ถ้าเกิดเหตุไฟไหม้ครั้งใหญ่ สิ่งที่ตามมาย่อมเป็นความสูญเสียไม่มากก็น้อย แต่ทราบไหมครับว่า บางครั้งนอกจากอาณุภาพทำลายล้างทุกสิ่งของมัน ไฟบรรลัยกัลป์ยังแอบให้กำเนิดการสร้างสรรค์ที่ยิ่งใหญ่ด้วย

คุณคงยังจำได้ เมื่อหลายปีก่อนมีเรื่องเศร้าจากอัคคีภัยในสถานบันเทิงย่านเอกมัย เป็นเหตุให้มีผู้คนเสียชีวิตจำนวนมาก เพราะเป็นสถานที่ปิด ตกแต่งด้วยวัสดุติดไฟง่าย ทางออกไม่สามารถระบายคนได้จำนวนมาก ๆ และบางท่านอาจนึกว่าไฟไหม้เป็นส่วนหนึ่งของการแสดง เวลาผ่านมาจนคนเริ่มจะลืมมันไป ก็เกิดไฟไหม้ผับขึ้นอีกครั้งที่สถานบันเทิงในจังหวัดชลบุรี เป็นเหตุให้มีผู้เสียชีวิตอีกเช่นเคย

ที่บ้านเราเหตุการณ์แบบนี้เกิดขึ้นเมื่อไหร่ ก็มักจะมีผู้เสียชีวิตเสมอมา เพราะการออกแบบสถานบันเทิงที่ไม่เอื้อต่อเหตุฉุกเฉินแบบนี้ แต่ย้อนกลับไปเมื่อ 4 ธันวาคม ค.ศ. 1971 หรือเมื่อครึ่งศตวรรษก่อน มีเหตุเพลิงไหม้ครั้งใหญ่ ที่นอกจากไม่มีใครตายแล้ว ยังทำให้เกิดบทเพลงร็อคอมตะ Smoke on the Water ขึ้นด้วย

ย้อนกลับไปในยุคนั้น ณ เมือง Montreux ประเทศสวิสเซอร์แลนด์ มีคาสิโนใหญ่ชื่อเดียวกับเมือง ในนั้นมีโรงละครที่ใช้แสดงคอนเสิร์ตด้วยอยู่ ตลอดปีศิลปินชั้นนำของโลกต่างสับเปลี่ยนกันมาโชว์ดนตรีสดกันที่นี่ และในวันนั้น เป็นโชว์สุดท้ายก่อนจะมีการปิดปรับปรุงครั้งใหญ่พอดี โดยมี Frank Zappa and the Mothers of Invention ศิลปินแนวทดลองสุดลึกล้ำของยุคนั้นขึ้นแสดง

ช่วงเวลาเดียวกันนั้นเอง วงดนตรีร็อคชื่อดังจากเกาะอังกฤษ ก็กำลังต่อคิวรอใช้สถานที่เดียวกันนี้ สำหรับบันทึกเสียงผลงานชุดใหม่ของพวกเขา แต่ไม่ทันจะได้เข้าไปใช้สถานที่ เหตุไม่คาดฝันก็เกิดขึ้นเสียก่อน

ผู้ชมที่น่าจะอินกับดนตรีทดลองของ Frank Zappa น่าจะสนุกเกินไปหน่อย ยิงปืนพลุขึ้นเพดาน ที่ตกแต่งด้วยหวายวัสดุติดไฟง่าย เป็นเหตุให้เกิดเพลิงลุกไหม้ หลังจากไฟค่อยๆ ก่อตัวขึ้นจนได้ที่ ก็ลุกไหม้อย่างรวดเร็ว จนในที่สุด ไม่ใช่แค่โรงละคร แต่เป็นอาคารคาสิโนขนาดใหญ่ทั้งหลัง ได้ถูกไฟกลืนกิน มอดไหม้เป็นหน้ากลองในพริบตา

ชาวคณะ Deep Purple ที่ตะลึงกับชะตากรรมของสถานที่บันทึกเสียงของพวกเขา ได้เห็นภาพเพลิงไฟลุกโหมมโหฬารที่สุดเท่าที่พวกเขาเคยพบเจอมา เมื่อมองไปยังทะเลสาปเจนีวาเบื้องหน้าคาสิโน พวกเขาเห็นแต่ควันไฟดำมืดลอยคลุ้งอยู่บนผิวน้ำ และนั่นคือที่มาของบทเพลงที่ไม่ได้ตั้งใจจะให้มี แต่เกิดขึ้นจากสิ่งที่พบเจอ ณ ตอนนั้น “Smoke on the Water”

ในเพลง ๆ นี้ ทั้งเพลงคือการเล่าเรื่องราวของไฟไหม้คาสิโนครั้งนั้น อย่างตรงไปตรงมา โดยมีเนื้อร้องช่วงแรกดังนี้ (พร้อมคำแปลสไตล์ชาวร็อค)

We all came out to Montreux
พวกเราพากันมาที่เมืองมองเทรอ

On the Lake Geneva shoreline
ริมทะเลสาปเจนีวา

To make records with a mobile, yeah

เพื่อมาอัดเสียง(ในโรงละคร)ด้วยรถอัดเสียงเคลื่อนที่(ของวงโรลลิงสโตน)

We didn’t have much time now

เราไม่ค่อยมีเวลาแล้ว

Frank Zappa and the Mothers

ขณะแฟร็ง แซปป้า และ วงเดอะ มาเธอร์

Were at the best place around

กำลังแสดงกันอยู่ในสถานที่ ๆ เจ๋งที่สุดละแวกนั้น

But some stupid with a flare gun

ไอ้งั่งที่มากับปืนพลุ

Burned the place to the ground

ก็เผาที่นั่นแหลกเป็นจุล

Smoke on the water, a fire in the sky
ควันขโมงอยู่บนน้ำ ไฟลุกโชนอยู่บนฟ้า

(Smoke) on the water, you guys are great

ควันขโมงอยู่บนน้ำ พวกมึงนี่มันเจ๋งจริง ๆ ว่ะ

เพลงเล่าต่อไปเรื่อย ๆ ถึงเหตุการณ์จนจบ คล้ายเป็นบันทึกของพวกเขาถึงสิ่งที่พวกเขาได้เห็นมากับตาในวันนั้น

เรื่องราวน่าติดตาม ถูกพ่วงด้วยท่อนริฟกีตาร์สุดแสนจะเล่นง่าย แต่เท่และติดหูมิรู้ลืมของ Ritchie Blackmore (ที่กลายเป็นท่อนริฟระดับเพลงชาติมือกีตาร์ ที่ใคร ๆ ที่เล่นกีตาร์ไฟฟ้าแล้วต้องเล่นกันทุกคน) พาให้เพลง Smoke on the Water ไต่สู่อันดับ 4 ในชาร์ต US Billboard Hot 100 ของปี 1973 และเมื่อวันเวลาผ่านมา เพลงนี้ก็ได้กลายเป็นเพลงร็อคอมตะนิรันดร์กาลไปแล้ว โดย Rolling Stone ได้จัดให้เป็น 1 ใน 500 เพลงที่ดีที่สุดตลอดกาลอีกด้วย

เห็นไหมครับว่าทุกกวิกฤติมีโอกาสเกิดขึ้นอยู่เสมอ และนี่คือที่มาของเพลงที่ดังที่สุดในโลกเพลงหนึ่ง ที่กำเนิดขึ้นมาได้เพราะแรงบันดาลใจจากควันดำ ๆ บนทะเลสาปเจนีวา