บทความพิเศษ

มงคล วัชรางค์กุล

 

เบื้องหลังสหรัฐสังหาร al Zawahiri

ผู้นำ al Qaeda กลางกรุงคาบูล, อัฟกานิสถาน

สิ้นสุด 21 ปีแห่งการตามล่า

 

เย็นวันจันทร์ที่ 1 สิงหาคม 2565 ประธานาธิบดีโจ ไบเดน แถลงทางทีวีจากทำเนียบขาวว่า

“ได้ออกคำสั่งให้ถล่ม (authorized a precision strike) เขา (al Zawahiri) ออกจากสนามรบครั้งเดียวและตลอดกาล”

ไบเดนกล่าวว่า ก่อนหน้านั้น คณะเจ้าหน้าที่ระดับสูงและที่ปรึกษาได้เสนอแผนการกำจัด al Zawahiri แล้วเขาอนุมัติว่า “ไปจัดการ เอาให้ได้ – Go and get him”

 

Zawahiri เพิ่งจะอายุครบ 71 ปี เป็นสัญลักษณ์ของกลุ่ม al Qaeda, 11ปีหลังจากสหรัฐสังหารโอซามา บิน ลาเดน (Osama bin Laden) เขาขึ้นมาเป็นผู้นำปฏิบัติการเยี่ยงบิน ลาเดน

เมื่อสมัยที่บิน ลาเดนยังมีชีวิตอยู่ Zawahiri คือมือขวาที่ยืนเคียงข้างบิน ลาเดน

เขาจึงเป็นที่ต้องการตัว สหรัฐตั้งค่าหัว 25 ล้านเหรียญ

Zawahiri หลบอยู่ในเซฟเฮาส์ใจกลางคาบูล พำนักอยู่กับลูก, เมีย ผู้บริหารระดับสูงบอกว่า การสังหารทำเมื่อ 3 ทุ่ม 48 นาทีของวันอาทิตย์ที่ 31 กรกฎาคม ทุกอย่างเป็นไปอย่างแม่นยำเหมาะเหม็งจากจรวดนำวิถี (Hellfire missile) 2 ลูกที่ยิงจากโดรนเข้าใส่ขณะที่ Zawahiri ยืนอยู่คนเดียวที่ชานหน้ามุขระเบียงชั้นบน

ลูก, เมียไม่มีใครได้รับบาดเจ็บ

ขณะปฏิบัติการไม่มีทหารอเมริกันบนพื้นดินคาบูลหรือในอัฟกานิสถาน

โดรนถูกส่งขึ้นจากประเทศหนึ่งที่ไม่ระบุชื่อ

ทั้งหมดคือผลงานยอดเยี่ยมของหน่วยสืบราชการลับ CIA (Central Intelligence Agency) ที่ติดตามหาข่าวแบบ “กัดไม่ปล่อย” และรู้ตำแหน่งของ Zawahiri มาเกือบหนึ่งปีแล้ว นับตั้งแต่เขาเข้ามารวมอยู่กับครอบครัว, ลูกเมียในคาบูล

ไบเดนชมว่า เป็นปฏิบัติการสุดพิเศษที่มากด้วยความเชี่ยวชาญของหน่วยสืบราชการลับแห่งชาติ (extraordinary persistence and skill of the nation’s intelligence community)

 

เซฟเฮาส์ของ Zawahiri อยู่ข้างบ้านพักของ รมต.มหาดไทยอัฟกานิสถาน เป็นไปไม่ได้ที่เขาจะไม่ได้รับการรับรู้หรือเชื้อเชิญจากทาลิบัน ดังนั้น ทาลิบันจะปฏิเสธความรับผิดชอบการให้ที่พักพิงแก่ผู้ก่อการร้ายอัลเคดาได้อย่างไร

ทาลิบันบอกว่า ไม่มีทหารต่างชาติในอัฟกานิสถานและไม่มี al Qaeda การสังหารครั้งนี้ชี้ให้เห็นการหลอกลวงของทาลิบัน

ขณะเดียวกัน รมต.ต่างประเทศทาลิบัน มัตตากี แถลงประณามว่าการสังหาร Zawahiri ในคาบูลของสหรัฐเป็นการล่วงล้ำอธิปไตยของอัฟกานิสถาน

The Wall Street Journal ฉบับ 3 สิงหาคม 2565 โปรยหัวว่า

การสังหารผู้นำก่อการร้ายด้วยโดรนของ CIA แสดงให้เห็นถึงความสามารถของสหรัฐในการกำจัดผู้นำก่อการร้ายแต่ละคนได้ แต่ก็ยังมีคำถามที่ตอบไม่ได้ว่า จะควบคุมอัฟกานิสถานไม่ให้เป็นภัยคุกคามได้หรือไม่

เจ้าหน้าที่ระดับสูงบอกว่า ขณะถูกสังหาร Zawahiri ไม่ได้เป็นผู้วางแผนปฏิบัติการของ al Qaeda แล้ว แต่เป็นผู้ให้คำแนะนำและคำปรึกษาแก่สมาชิกและกลุ่มในเครือ

 

ฝ่ายบริหารของไบเดนบอกว่า สามารถควบคุมจรวดสังหารได้จากต่างประเทศ ใช้ตัวควบคุมที่เรียกว่า การควบคุมสุดขอบฟ้า (over-the-horizon capabilities) เช่น จรวด airborne surveillance air craft และ Hellfire missile armed drones ไม่จำเป็นต้องมีทหารภาคพื้นดินในอัฟกานิสถานแต่อย่างใด

ไบเดนเอ่ยคำนี้ “over the horizon”

WSJ บอกว่า โดรนถูกส่งมาจากดินแดนสาขาท้องถิ่น (local branch) ของ Islamic State ที่เรียกว่า ISIS-K ซึ่งเป็นกลุ่มที่สู้รบกับทาลิบัน

Zawahiri คือคนที่ร่วมวางแผนโจมตี 9/11 เป็นคนที่สหรัฐตามล่ามาตลอด 21 ปี

ไบเดนกล่าวที่มุขห้องสีฟ้า, ทำเนียบขาวว่า

“Zawahiri มีความเกี่ยวพันอย่างลึกซึ้งในการวางแผนก่อการร้าย 9/11 เป็นหนึ่งในคนที่ต้องรับผิดชอบมากที่สุดในการสังหาร 2,977 คนบนพื้นดินอเมริกา เป็นเวลานับทศศตวรรษที่เขาเป็น mastermind ผู้บงการการโจมตีอเมริกา”

“บัดนี้ การตัดสินได้มาถึงและผู้ก่อการร้ายคนนี้ไม่มีชีวิตต่อไปแล้ว”

ไบเดนยังย้ำต่อไปว่า “กรณี Zawahiri ชี้ให้เห็นว่า อัฟกานิสถานไม่ใช่สวรรค์หลบภัยของผู้ก่อการร้าย (a terrorist safe heaven) อีกต่อไป เพราะว่าคนคนนี้ถูกทำลายไปแล้ว และเราระมัดระวังไม่ให้มีรายอื่นเกิดขึ้นอีก”

ไบเดนกล่าวเตือนว่า “สำหรับคนที่ยังหาหนทางก่อการร้ายกับสหรัฐ, ขอให้รับฟังสิ่งนี้ว่า เราจะยังคงระมัดระวังและยังคงปฏิบัติการ-และทำทุกอย่างเพื่อความปลอดภัยและปกป้องชาวอเมริกันทั้งที่บ้านและทั่วโลก”

อย่างไรก็ตาม ผู้นำหมายเลข 2 ของ al Qaeda, Saif al Adel อยู่ในอิหร่าน แต่แหล่งข่าวผู้ปฏิบัติงานของสหรัฐบอกว่า ได้ข่าวว่าเขาเดินทางเข้ามาอัฟกานิสถานแล้ว

 

Zawahiri มาจากครอบครัวชาวอียิปต์ ปู่เป็นอิหม่ามที่ al-Azhar University ในไคโร ภายหลังที่บิน ลาเดนถูกสหรัฐส่งหน่วยปฏิบัติการพิเศษสังหารในปี 2011ในเขตปากีสถาน เขาขึ้นมาเป็นผู้นำในการต่อสู้กับกองกำลังอเมริกานานปี

ปี 2001 Zawahiri หนีรอดจากการล้อมจับของกองกำลังอเมริกันในหุบเขา Tora Bora ในอัฟกานิสถาน การล้อมปราบคราวนั้นทำให้เมียคนแรกและลูกสาวเขาเสียชีวิต

ปี 1981 Zawahiri ขณะเป็นหมอหนุ่ม ถูกจับขังคุก 3 ปีในฐานะเป็นนักรบมุสลิมต่อต้านประธานาธิบดีอันวาร์ ซาดัต

หลังได้รับการปลดปล่อยจากคุก Zawahiri เดินทางมาปากีสถาน เป็นนักรบมูจาฮิดีน (Mujahideen) ต่อสู้กับสหภาพโซเวียตผู้ยึดครองอัฟกานิสถานขณะนั้นจนได้รับบาดเจ็บ

ที่นี่เขาได้พบกับบิน ลาเดน

“เราทำงานร่วมกับพี่ชาย บิน ลาเดน” นักรบ Egyptian Islamic Jihad กล่าวเมื่อเข้าร่วมกองกำลัง al Qaeda ปี 1998

ทั้ง 2 คนให้คำปฏิญาณ (fatwa) “ตัดสินที่จะเข่นฆ่าและต่อสู้กับอเมริกาและชนชาตินี้ ไม่ว่าจะเป็นพลเรือนหรือทหาร พวกเขาคือพันธะ (obligation) ของมุสลิมทั้งมวล”

แล้ว Bin Laden กับ Zawahiri เข้าหลอมเป็น Mastermind จอมบงการของปฏิบัติการ 9/11 ยุทธการจี้เครื่องบินพลีชีพของ 19 ผู้ก่อการร้าย Al Qaeda อันหฤโหด

ไบเดนกล่าวว่า

“ไม่ว่าจะเป็นเวลานานแค่ไหน, ไม่ว่าจะหลบซ่อนอยู่แห่งหนใด ถ้าเป็นภัยคุกคามต่อประชาชนของเรา สหรัฐจะตามหาและจัดการ”

 

WSJ ฉบับเดียวกันนี้ยังนำเสนอสกู๊ปครึ่งหน้าเรื่อง ทาลิบันกับความสัมพันธ์ยาวนานกับ al Qaeda ว่า

ผู้นำ al Qaeda, al Zawahiri เข้ามาพำนักใจกลางกรุงคาบูลหลายเดือนแล้ว บ้านพักเขาอยู่ไม่ไกลจากสถานทูตอังกฤษ และรั้วติดกับบ้านของ รมต.มหาดไทย Sirajuddin Haqqani ผู้ทรงอิทธิพล ตามถ้อยแถลงของทาลิบันระดับสูง

Zawahiri เข้ามาพำนักในคาบูลภายใต้การคุ้มครองของ Haqqani

Haqqani มีหมายจับของ FBI และรัฐบาลสหรัฐประกาศให้ค่าหัว 10 ล้านเหรียญ

ทาลิบันเข้าปกครองอัฟกานิสถานรอบแรกตั้งแต่ปี 1996

ในช่วงปีแรกๆ al Qaeda ให้ความช่วยเหลือทาลิบันด้วยการฝึกฝนสร้างความชำนาญในการสู้รบ ความชำนาญนำมาซึ่งชัยชนะในสนามรบ

ความสัมพันธ์นี้นำมาสู่เครือข่าย Haqqani network กลุ่มที่อยู่เบื้องหลังการโจมตีสร้างความตายสูงสุดให้กองกำลังต่างชาติ

กลุ่ม Haqqani network ขยายตัวอย่างกว้างขวาง อเมริกากำลังกังวลกับกลุ่มนี้ที่ขยายตัวเข้าไปในแอฟริกาและเยเมน รวมเรียกว่า Afghan-based group

ผู้นำ al Qaeda และทาลิบันอยู่อาศัยแบบมีปฏิสัมพันธ์ (symbiosis) มานานหลายสิบทศวรรษ นับแต่ bin Laden เข้ามาอยู่ในอัฟกานิสถานภายใต้ทาลิบันเมื่อปี 1990

ปี 2001 รัฐบาลทาลิบันปฏิเสธการส่งตัวบิน ดาเลนให้สหรัฐ, สหรัฐจึงส่งทหารทำสงครามอัฟกานิสถาน 20 ปี

ทาลิบันต้องมีอัลเคดา เหมือนที่อเมริกาต้องมีกลุ่มประเทศตะวันตก

ปฏิบัติการที่ผ่านมา แสดงให้เห็นว่า

“ทาลิบันไม่มีวันแยกจาก al Qaeda”

ทุกวันนี้ ทาลิบันยังทวงสินทรัพย์ 9 ล้านเหรียญของอัฟกานิสถานที่สหรัฐยึดไว้

WSJ บอกว่า Zawahiri เข้ามาอยู่ใจกลางกรุงคาบูลตั้งแต่ฤดูใบไม้ร่วงปีที่แล้ว สายลับของ CIA จับสังเกตการเคลื่อนย้ายลูก, เมีย เข้ามาในบ้าน จนการมาถึงของ Zawahiri ลงลึกถึงรายละเอียดการส่งเสบียงเข้าในบ้านเซฟเฮาส์ภายใต้ความคุ้มครองของ รมต.มหาดไทย

นำมาสู่การเด็ดชีพ Zawahiri สิ้นสุดการตามล่า 21 ปี

 

Fox News เช้า 14 สิงหาคม 2565 เสนอรายงานสัปดาห์ครบรอบปีแห่งการยึดครองอัฟกานิสถานของทาลิบันว่า

ทาลิบันยึดครองคาบูลและอัฟกานิสถาน 15 สิงหาคม 2564

16 สิงหาคมปีที่แล้ว ทหารอเมริกัน 13 คนเสียชีวิตจากระเบิดฆ่าตัวตาย (suicide attack)

ทหารอเมริกันคนสุดท้ายถอนออกจากอัฟกานิสถาน 31 สิงหาคม 2564 สิ้นสุดสงครามยาวนานที่สุดของสหรัฐ 20 ปี

สหรัฐไม่รับรองรัฐบาลทาลิบัน

คนอัฟกันที่เคยทำงานเป็นล่ามให้กองทัพสหรัฐในอัฟกานิสถานยังคงถูกทาลิบันค้นหาจากเซฟเฮาส์ ตามเข่นฆ่าตลอดปี

ไม่มีใครรู้ว่ายังมีชาวอเมริกันอยู่ในอัฟกานิสถานจำนวนเท่าไร แต่แน่นอนว่าต้องหลายสิบคน (dozens)

New York Times รายงาน Quality of life ภายใต้ทาลิบันว่า ผู้หญิงเดินขบวนเรียกร้องการศึกษาขั้นมัธยม (Secondary schools)

ไม่มีเสียงเพลงในอัฟกานิสถาน

แน่นอนว่า ไม่มีหนังให้ดู

ทาลิบันนำชีวิตในอัฟกานิสถานกลับไปสู่ปี 1990

ขณะนี้มีเพียงรัสเซีย อิหร่าน ซีเรีย เกาหลีเหนือ และจีน ที่ให้การรับรองรัฐบาลทาลิบัน

จีนกำลังพยายามเปิดการค้า การลงทุนจำนวนมากในอัฟกานิสถาน

สะดวก ฉับไว คุ้มค่า สมัครสมาชิกนิตยสารมติชนสุดสัปดาห์ได้ที่นี่https://t.co/KYFMEpsHWj

— MatichonWeekly มติชนสุดสัปดาห์ (@matichonweekly) July 27, 2022