การเดินทางไป “ดูงาน” ต้องได้รับประโยชน์จากสถานที่และผู้รับผิดชอบ ณ ที่นั้น เช่น เราใช้เวลาช่วงหนึ่งของวันดำเนินการจัดให้ผู้เข้ารับการอบรมในหลักสูตรส่วนหนึ่งผู้บริหารระดับสูงด้านการบริหารเมือง (ผู้นำเมือง รุ่นที่ 1) มีโอกาสอภิปรายในประเด็นที่เกี่ยวข้องกับการบริหารท้องถิ่น ดังนำเสนอโดยสรุปไปแล้ว

ที่เทศบาลนครเชียงรายที่มี นายวันชัย จงสุทธนามณี เป็นนายกเทศมนตรีมาหลายสมัย ดำเนินการเกี่ยวกับโรงเรียนของเทศบาล เทียบเท่าโรงเรียนประจำจังหวัดของสำนักงานการศึกษาขั้นพื้นฐานทีเดียว

ผู้ที่สนใจการศึกษาที่จัดโดยท้องถิ่น หากมีโอกาสเดินทางไปจังหวัดใดก็ตาม ขอให้เข้าพูดคุยกับผู้รับผิดชอบเทศบาลนั้น และขอเข้าชมโรงเรียนที่เขาจัดการไว้ว่าเป็นไปตามที่ผู้รับผิดชอบอธิบายความไว้หรือไม่

มีโรงเรียนของหลายเทศบาลที่ได้มาตรฐาน ดังการจัดทำเอกสารรายงาน “การจัดการศึกษาขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น กรณีศึกษาเทศบาลนครและเทศบาลเมือง” ของผู้เข้ารับการอบรม กลุ่มที่ 4 ด้านการจัดการศึกษา การพัฒนาสังคมและความปลอดภัยของประชาชนในเขตเมือง และการมีส่วนร่วมของประชาชน ที่นำเสนอต่อมหาวิทยาลัยนวมินทราธิราช ผู้สนใจขอเอกสารนี้ไปที่หลักสูตรได้

อาหารเย็นนั้นได้รับการดูแลจากผู้บริหารไร่ “สิงห์” ครับ-ขอบคุณ

วันรุ่งขึ้น ชาวคณะเดินทางไปดูงานที่อำเภอแม่สาย รับฟังการบรรยายสรุปการค้าขายชายแดนกับประชาคมอาเซียน โดยประธานหอการค้าแม่สาย

ตามเคย ผู้ถอดความโดยสรุปคือ มนูญ วิวรรณ ปลัดองค์การปกครองท้องถิ่นตำบลตะพง ระยอง

จังหวัดเชียงราย มีอำเภอเชียงแสน เชียงของ แม่สาย คือพื้นที่ทำเลทองของเชียงรายที่เป็นชายแดนติดกับ 3 ประเทศ อาทิ รัฐฉานเหนือ มีมูลค่าการค้าขายปีละเกือบ 3 แสนดอลลาร์ มีพื้นที่เป็นแลนด์ล็อก จะออกทะเลต้องผ่านดินแดนประเทศไทย

เมืองเชียงของอยู่ระหว่างการพัฒนาเป็นเมืองโลจิสติก ในการขนส่งสินค้าและพัสดุภัณฑ์ การขนส่งทั้งหมดใช้น้ำมันเชื้อเพลิงจากประเทศไทย (ต่อไปอาจเปลี่ยนจากการใช้น้ำมันเชื้อเพลิงเป็นระบบไฟฟ้า)

ขณะที่การขนส่ง คาราวานสินค้าเป็นธุรกิจที่สร้างรายได้เป็นล่ำเป็นสันของแม่สาย การค้าของแม่สายจึงเป็นการค้าที่อาศัยการส่งออก เป็นสินค้าที่แข่งกับเวลา อิงการชำระเงินสดกับสถาบันการเงินทั้งฝั่งไทยและฝั่งเมียนมา โดยใช้เงินหยวนของจีนและเงินบาทของไทย

สิ่งที่ฝั่งเมียนมาเติบโต และมีความต้องการสูงคือวัสดุก่อสร้าง เนื่องจากเมียนมากำลังสร้างเมือง ขณะที่ทุกอย่างอยู่ภายใต้กฎความมั่นคง มีกรรมการชายแดนเจรจาความทุกด้าน ประชุมกันทุกเดือน ยกเว้นด้านการเมืองไม่มีการพูดกัน

ทั้งนื้ ความร่วมมือเกิดขึ้นในหลายมิติ แม้การพัฒนาฝีมือแรงงาน ด้วยการอาศัยกิจกรรมเป็นตัวเชื่อม เช่น กีฬา ฟุตบอล จักรยาน

ปัจจุบันสัมพันธภาพระหว่างไทยกับเมียนมาด้านเชียงรายดีขึ้นมาก

ที่เมืองเชียงราย มีท่าอากาศยานนานาชาติห่างจากแม่สายไปเพียง 68 กิโลเมตร ต่อไปจะมีสายการบินไปทั่วโลก เห็นได้ว่าเมียนมาจะเปิดเมืองเมื่อมีความพร้อม ส่วนไทยจะเปิดเมืองที่นี่-แม่สายต้องได้ประโยชน์ก่อนจึงจะเปิดเมืองได้

ที่เมืองเชียงตุง เป็นแหล่งค้าขายกับสาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว ซึ่งมีวัฒนธรรมดั้งเดิมมาก การคมนาคมยังไม่สะดวก

เมืองตองยี เป็นอีกเมืองที่เป็นแหล่งระบายสินค้าของไทย แต่การคมนาคมยังไม่สะดวก สินค้าจีนทะลักเข้าไปเร็วกว่าสินค้าไทย ทำให้ไทยเสียเปรียบ

อีกประการหนึ่งดังที่ทราบดี คือการสร้างเขื่อนในแม่น้ำโขงของจีน เป็นการควบคุมปริมาณน้ำในแม่น้ำโขงทำให้การขนส่งทางน้ำไม่สะดวกเท่าที่ควร จีนจึงครองความเป็นเจ้าในการควบคุมการขนส่งทางเรือ

สิ่งที่เป็นปรากฏการณ์คือจีนเช่าพื้นที่ทำเกษตรเอง ทำให้จีนคุมเรื่องการค้าในพื้นที่แทบทั้งหมด ทั้งระบบการสื่อสารอยู่ภายใต้เอกชนจีน

เสร็จจากการฟังบรรยายสรุปแล้วนำมาสรุปอีกทีหนึ่ง อาจไม่ครบถ้วนกระบวนความ หากต้องการรับฟังหรือรับทราบเรื่องการค้าและสภาพเศรษฐกิจชายแดนไทย-พม่า ด้านเชียงราย อาจจะหาอ่านจากเอกสารได้ ซึ่งมีเรื่องเกี่ยวกับการค้าชายระหว่างไทยกับเมียนมาละเอียด ไม่ว่าจะเป็นด้านแม่สอด ตาก หรือแม่สาย เชียงราย แม้แต่ความก้าวหน้าระหว่างชายแดนทั้งสองประเทศในอนาคต

เรามีเวลาไม่มากเพียงให้นั่งรถข้ามไปอีกฝั่งเพื่อดูตลาดการค้าและร้านปลอดภาษี ซึ่งมีสินค้าไม่มากนัก แต่มีประเภทเสื้อผ้าที่ราคาถูกกว่าฝั่งไทยบ้าง ดูแล้วไม่น่าประทับใจสักเท่าใด กระนั้นยังหาซื้อไวน์มาได้คนละขวดสองขวด พอเป็นเครื่องดื่มเพื่อความสนุกคืนนี้

กลับข้ามมารับประทานอาหารกลางวัน สมควรแก่เวลา เดินทางต่อไปดูงานโครงการศึกษาและพัฒนาการปลูกชาน้ำมันและพืชน้ำมันอื่นของมูลนิธิชัยพัฒนาที่อำเภอแม่สาย

โครงการนี้เป็นโครงการที่ก่อให้เกิดอาชีพใหม่ คือการปลูกชาน้ำมันเพื่อนำมาเป็นน้ำมันสกัดสำหรับปรุงอาหารประเภททอด และอื่นๆ ทั้งยังเป็นน้ำมันบำรุงสุขภาพที่ช่วยในเรื่องความจำ และเป็นโรคอัลไซเมอร์

ผู้บรรยายเจ้าหน้าที่ผู้หญิงบรรยายทั้งความเป็นมาของชาน้ำมัน สรรพคุณ และกิจการที่มีกำเนิดมาอย่างไร โดยเฉพาะเป็นกิจการของโครงการชัยพัฒนาที่สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จมาตรวจกิจการเป็นประจำ ถึงขนาดพวกเราหลายคนชมว่าเป็นพนักงานขายที่เก่งมากจริงๆ

บรรยายเสร็จ พาชมกิจการ แล้วพาพวกเราไปหาซื้อผลิตภัณฑ์จากชาน้ำมันได้ไปคนละหอบไม่มาก ใครที่ผ่านไปเชียงรายโปรดหาเวลาไปชื่นชมกิจการชาน้ำมัน ไปไม่ถูกให้สอบถามจากเจ้าหน้าที่นะครับ

กลับถึงโรงแรมเย็นนั้น มีงานเลี้ยงสังสรรค์ประเภททุกคนต้องแต่งกายด้วยเสื้อผ้าเป็นชาวล้านนาโดยอัตโนมัติ-ทุกคน-เน้น-ทุกคน

ผู้เตรียมงานเป็นกลุ่มใหญ่ มีอดีตอธิบดีกรมการขนส่งทางบก ชื่ออ่านยาก “อัฌษไธค์ รัตนดิลก ณ ภูเก็ต” ชื่อเล่นรู้จักกันทั่วไปว่า “เหลา” เป็นหัวเรือใหญ่ ด้วยเคยเป็นขนส่งจังหวัดอยู่ที่เชียงราย กับเพื่อนในรุ่นนับ 10 และด้วยความร่วมมืออย่างแข็งขันจากชาวคณะขนส่งทางบก จังหวัดเชียงราย ขอขอบคุณมา ณ ที่นี้

ขึ้นชื่อว่า “สังสรรค์” ย่อมสนุกสนานเต็มที่ขอบอก ขอบคุณชาวคณะที่จัดงานได้สนุก ประทับใจครับ