การ์ตูนที่รัก/นายแพทย์ประเสริฐ ผลิตผลการพิมพ์

Life, Animated ชีวิตที่ลิขิตด้วยการ์ตูน

ไตเติลเป็นภาพวาดสลับโฮมวิดีโอแสดงครอบครัวพ่อแม่ลูกสองยังเล็กที่อยู่กันอย่างมีความสุข กินด้วยกัน เที่ยวด้วยกัน อ่านนิทาน

จากนั้นเป็นชายหนุ่มเดินพูดคนเดียว แล้วตัดไปที่ภาพชั้นเรียนเด็กพิเศษ แต่ละคนมิใช่เด็กแล้ว ชายหนุ่มคนเดิมแนะนำตัว เขาชื่อ Owen Suskind จะจบการศึกษาในหนึ่งเดือน และจะมีอพาร์ตเมนต์ของตัวเอง

ตัดภาพไปที่ห้องส่วนตัวของเขาที่บ้าน ด้านหลังมีโปสเตอร์เงือกน้อย The Little Mermaid ของดิสนีย์ติดอยู่

ตั้งแต่ต้นเรื่อง โอเว่นพูดพึมพำถึงการ์ตูนดิสนีย์หลายเรื่อง ฉากหนึ่งเขาเอ่ยคำว่า Beauty and the Beast โฉมงามกับเจ้าชายอสูรออกมา

เมื่อเขาเดินกลับถึงบ้าน พ่อแม่ทักทายเขา หาแอปเปิ้ลให้เขากิน เขาขึ้นไปบนห้องของตัวเองมีโปสเตอร์การ์ตูนดิสนีย์หลายแผ่น ที่เห็นชัดๆ คือคนค่อมแห่งนอเตรอะดาม The Hunchback of Notre Dame

โอเว่นเสียบวิดีโอเข้าเครื่องแล้วเปิดดูอย่างตั้งอกตั้งใจ คือเรื่องปีเตอร์แพน Peter Pan เขากรอไปดูฉากที่ปีเตอร์แพนคุยกับเวนดี้เรื่องที่ “เขา” จะไม่รู้จักโตในเนเวอร์แลนด์

โอเว่นกรอไปดูตอนที่ปีเตอร์แพนดวลดาบกับกัปตันฮุก เขานั่งบนเตียงฟันดาบตามไปด้วย สนุกมาก ปากพากย์คำพูดตามตัวการ์ตูนได้ทุกประโยค

ภาพตัดไปที่โฮมวิดีโอที่ถ่ายทำในปี 1993 เวลานั้นโอเว่นยังเล็ก ประมาณไม่เกิน 3 ขวบ ฟันดาบกับพ่อบนลานบ้านที่มีใบไม้ร่วงหล่นมากมาย ช่างเป็นวัยเด็กที่สุขเสียจริง เวลานั้นพ่ออายุ 30 กว่าทำงานเป็นผู้สื่อข่าวของวอลล์สตรีตเจอร์นัล เวลานั้นโอเว่นพูดได้ ชัดถ้อยชัดคำ เขาเป็นปีเตอร์แพน และพ่อเป็นกัปตันฮุก

พ่อชื่อรอน แม่ชื่อคอร์เนเลีย สองคนให้สัมภาษณ์ถึงวันคืนแสนสุขในอดีต พ่อแม่ลูกสองแสนน่ารัก แต่แล้ววันหนึ่ง “โอเว่นก็หายไป” รอนเล่าให้ฟัง

หากจำกันได้ เมื่อปีเตอร์แพนหายไปในเนเวอร์แลนด์ เขาไม่รู้จักโตอีกเลย

คอร์เนเลียเล่าให้ฟังว่าพอโอเว่นอายุ 3 ขวบ เขาไม่นอน เขาตื่นตลอดคืน กล้ามเนื้อพัฒนาผิดปกติ การพูดจาผิดปกติ โอเว่นพูดไม่เป็นภาษา

“คนอื่นพูดอะไรผมก็ฟังไม่ออก” โอเว่นตอนเป็นหนุ่มให้สัมภาษณ์ มิใช่แค่การพูด ณ เวลานั้นที่เสียหาย การฟังก็เสียหายด้วย พัฒนาการทางภาษาแตกกระสานซ่านเซ็นเป็นชิ้นๆ

แพทย์วินิจฉัยโอเว่นเป็น pervasive developmental disorder คือ autism ออทิสซึ่ม

ตอนที่โอเว่นไปพบแพทย์ครั้งแรก หนังฉายให้ดูด้วยภาพวาด หลังจากนั้นจึงเป็นภาพวิดีโออีกครั้งเมื่อเขาได้รับการวินิจฉัยและเข้าสู่กระบวนการรักษาแล้ว พ่อแม่แตกสลาย การวินิจฉัยออทิสซึ่มในทศวรรษที่ 1990 ไม่ให้ความหวังอะไร พวกเขานึกภาพโอเว่นที่จะกลายเป็นผู้ใหญ่ที่ช่วยเหลือตัวเองไม่ได้ตลอดไป

สำหรับเด็กออทิสติก เสียงและแสงในโลกของเราดูจะมากเกินไปสำหรับพวกเขาอยู่ตลอดเวลา โอเว่นต้องได้รับการช่วยเหลืออยู่นานหลายปีจนกระทั่งเป็นหนุ่มหน้าตาดีวันนี้ ใกล้จบการศึกษา และจะได้กลับไปใช้ชีวิตด้วยตัวเองอย่างแท้จริงในที่สุด

โอเว่นและพี่ชายของเขา วอลเตอร์ ชอบดูการ์ตูนของดิสนีย์อยู่ก่อนแล้ว แฟนตาเซีย Fantasia พิน็อกคิโอ Pinochio แล้ววันหนึ่งขณะนั่งดูเงือกน้อย The Little Mermaid กับพ่อแม่และวอลเตอร์ โอเว่นก็พูดคำว่า just your voice ตามบทสนทนาตอนหนึ่งในหนัง แม้จะพูดไม่ชัด แต่เป็นครั้งแรกที่เขาพูดออกมาได้ใกล้เคียงนับตั้งแต่วันที่ภาษาแตกทำลายไปจนไม่พูดอีกเลย

“เขายังอยู่ในนั้น” รอนให้สัมภาษณ์ “เขายังอยู่ในนั้น”

แพทย์บอกว่านี่คือเอ็กโคลาเลีย echolalia ปรากฏการณ์ที่ผู้ป่วยพูดซ้ำคำที่เขาได้ยินเท่านั้น เหมือนนกแก้ว และเป็นไปได้ว่าโอเว่นมิได้เข้าใจว่าตัวเองพูดอะไร

“แต่ภรรยาและผมเริ่มปฏิบัติการที่จะพาโอเว่นออกมาจากออทิสซึ่มที่กักขังเขาเอาไว้” รอนเล่าต่อไป

หนังตัดไปที่โอเว่นตอนเป็นหนุ่มอีกครั้ง สองสัปดาห์ก่อนจบการศึกษา เขาเป็นบุคคลออทิสติกที่ริเริ่มชั่วโมงดิสนีย์คลับในชั้นเรียนของบุคคลออทิสติก วันนี้พวกเขาจะดูไลออนคิง Lion King กัน

เป็นฉากที่ซิมบามองเงาตัวเองในน้ำ แล้วเห็นมูฟาซา พ่อที่ตายจากไป พ่อบอกเขาว่า Remember who you are จำไว้ว่าเจ้าเป็นใคร ก่อนที่เงาของพ่อจะจากซิมบาไปอีกครั้งหนึ่ง

โอเว่นเป็นผู้นำการสนทนาหลังหนังจบ “มูฟาซาพยายามจะบอกอะไร?” บุคคลออทิสติกหลายคนช่วยกันตอบ

ก่อนที่โอเว่นจะช่วยสรุป “เมื่อถึงวันที่พ่อแม่ไม่ได้อยู่กับเรา เราต้องอยู่เองได้”

หนังตัดกลับมาที่รอนเล่าต่อไป สลับกับภาพวาดเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นในอดีต เป็นเวลาสี่ปีที่โอเว่นนั่งดูการ์ตูนดิสนีย์หลายเรื่อง แต่เขายังพูดไม่เป็นภาษาอยู่นั่นเองจนพ่อแม่เริ่มถอดใจ ในวันที่พี่ชายวอลเตอร์อายุครบ 9 ขวบ มีเพื่อนๆ มาเล่นกันในสนาม เมื่อเพื่อนกลับไปแล้ว โอเว่นยืนดูพี่ชายนั่งเหงาเศร้าซึมอยู่คนเดียวที่ม้านั่ง เขาเดินมาพูดกับพ่อแม่ว่า “วอลเตอร์ไม่อยากจะโต เหมือนเมาคลีและปีเตอร์แพน” แล้วเขาก็เดินจากไป

โอเว่นวัยหนุ่มให้สัมภาษณ์ “ผมเคยคิดเหมือนวอลเตอร์ เราไม่อยากโต เมื่อเราโตเราจะสูญเสียเวทมนต์และความสนุกของเราไป”

วันนั้นหลังจากหายตะลึง โอเว่นพูดประโยคแรกในรอบ 4 ปีนับตั้งแต่ที่หายไป พ่อเดินตามโอเว่นขึ้นไปบนห้อง เขากำลังอ่านการ์ตูนดิสนีย์อยู่บนเตียง ข้างเตียงมีตุ๊กตานกแก้วอิอาโกวางอยู่ คือนกแก้วคู่กายพ่อมดจาร์ฟาในอะลาดิน Aladin พ่อย่องเข้าไป เอานกแก้วอิอาโกขึ้นมาแล้วทำหน้าทำตาดัดเสียงเสียงนกแก้วพูดว่า “โอเว่น โอเว่น รู้สึกยังไงบ้างที่เป็นเธอ”

โอเว่นหันมาตอบว่า “ไม่ค่อยดีเท่าไร ชั้นไม่มีเพื่อนเลย”

และเมื่อรอนพูดประโยคถัดไปของจาร์ฟาตามที่ปราฏในหนังการ์ตูนอะลาดิน โอเว่นก็ตอบกลับมาอีก บัดนี้พ่อ แม่ พี่ชาย รู้แล้วว่าโอเว่นจำบทสนทนาในการ์ตูนดิสนีย์ได้ทุกเรื่อง และเพราะเหตุว่าการ์ตูนของดิสนีย์ทุกๆ เรื่องนับตั้งแต่ต้นมาจนถึงทศวรรษที่ 90 เฮอร์คิวลิส Hercules ได้ครอบคลุมชีวิตมนุษย์ทุกแง่มุมและบทสนทนาทุกหัวข้อในชีวิตของคนเรา

พวกเขาพบทางออกของโอเว่นแล้ว!

Life, Animated เป็นหนังสารคดีปี 2016 ของ Roger Ross Williams สร้างจากหนังสือปี 2014 Life, Animated : A Story of Sidekicks, Heroes, and Autism เขียนโดย Ron Suskind พ่อของโอเว่นเอง กวาดคำชมและรางวัลจำนวนมาก

ที่เล่ามานี้คือประมาณครึ่งชั่วโมงของหนังความยาว 90 นาทีเท่านั้น ดูถึงตอนนี้ใครน้ำตาไม่ซึมก็เป็นคนใจแข็งมาก