริบทของโวหารและการเมืองนั้นคือ ภูมิเศรษฐกิจ (Geo economic) ปูตินเน้นว่า ควรทำการรบกวนชาติตะวันตกมากๆ

คำกล่าวของปูตินกระทำผ่านระบบการเงินระหว่างประเทศ เขาเชื่อว่าประชาชนไม่สามารถมีชีวิตอยู่ได้ด้วยเงินดอลลาร์และยูโร จุดเริ่มต้นคือ ปูตินอิจฉาการครอบงำทางการเงินของตะวันตก สหรัฐอเมริกากำหนดอำนาจของดอลลาร์เป็นเงินตราระหว่างประเทศ

การค้าจีน-รัสเซียอยู่ในระดับสูง ระบบดาวเทียมจีน-รัสเซียเชื่อมโยงระหว่างกันมากขึ้น การสื่อสารติดต่อกันระหว่างจีนและรัสเซียแข็งแรงและต่อเนื่อง ที่ประชุม SCO ตกลงกันช่วงประชุมเดือนกันยายนที่ผ่านมา เพิ่มเงินตราของประเทศในการค้าภายในกลุ่ม ดังนั้น จึงเริ่มกระบวนการลดระบบเงินสกุลดอลลาร์

ต้องเน้นว่า อินเดียและจีน รวมทั้งบราซิลงดออกเสียงในคณะมนตรีความมั่นคงแห่งสหประชาชาติในการประณามรัสเซียผนวกดินแดนยูเครน เท่ากับว่า กลุ่ม BRIC คือ บราซิล รัสเซีย อินเดีย และจีน อาจกลายเป็นแกนของระบบเศรษฐกิจโลกใหม่ ที่สามารถต่อสู้กับระบบที่ครอบงำโดยยูโร-แอตแลนติก

คำแถลงของปูตินมีความหลากหลาย ด่านหน้าสำคัญที่สุดของพวกเขาคือ โลกที่ 3 อัฟริกา ละตินอเมริกา มีการเตรียมการแยกตัวออกจากระบบการเงินระหว่างประเทศ และสร้างความหายนะของเศรษฐกิจโลก เป็นเรื่องไม่ไกลที่จะไปถึงได้

นี่ไม่ใช่แนวโน้มของการใช้นิวเคลียร์ แต่เกี่ยวกับชาติตะวันตก และแรงจูงใจเพื่อนำสงครามยูเครนสู่บทสรุปอย่างรวดเร็ว โดยช่วยยูเครนเพื่อให้อำนาจรัสเซียต่ำต้อยลง

นี่คือบางส่วนของตรรกแห่งโวหารปูติน ดูแปลกแต่มีฐานคิดอยู่ไม่น้อยเลย

 

¹ ถึงขั้นเข้าไปควบคุมแหล่งพลังงานอิหร่าน ดูจาก Nikola Mikovic, “What’s driving Russia-Iran energy cooperation” Asia Times, 7 October 2022.

² ดูจากต่อต้านสหรัฐอเมริกาเพิ่มเติมจาก Seth Cropsey, “Geopolitical Linkage of Anti-US powers” Asia Times, 1 August 2022.

สะดวก ฉับไว คุ้มค่า สมัครสมาชิกนิตยสารมติชนสุดสัปดาห์ได้ที่นี่https://t.co/KYFMEpsHWj

— MatichonWeekly มติชนสุดสัปดาห์ (@matichonweekly) July 27, 2022