เอกภาพ

พิชัย แก้ววิชิต

 

กุญแจแห่งคำถาม

 

“เพียงแค่รู้ อาจจะยังไปไม่ถึงความเข้าใจ”

ก่อนก้าวแรกของชีวิตจะมาถึง เราค่อยๆ ยืน “ตั้งไข่” หลังจากนั้นไม่นาน เราก็เริ่ม “ตั้งคำถาม” เกี่ยวกับสิ่งต่างๆ ไปพร้อมกับก้าวเดินแห่งการเรียนรู้

การตั้งคำถามเป็นเหมือนกุญแจสำคัญ ที่จะนำพาเราเปิดประตูให้เห็นความเป็นจริงจากสิ่งที่เราตั้งคำถาม และเรียนรู้จนเข้าใจ มันเป็นสิ่งวิเศษจากธรรมชาติที่ได้มอบกุญแจแห่งคำถามนี้ไว้ให้กับเราทุกคน

ชีวิตที่มีชีวาเพราะไม่ได้ไร้ซึ่งกุญแจแห่งคำถาม

เด็กๆ ได้ขยายขอบเขตของการตั้งคำถามเพิ่มมากขึ้น ในทุกๆ เรื่องราว กับทุกๆ สิ่งที่พบและได้สัมผัส ราวกับเป็นการผจญภัยที่ได้ออกสำรวจ และทำความรู้จักโลกกว้างที่พวกเขาเพิ่งเดินทางมาถึง ผ่านกุญแจแห่งคำถาม

เด็กไม่เคยเติมเต็มจากความอยากรู้อยากเห็น ความทะเยอทะยานกับกุญแจแห่งคำถาม ถูกผลักดันจาก “พัฒนาการตามธรรมชาติ”

กุญแจแห่งคำถามของเด็กๆ ถูกใช้ครั้งแล้วครั้งเล่า ในทุกที่ ทุกเวลา และถูกใช้ในทุกช่วงความรู้สึกของชีวิต ตั้งแต่ความสนุกสนานที่ได้จากการเล่นถามตอบของเกมทายปัญหาอะไรเอ่ย ไปจนถึงเรื่องที่เด็กๆ ใช้กุญแจคำถามไขข้อข้องใจกับเรื่องราวที่จริงจังอย่าง “พ่อแม่อยู่ไหนหนอ?”

กุญแจแห่งคำถามเล็กๆ นี้ ไม่เคยหลุดหล่นไปจากชีวิตของเด็กที่อยากรู้ในสิ่งที่พวกเขายังไม่เข้าใจ

 

บางครั้งกับใครบางคน ที่อาจเป็นตัวผมเองรวมอยู่ด้วย เมื่อชีวิตมีความเป็นผู้ใหญ่มากขึ้น รับรู้มากขึ้น จึงไม่จำเป็นต้องใช้กุญแจแห่งคำถามเหมือนเมื่อตอนยังเด็ก

“ผมเลือกที่จะรับในสิ่งที่ถูกโยนให้รู้” แม้จะ “ไม่เข้าใจความรู้ที่ได้รับ” ก็ตาม ผมอาจหลงลืมหรือไม่ใส่ใจให้มากพอที่จะใช้กุญแจแห่งคำถาม

ผมพลาดอะไรไปกับสิ่งที่เรียกว่า “ความรู้ความเข้าใจ”

ท่ามกลางความซับซ้อนของความรู้ที่ยังยากจะเข้าใจ ยังมีกลุ่มคนเฉลียวที่มากด้วยความฉลาด ใช้กุญแจแห่งคำถาม เพื่อไขปัญหาที่ยังคาใจให้กับตนเองและคนอื่นๆ ให้ได้รับความรู้ที่เข้าใจให้มากยิ่งขึ้นในเรื่องใดเรื่องหนึ่ง กับเงื่อนไขที่อาจมีเงื่อนงำจากอิทธิพลของเศรษฐกิจ การเมือง สังคม ต้นสายของปัญหาทั้งเล็กและใหญ่ ที่เกิดขึ้นในหลายประเทศบนโลกใบเดียวกันนี้

โลกที่กว้างใหญ่สวยงามในวัยเด็ก กลับดูคับแคบความรู้สึกในวัยผู้ใหญ่ ความรู้ที่มากแต่ก็ยังน้อยกับเรื่องราวที่ยังไม่เข้าใจ

ผมอาจรู้ดีว่า “ความขัดแย้งจะนำมาซึ่งสงคราม” แต่ก็กลับไม่เข้าใจ “กับการทำสงครามเพื่อสันติภาพ”

เราอาจจะใช้กุญแจแห่งคำถามไขความใคร่รู้ จากแหล่งข้อมูลที่ให้ความรู้ที่มีมากมายก่ายกองในปัจจุบัน หากแต่ความรู้ที่ได้มาจะเป็นไปในรูปแบบใด รู้แล้วจบลง หรือรู้แล้วชวนเชิญให้เกิดการตั้งคำถาม หรืออาจเป็นความรู้ที่ชี้ให้มองเพียงยอดของภูเขาน้ำแข็งที่โผล่พ้นน้ำท่ามกลางมหาสมุทร

 

กับความรู้ความเข้าใจที่จะทำเห็นว่าแท้จริงแล้ว ภูเขาน้ำแข็งเกือบทั้งลูกยังคงจมอยู่ใต้มหาสมุทร และภูเขาน้ำแข็งที่เห็นเป็นเพียงเศษเสี้ยวที่โผล่พ้นมหาสมุทรเพียงเล็กน้อย เป็นเรื่องที่สนุกนึก สนุกคิด สนุกที่จะใช้กุญแจแห่งคำถาม

คงต้องขึ้นกับคนที่ถือกุญแจแห่งคำถาม ว่าเลือกจะรับในสิ่งที่รู้ หรือเลือกที่จะใช้กุญแจแห่งคำถามเพื่อความเข้าในทุกแง่มุม และหากอยากจะรู้จักโลกใบนี้ด้วยความเข้าใจ คงต้องใช้กุญแจแห่งคำถามของเราให้บ่อยขึ้น

เราล้วนมีกุญแจแห่งคำถาม แต่เราก็ใช้มันต่างกัน กุญแจแห่งคำถามถูกใช้ตั้งแต่ขอบกางเกงของตัวเองและกับใครบางคนที่กำลังใช้กุญแจแห่งคำถามนี้ ไขความลับของขอบจักรวาล ไม่มีสิ่งใดไร้แก่นสารถ้าเข้าใจในสิ่งนั้นได้เป็นอย่างดี ไม่ว่าจะเป็นขอบกางเกงหรือขอบจักรวาล ก็คงจะสร้างประโยชน์ได้ทั้งสิ้นเมื่อผ่านการเรียนรู้จนไปถึงความเข้าใจ

ขอบคุณมากมายครับ •

สะดวก ฉับไว คุ้มค่า สมัครสมาชิกนิตยสารมติชนสุดสัปดาห์ได้ที่นี่https://t.co/KYFMEpsHWj

— MatichonWeekly มติชนสุดสัปดาห์ (@matichonweekly) July 27, 2022