โลกทรรศน์

อุกฤษฏ์ ปัทมานันท์

 

รัสเซียกับ AUKUS

 

ถึงแม้พันธมิตรใหม่ AUKUS ที่ก่อตั้งโดยออสเตรเลีย สหราชอาณาจักรและสหรัฐอเมริกาเพิ่งเกิดขึ้นหมาดๆ เราไม่ควรลืมว่า พันธมิตรใหม่นี้จะเป็นพันธมิตรด้านความมั่นคงที่มีผลต่อภูมิภาคอินโดแปซิฟิกและทั้งโลก ดังนั้น จึงมีทั้งผู้สนับสนุนและผู้ที่ไม่เห็นด้วย

อย่างคร่าวที่สุด จากรายงานของสื่อมวลชนตะวันตก ความเห็นของโลกต่อ AUKUS สื่อมวลชนเขาเห็นว่ามีลักษณะผสม

ฝ่ายหนึ่ง คือ จีนและฝรั่งเศสไม่พอใจอย่างมากเรียกว่า ระเบิดเลย ทั้งนี้เพราะพันธมิตรด้านความมั่นคงใหม่เกิดขึ้นเพื่อต่อต้านจีนโดยตรง ส่วนฝรั่งเศสนอกจากไม่พอใจที่สหรัฐอเมริกาก้าวข้ามและไม่ได้เชิญฝรั่งเศสเข้าร่วม และประเด็นเฉพาะฝรั่งเศสคือ ออสเตรเลียจะได้รับความช่วยเหลือจากสหรัฐอเมริกาและสหราชอาณาจักรด้านเทคโนโลยีนิวเคลียร์ใช้กับเรือดำน้ำ แต่ออสเตรเลียได้ยกเลิกข้อตกลงจัดซื้อเรือดำน้ำ พลังงานดีเซล (Diesel Electric) จากฝรั่งเศส ข้อมูลนี้ผู้เขียนได้ใช้สื่อต่างประเทศเขียนโดย Jamie Seidel1 โดยที่บทความก่อนคลาดเคลื่อนไปว่าเป็น เรือดำน้ำพลังงานนิวเคลียร์ ซึ่งผิดพลาด (ขออภัยครับ)

อีกฝ่ายหนึ่ง ในขณะที่ ประเทศอื่นๆ ได้แก่ ญี่ปุ่นและฟิลิปปินส์ยินดีต้อนรับ AUKUS เป็นอย่างมาก

อย่างไรก็ตาม เราไม่ควรหลงลืมรัสเซีย ทั้งนี้เพราะรัสเซียเป็นหนึ่งในประเทศที่มีอาวุธยุทโธปกรณ์อันทันสมัย และมีเรือดำน้ำพลังงานนิวเคลียร์ แต่กลับมีข้อสังเกตกับข้อริเริ่มพันธมิตรใหม่ AUKUS นี้อย่างเงียบๆ

 

รัสเซียกับพันธมิตรใหม่ AUKUS

รัสเซียจำกัดการวิจารณ์อย่างเป็นทางการโดยฝ่ายรัฐ และดำเนินการอย่างระมัดระวัง ผู้นำด้านความมั่นคงของรัสเซียตั้งประเด็นว่า เราต้องรู้ถึงวัตถุประสงค์ เป้าหมาย ความหมาย ของพันธมิตรใหม่ AUKUS ก่อน เราจึงจะวาง จุดยืน ต่อเรื่องนี้ได้ คำถามเหล่านี้ต้องการคำตอบก่อน อย่างไรก็ตาม ช่วงนี้มีข้อมูลเรื่องนี้เพียงนิดหน่อย

มีเจ้าหน้าที่รัสเซียบางคนที่ทำงานร่วมกับเพื่อนชาวจีนแสดงความกังวลว่า การพัฒนาของ AUKUS ด้านเรือดำน้ำพลังงานนิวเคลียร์จะทำให้สนธิสัญญาไม่เผยแพร่นิวเคลียร์ (Nuclear Non-Proliferation Treaty) กัดกร่อนลงไปและเร่งการแข่งขันด้านอาวุธในภูมิภาค มีข้อเสนอแนะจากเจ้าหน้าที่บางคนว่า กองเรือดำน้ำพลังงานนิวเคลียร์จะต้องถูกเฝ้าสังเกตโดยองค์การพลังงานปรมาณูระหว่างประเทศ ( International Atomic Energy Agent)

 

แต่ข้อเสนอนี้ไม่ได้รับการยอมรับจากออสเตรเลีย

ต้นแบบของนาโต้แห่งเอเชีย (Asian NATO)

น่าสนใจเมื่อติดตามความเคลื่อนไหวของรัสเซียต่อไป พบว่าเมื่อรัสเซียได้ข้อมูลข่าวสารเรื่อง AUKUS มากขึ้น โวหารฉบับทางการของรัสเซียเริ่มเปลี่ยนแปลงไป เช่น เมื่ออดีตเอกอัครราชทูตออสเตรเลียประจำสหรัฐอเมริกา Joe Hockey ประกาศชัดเจนว่า AUKUS ตั้งใจต่อต้านไม่เพียงแต่จีนในภูมิภาคอินโดแปซิฟิกเท่านั้น แต่ต่อต้านรัสเซียด้วย

หลังจากนั้นไม่นาน เลขาธิการสภาความมั่นคงรัสเซีย Nikolai Patrushev ได้เรียกขานข้อตกลง AUKUS ว่าเป็น ต้นแบบนาโต้แห่งเอเชีย ท่านเลขาธิการยังเสริมอีกว่า สหรัฐอเมริกาจะพยายามเกี่ยวพันกับประเทศอื่นๆ ในองค์กรนี้ เป้าหมายหลักเพื่อที่จะผลักดันการต่อต้านจีนและต่อต้านรัสเซีย

การเปลี่ยนแปลงโวหารนี้ ไม่ควรออกมาสร้างความประหลาดใจให้กับออสเตรเลีย เนื่องจากความจริง รัสเซียได้พิจารณามาอย่างยาวนานในการเปลี่ยนแปลงด้านความมั่นคงในภูมิภาค เช่น การสร้างระบบพันธมิตรใหม่ หรือใช้ระบบยุทโธปกรณ์ใหม่ ดังนั้น ความเสี่ยงทางด้านการทหารย่อมก่อให้เกิดปฏิกิริยาตอบโต้

สิ่งที่ควรพิจารณาสำหรับรัสเซีย อะไรคือแนวทางที่เป็นไปได้ที่ให้รัสเซียพอใจ และเป็นส่วนหนึ่งของการตอบสนองต่อ AUKUS

ดูไปแล้ว รัสเซียมอง AUKUS เป็นความเสี่ยง (risk) ทางการทหารและการเมือง

แต่รัสเซียถือว่า ยังไม่ใช่ การคุกคาม (threat) ดังนั้น ทางการรัสเซียจึงถือว่า การตอบสนองฉับพลันทันที ดูเหมือนจำกัดการวางแผนกลยุทธ์ทางการเมืองและฉกชิงโอกาส

เป็นที่สังเกตว่า รัสเซียอาจมอง deal การทำเรือดำน้ำพลังงานนิวเคลียร์เป็นการวางสิ่งที่มีมาก่อน เพื่ออนุญาตให้รัสเซียสนับสนุนเทคโนโลยีเรือดำน้ำพลังงานนิวเคลียร์ และนี่ไม่ใช่สมมุติฐาน ทั้งหมดนี้ได้รับการแนะนำโดยผู้เชี่ยวชาญด้านการทหารของรัสเซียและยังใกล้ชิดกับกระทรวงกลาโหมอีกด้วย

จริงๆ แล้ว รัสเซียได้รับเทคโลโลยีซึ่งน่าจะดีที่สุดในโลก แน่นอนเหนือกว่าเทคโนโลยีนิวเคลียร์ของจีนซึ่งเพิ่งเริ่มต้นใหม่ด้านนี้เสียอีก รัสเซียเป็นประเทศเดียวได้จัดการเช่าซื้อเทคโนโลยีกับอินเดีย อันเป็นการอนุญาตให้บริหารกองทัพเรือและสร้างเรือดำน้ำพลังงานนิวเคลียร์ตั้งแต่ปี ค.ศ.1987 แต่นี่รัสเซียยังไม่มีการถ่ายทอดเทคโนโลยีให้อินเดีย

 

เรือดำน้ำในแปซิฟิกขยายตัว

ในระยะยาว รัสเซียจะไม่ใส่ใจที่ระบบนิวเคลียร์ใหม่ของพันธมิตรใหม่ 2 กลุ่มคือ ชาติตะวันตก ได้แก่ สหรัฐอเมริกาและสหราชอาณาจักร ส่วนอีกกลุ่มหนึ่ง อีกไม่นานคือ ออสเตรเลีย ไม่ได้

การขยายตัวต่อเนื่องของเรือดำน้ำพลังงานนิวเคลียร์ออสเตรเลียในอนาคต ที่มีการวิ่งไป-มาในตะวันตกและตะวันตกเฉียงเหนือของแปซิฟิก อันเป็นบริเวณที่มีการเคลื่อนไหวปกติของกองทัพเรือรัสเซีย

ในฐานะมหาอำนาจนิวเคลียร์ รัสเซียจะต้องดำเนินการให้เรื่องนี้อยู่ในแผนยุทธศาสตร์ของตน นั่นหมายความว่า ออสเตรเลียต้องมองอย่างใกล้ชิดต่อกิจกรรมทางทหารของรัสเซียในแปซิฟิกในช่วงปีที่กำลังจะมาถึง

อีก 12 เดือนข้างหน้า กองเรือแปซิฟิกรัสเซียคาดว่าจะมีเรือดำน้ำพลังงานนิวเคลียร์อีกอย่างน้อย 2 ลำ ซึ่ง 2 ลำนี้เป็นรุ่นที่มีความเหนือทางเทคโนโลยีกว่าเรือที่เหมือนกันสร้างโดยจีน และเชื่อว่า เทียบได้กับสหรัฐอเมริกา ซึ่งประเด็นนี้หมายถึง น่าจะเป็นทางเลือกของออสเตรเลียได้ด้วย

ปี 2028 กองทัพเรือรัสเซียจะมีเรือดำน้ำพลังงานนิวเคลียร์อย่างน้อย 14 ลำ และเรือดำน้ำดั้งเดิมแบบใช้โจมตีอีก 6 ลำในแปซิฟิก

 

ฉากทัศน์ที่น่าเร้าใจที่สุด

รัสเซียและจีนสามารถรวมตัวในภาคพื้นสมุทรอย่างหลวมๆ เพื่อต่อกรการร่วมมือทางกำลังทหารของพันธมิตรใหม่ AUKUS

ความร่วมมืออย่างลึกๆ ของความสัมพันธ์ทางยุทธศาสตร์ระหว่างรัสเซีย-จีน โดยเฉพาะในอาณาบริเวณภาคพื้นมหาสมุทร ไม่ใช่ไม่เป็นจริงได้ ความเกี่ยวข้องกันอย่างกว้างขวางกว่ากับชาติต่างๆ ด้วย แบบเป็นบล๊อก แล้วถ้ารัสเซียและจีนดำเนินการแบบเป็นการประสานงานของกองทัพเรือหลายๆ ชาติ นับว่าเป็นข่าวร้ายของ AUKUS พันธมิตรที่เพิ่งก่อตั้งเลยทีเดียว

อะไรจะเป็นฉากทัศน์ที่น่าเร้าใจที่สุด โปรดติดตาม

1Jamie Seidel, “Why Australia’s new $ 100 billion submarine could be a waste of money”, News.com.au 27 September 2021