เหรียญพระพุทธกันทรวิชัย ที่ระลึกในหลวงรัชกาลที่ 9 เสด็จทรงหล่อพระประธาน

 

“พระกรุกันทรวิชัย” เป็นพระกรุเนื้อดินเผา ขุดพบบริเวณโคกดอนพระ อ.กันทรวิชัย จ.มหาสารคาม ขุดพบรวม 3 ขนาด คือ ขนาดเล็ก ขนาดกลาง และขนาดใหญ่

สันนิษฐานว่าเป็นพระพุทธรูปสมัยปาลวะหรือคุปตะตอนปลาย ตรงกับสมัยพุทธศตวรรษที่ 13 ซึ่งแผ่อิทธิพลเข้ามาสู่สุวรรณภูมิ สมัยอาณาจักรทวารวดีกำลังรุ่งเรือง บริเวณที่ขุดพบพระมีหลักฐานทางศิลปะโบราณวัตถุ บ่งชี้ว่าเคยเจริญรุ่งเรืองเป็นชุมชนมาก่อน ชื่อเมืองคันธารราษฎร์

สำหรับพระกรุกันทรวิชัย องค์พระประทับนั่งในลักษณะแบบสมาธิเพชร พุทธศิลป์สวยงามมาก มีคุณค่าทางศิลปะอย่างสูงยิ่ง ฝีมือช่างประณีตเป็นพิเศษ พระพักตร์อิ่มเอิบบริสุทธิ์ แสดงถึงความหลุดพ้น ประทับบนดอกบัวหงาย อันหมายถึงปรัชญาอันเป็นญาณนำไปสู่นิพพาน

ส่วนเรือนแก้วด้านหลังองค์พระ แสดงถึงรูปคลื่นกิเลสตัณหาและไฟราคะ อันเป็นวัฏฏะของการเวียนว่ายตายเกิด

นับแต่การขุดพบพระกรุกันทรวิชัยในครั้งนั้น ด้วยพุทธศิลป์ที่สวยงาม พระพิมพ์นี้ได้กลายเป็นพุทธศิลป์เอกลักษณ์ประจำถิ่นของมหาสารคาม

ในพื้นที่จังหวัดมหาสารคาม จัดสร้างพระพุทธรูปพุทธศิลป์พระกันทรวิชัย ครั้งแรกในปี พ.ศ.2524 โดยสถาบันวิจัยศิลปะและวัฒนธรรมอีสาน มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ มหาสารคาม (มหาวิทยาลัยมหาสารคามในปัจจุบัน)

นายอาคม วรจินดา ผอ.สถาบันวิจัยศิลปะและวัฒนธรรมอีสาน มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ มหาสารคาม ขณะนั้น เป็นหัวเรือใหญ่ในการออกแบบและปั้นหุ่น ซึ่งเป็นผู้เชี่ยวชาญด้านประติมากรรม เพื่อร่วมเฉลิมฉลองในโอกาสสมโภชกรุงรัตนโกสินทร์ 200 ปี พุทธศักราช 2525 เพื่อเป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์คู่เมืองมหาสารคาม

เป็นพิธีการสร้างพระพุทธรูปที่ยิ่งใหญ่มาก เมื่อวันที่ 20 เมษายน 2524 พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร พร้อมด้วยสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง, สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี และสมเด็จเจ้าฟ้าฯ กรมพระศรีสวางควัฒน วรขัตติยราชนารี เสด็จพระราชดำเนินประกอบพิธีเททองหล่อ ณ พลับพลาพิธีข้างสนามกีฬามหาวิทยาลัยมหาสารคาม ปัจจุบัน คือ ฝั่งด้านโรงพยาบาลสุทธาเวช คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม

โดยมีสมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงชินวราลงกรณ (วาสน์ วาสโน) เป็นองค์ประธานฝ่ายสงฆ์

พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานนามพระพุทธรูปองค์นี้ว่า “พระพุทธกันทรวิชัย อภิสมัยธรรมนายก” สร้างจากเนื้อโลหะสำริด ขนาดหน้าตักกว้าง 35 นิ้ว สูง 82 นิ้ว พร้อมกับพระราชทานพระบรมราชานุญาตให้เชิญ พระปรมาภิไธยย่อ ภปร ไว้ ณ ผ้าทิพย์ด้านหน้าฐานพระพุทธรูป

ปัจจุบัน พระพุทธรูปองค์นี้ ประดิษฐานในหอพระ บริเวณหน้าสถาบันวิจัยศิลปะและวัฒนธรรมอีสาน มหาวิทยาลัยมหาสารคาม

ครั้งนั้นยังได้มีการจำลองพระพุทธรูปกันทรวิชัย ขนาดหน้าตัก 12 นิ้ว จำนวน 99 องค์ พระพุทธกันทรวิชัยรุ่นนี้ จึงนับเป็นรุ่นแรก นับแต่นั้นมาในพื้นที่จังหวัดมหาสารคาม ไม่ว่าจะเป็นวัด หรือหน่วยงานต่างๆ ได้มีการจัดสร้างพระพุทธกันทรวิชัย ออกมาอย่างต่อเนื่อง

สำหรับรูปแบบพระประธาน พระพุทธกันทรวิชัย อภิสมัยธรรมนายก ได้ประยุกต์จากต้นแบบพระพิมพ์ดินเผาที่ขุดพบ ณ บ้านโนนเมือง อ.กันทรวิชัย จ.มหาสารคาม พุทธศิลปะสมัยทวารวดี หรือสมัยปาลวะของอินเดีย อายุราวพุทธศตวรรษที่ 14 เป็นพระพุทธรูปปางสมาธิเพชร เป็นที่ยอมรับว่ามีคุณค่าทางศิลปะและปรัชญาสูงส่ง

ในการประกอบพิธีพุทธาภิเษก นั่งปรกทองที่จะใช้หล่อองค์พระพุทธกันทรวิชัย อภิสมัยธรรมนายก วันที่ 19 เมษายน 2524 มีพระเกจิคณาจารย์ชื่อดังร่วมพิธี โดยมี สมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงชินวราลงกรณ (วาสน์ วาสโน) เป็นประธานจุดเทียนชัย

ภายในพิธีนี้ ยังได้นำพระพุทธกันทรวิชัย จำลองเป็นพระบูชาและเหรียญที่ระลึกในการเสด็จทรงหล่อพระประธาน เข้าร่วมพิธีพุทธาภิเษกครั้งนี้ด้วย

 

สําหรับ “เหรียญที่ระลึกในการเสด็จทรงหล่อพระประธาน พระพุทธกันทรวิชัย อภิสมัยธรรมนายก” จำนวนการสร้างประมาณ 40,000 เหรียญ ลักษณะเป็นเหรียญจอบ ความสูง 4 เซนติเมตรเศษ ฐานกว้าง 2.5 เซนติเมตร เป็นเหรียญทองแดงรมดำไม่มีเนื้ออื่น

ด้านหน้า เป็นรูปพระพุทธกันทรวิชัย ประทับนั่งบนดอกบัวหงาย อยู่ในซุ้มเรือนแก้ว

ด้านหลังเป็นภาพสถูปพระบรมสารีริกธาตุ มีตัวอักษรเขียนว่า “ที่ระลึกในการเสด็จทรงหล่อพระประธานกันทรวิชัย” โค้งไปตามด้านขอบเหรียญทั้งซ้ายและขวา ส่วนด้านล่างมีตัวอักษรเขียนว่า “ศูนย์ศิลปะและวัฒนธรรมอีสาน มศว.มหาสารคาม 20 เมษายน 2524” เป็นชื่อย่อของมหาวิทยาลัยมหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒวิทยาเขตมหาสารคาม และวันเดือนปีที่สร้าง

เหรียญที่ระลึกเกือบทั้งหมดตอกโค้ดหมายเลข 9 บริเวณภาพสถูปด้านหลังเหรียญ แต่ก็มีส่วนหนึ่งที่ไม่ได้ตอกโค้ด

จากการสอบถามคณะกรรมการดำเนินงานในครั้งนั้น ทราบว่า ได้มีการระดมกำลังตอกโค้ดกันทั้งคืน แต่ไม่แล้วเสร็จ อย่างไรก็ตาม ได้นำเหรียญเข้าพิธีพุทธาภิเษกทั้งหมด

หลังเสร็จพิธีพุทธาภิเษก เปิดให้เช่าบูชาเหรียญละ 20 บาท

นับเป็นเหรียญสุดยอดวัตถุมงคลของเมืองมหาสารคาม ในวงการพระเครื่อง เรียกชื่อเหรียญนี้ว่า “เหรียญ มศว 24”

ด้วยความงดงามของรูปเหรียญ และพิธีใหญ่ จึงเป็นเหรียญยอดนิยม ที่ติดรายการประกวดพระของภาคอีสานมาโดยตลอด

เหรียญที่ระลึกในการเสด็จทรงหล่อพระประธาน “พระพุทธกันทรวิชัย อภิสมัยธรรมนายก” จึงเป็นสุดยอดวัตถุมงคลอีกรุ่น ที่มีความน่าสนใจยิ่ง •

 

โฟกัสพระเครื่อง | โคมคำ

[email protected]

สะดวก ฉับไว คุ้มค่า สมัครสมาชิกนิตยสารมติชนสุดสัปดาห์ได้ที่นี่https://t.co/KYFMEpsHWj

— MatichonWeekly มติชนสุดสัปดาห์ (@matichonweekly) July 27, 2022