รายงานพิเศษ

มงคล วัชรางค์กุล

 

ครบรอบ 20 ปี 9/11

ปิดฉากสงครามอัฟกานิสถาน

ท่ามกลางเสียงวิพากษ์

‘อเมริกา’ เสียหน้า

 

ผมได้ฟังประธานาธิบดีไบเดนแถลงข่าวเรื่องการถอนทหารอเมริกันออกจากอัฟกานิสถาน เมื่อ 8 กรกฎาคม 2021 ไบเดนบอกว่าจะทำให้เสร็จก่อน 31 สิงหาคม 2021

วันนั้นมีผู้สื่อข่าวถามว่า เมื่อทหารอเมริกันถอนออกแล้ว อัฟกานิสถานจะรอดพ้นมือทาลิบัน (Taliban) ได้หรือ ยังจำได้ว่า ไบเดนตอบว่า ทาลิบันมีกองกำลังแค่ 75,000 คน แต่กองทัพอัฟกานิสถานมีกำลังพล 300,000 คน พร้อมเครื่องบิน เป็นกองทัพที่ยอดเยี่ยมที่สุดในโลก มีอาวุธที่ดีที่สุดในโลก (ภายใต้การฝึกของอเมริกัน)

“ผู้นำอัฟกานิสถานจะต้องสามัคคีกัน (Unity) กองกำลังต้องสู้รบพื่อปกป้องประเทศชาติ”

แต่ไบเดนคาดผิดถนัด ประเมินทาลิบันต่ำเกินไป และประเมินกองกำลังอัฟกันสูงเกินไป พวกเขาเป็นเชื้อสายเดียวกัน ไม่ห้ำหั่นกัน

ก่อนการแถลงข่าวของไบเดน เมื่อ 5 กรกฎาคม 2021 อเมริกันปิดฐานทัพอากาศ Bagram ฐานทัพใหญ่สุดทางเหนือของกรุงคาบูล 70 ก.ม. ที่เคยเป็นศูนย์กลางการปฏิบัติการของสหรัฐในอัฟกานิสถาน ซึ่งครั้งหนึ่งเคยมีทหารประจำการอยู่หลายหมื่นคน

โดยถอนตัวออกไปดื้อๆ ไม่มีการบอกกล่าวล่วงหน้าแต่อย่างใด

พออเมริกันถอนตัวจากฐานทัพ Bagram กองกำลังทาลิบันก็บุกยึดพื้นที่ในอัฟกานิสถานอย่างรวดเร็ว

9 สิงหาคม 2021 ทาลิบันยึดเมืองเอกทางเหนือคือเมืองคุนดุช เมืองที่มีความสำคัญในฐานะเส้นทางส่งสินค้าไปเอเชียกลาง รวมทั้งเป็นฐานที่มั่นและฐานกระจายสินค้าของบรรดาพ่อค้ายาเสพติดในภูมิภาค

อัฟกานิสถานปลูกฝิ่นมากที่สุดในโลก แล้วฝิ่นผลิตเป็นเฮโรอีน

ทาลิบันยึดเมืองลัชคาร์กาห์ เมืองเอกทางตอนใต้ และยึดเมืองกันดาฮาร์ ทางตอนใต้ของประเทศ เมืองนี้เป็นเมืองใหญ่อันดับสองรองจากคาบูล

กระทรวงกลาโหมสหรัฐ-เพนตากอน (Pentagon) ต้องตื่นตะลึงกับการบุกอย่างรวดเร็วของทาลิบัน โฆษกเพนตากอน John Kirby แถลงข่าว 2 วันติดกัน

วันที่สองของการแถลง 13 สิงหาคม 2021 เขายอมรับว่า ทาลิบันบุกอย่างรวดเร็ว ตอนนี้ยึดได้ 2/3 ของประเทศแล้ว

John Kirby บอกว่าจะมีการส่งนาวิกโยธินอเมริกัน 3,000 คน เข้าไปคุ้มครองสนามบินนานาชาติคาบูล Hamid Kazai International Airport ที่ยังเปิดทำการอยู่เพื่อการอพยพ และคุ้มครองสถานทูตอเมริกัน

นาวิกโยธินคนแรกถึงคาบูลตั้งแต่เมื่อวานนี้ (12 สิงหาคม)

จะมีการอพยพคนอเมริกันและคนจากสถานทูต และคนอัฟกัน 100,000 คน ขณะนี้การอพยพทำได้วันละ 1,000 คน

ตอนนี้สถานทูตอเมริกันเริ่มทำลายเอกสารต่างๆ ข่าวทีวี เสาร์ 14 สิงหาคม มีภาพการเผาเอกสารควันโขมง พร้อมทั้งทำลายคอมพิวเตอร์

The Wall Street Journal 13 สิงหาคม 2021 บอกว่าจะมีการส่งนาวิกโยธิน 8,000 คนเข้าคุ้มครองการอพยพ

Fox News TV รายงานว่า อเมริกันติดต่อตัวแทนทาลิบันที่โดฮา, กาตาร์ขอให้ทาลิบัน Spare-สำรองไว้ อย่าทำลายสถานทูตอเมริกัน

Fox News ยังรายงานอีกว่า ทาลิบันอยู่ห่างจากคาบูล 30 ไมล์ ผู้เชี่ยวชาญของเพนตากอนบอกว่า คาบูลอาจจะล่มในวันพรุ่งนี้ หรือไม่ก็ภายในเดือนหน้า

แล้วก็เป็นความจริง-คาบูลล่มแล้วชั่วข้ามวัน

 

ทีวี Fox News 15 สิงหาคม 2021 แพร่ภาพกองกำลังทาลิบันใน President Palace ทำเนียบประธานาธิบดี มีภาพข่าวนักรบชักธงทาลิบันเหนือประตูเมือง

ประธานาธิบดี Ashraf Ghani หนีออกนอกประเทศไปที่ดูไบ

เมื่อ 25 มิถุนายน 2021 ประธานาธิบดี Ashraf Ghani บินมาพบประธานาธิบดีไบเดนที่ทำเนียบขาว ขอความมั่นใจ ซึ่งไบเดนให้คำรับรองว่า ถึงแม้ทหารอเมริกันจะถอนออกไป แต่การให้ความช่วยเหลืออัฟกานิสถานจะไม่สิ้นสุดตามไปด้วย จะยังมีความช่วยเหลือซ่อมบำรุงด้านการทหาร เศรษฐกิจและการเมืองอยู่ต่อไป

คราวนั้น ไบเดนแถมวัคซีนไฟเซอร์ให้อัฟกานิสถาน 3 ล้านโดส

ซึ่งต่อมา Ghani กล่าวว่า อเมริกาถอนทหารออกเร็วเกินไป อัฟกานิสถานยังตั้งตัวไม่ทัน พร้อมกล่าวโจมตีประธานาธิบดีทรัมป์ ผู้ริเริ่มดำเนินการถอนทหารอเมริกัน

ในมุมของทรัมป์ ในเมื่อภารกิจล่าสังหารบิน ดาเลน เสร็จสิ้นแล้ว จะยังคงทหารอเมริกันไว้ในอัฟกานิสถานให้เสี่ยงชีวิตต่อไปเพื่ออะไร

เมื่อวันเสาร์ก่อนคาบูลล่มสลายหนึ่งวัน ไบเดนตอบนักข่าวว่า เขาไม่เปลี่ยนใจเรื่องการถอนทหารอเมริกันออกจากอัฟกานิสถาน

เขาจะไม่ทิ้งอัฟกานิสถานไว้ให้เป็นภาระของประธานาธิบดีคนต่อไป

วันเดียวกันนั้น ไบเดนออกคำสั่งส่งกำลัง 1,000 คนจากฐาน 82nd Airborne ที่ Fort Bragg, North Carolina ไปเสริมกำลังคุ้มครองการอพยพ รวมมีนาวิกโยธินปฏิบัติการทั้งหมด 5,000 คน

พร้อมกันนั้น ไบเดนอนุมัติงบประมาณอพยพ 100 ล้านดอลลาร์

 

ทาลิบันเป็นใคร ทำไมรบรุกได้รวดเร็วยิ่งนัก

Taliban = students หมายถึงนักศึกษาเพื่อพลิกฟื้นแผ่นดิน ในภาษาท้องถิ่นพัชโต (Pashto) คนพวกนี้เข้าไปเรียนวิชาศาสนาจากปากีสถานที่อยู่ติดกัน เพื่อกลับมาพัฒนาบ้านเมือง เป็นการเรียนเรื่องศาสนาอย่างเข้มข้น จนเกิดการเคลื่อนไหวอยากปรับเปลี่ยนจึงตั้งกลุ่ม movement ขึ้นมาในนาม “ทาลิบัน” (Taliban) เงินทองช่วยเหลือกลุ่มนี้ส่งมาจากซาอุดีอาระเบีย

ช่วงนั้น ปี 1989 รัสเซียถอนตัวออกจากอัฟกานิสถาน ช่วงต้นศตวรรษ 1990 ทาลิบันเริ่มเคลื่อนไหวทางเหนือ แล้วเข้ายึดคาบูล ปกครองอัฟกานิสถานในปี 1998

ทาลิบันบังคับใช้กฎหมายชาริอะห์ ลงโทษด้วยกฎหมายอิสลามอย่างเคร่งครัด คนที่ฆ่าคนตายถูกสังหาร คนที่เป็นชู้โดนฆ่า หัวขโมยถูกตัดมือตัดแขน บังคับผู้ชายให้ไว้หนวด ผู้หญิงต้องแต่งตัวมิดชิดปกปิดทั้งตัวแบบอิสลาม หรือบูร์กา (Burka) ห้ามดูทีวี ฟังเพลง หรือดูหนัง ต่อต้านการให้เด็กผู้หญิงที่อายุ 10 ขวบ หรือมากกว่านั้น ไปโรงเรียน จำกัดการจ้างงานผู้หญิง

ช่วงนี้กลุ่ม Al-Qaeda เข้ามาร่วมมือกับทาลิบัน และ Osama Bin Laden ซึ่งเป็นชาวซาอุฯ ผู้บงการถล่มตึก World Trade ก็มาแฝงตัวอยู่ในอัฟกานิสถานและแถบเมืองชายแดนปากีสถาน

หลังเหตุวินาศกรรม 11 กันยายน ปี 2011หรือ 9/11 กับการก่อการร้ายโจมตีสหรัฐโดยกลุ่มอัลกออิดะห์ สหรัฐขอตัวบิน ลาเดน แต่ทาลิบันปฏิเสธ กองทัพที่สหรัฐสนับสนุนได้บุกโจมตีกรุงคาบูลในเดือนพฤศจิกายนในปีเดียวกัน ด้วยการสนับสนุนทางอากาศจากสหรัฐ กลุ่มทาลิบันแตกพ่ายกระจัดกระจายไปตามพื้นที่ห่างไกลของประเทศ

แต่ทาลิบันยังไม่ยอมพ่ายแพ้ คงทำสงครามต่อสู้กับรัฐบาลอัฟกานิสถานและกองกำลังชาติพันธมิตรตะวันตกมาตลอด

สหรัฐตามเด็ดหัวบิน ลาเดน ได้สำเร็จ ตรวจดีเอ็นเอแล้ว เอาศพไปโยนทิ้งทะเล

 

ในการแถลงข่าวของโฆษกเพนตากอน มีผู้สื่อข่าวถามว่า การอพยพจากอัฟกานิสถานคราวนี้ จะเหมือนกับการอพยพจากไซ่ง่อนปี 1975 หรือไม่ คำตอบคือไม่เหมือนกัน

ไบเดนก็พูดเมื่อ 8 กรกฎาคม ว่า ทาลิบันไม่ใช่เวียดนามเหนือที่เป็นศัตรูของเรา (ในสมัยนั้น) ดังนั้น การถอนทหารครั้งนี้จะไม่มีอะไรเหมือนไซ่ง่อน 1975

รายการ Fox News – Tucker Carlson Tonight คืน 16 สิงหาคม บอกว่า การอพยพที่คาบูลคือ “Saigon on Steroids” “เหมือนไซ่ง่อนตอนให้สเตอรอยด์”

ความหมายทางการแพทย์ คนรับสเตอรอยด์ดูสุขสบายดี แต่ “หมดสภาพ”

Tucker Carlson ยังบอกอีกว่า การอพยพคราวนี้ทำให้ American Disgrace อเมริกันต้องเสียหน้า อัปยศอย่างยิ่ง เพราะเป็นการอพยพที่ฉุกละหุก ไม่ได้เตรียมการอะไรไว้ล่วงหน้า

Tucker Carlson บอกว่า แม้แต่อาวุธก็ไม่ได้ขนออกมากันเลย

ทั้งนี้ เป็นเพราะไบเดนไม่เชื่อคำแนะนำของเพนตากอนที่บอกว่า ถ้าอเมริกันถอนตัว ทาลิบันจะยึดอัฟกานิสถานได้ภายใน 90 วัน

และแล้วเพนตากอนต้องตื่นตะลึงที่ทาลิบันยึดอัฟกานิสถานได้ภายใน 26 วัน

มีปัญหาว่า คนอัฟกันที่ทำงานให้อเมริกันที่ได้วีซ่า Special Immigrant Visas 1, 2 for Afgan หนีออกนอกประเทศไม่ทัน รวมทั้งคนที่ยังไม่ได้วีซ่า จะต้องถูกทาลิบันสำเร็จโทษ ตอนนี้ทาลิบันมีรายชื่อหมดแล้ว เฉพาะคนที่เป็นล่ามให้กองทัพอเมริกันมีถึง 5,000 คน เด็กๆ ของพวกเขาก็จะต้องโดนกำจัดด้วย

Tucker Carlson ชี้ว่าไบเดนดำเนินนโยบายต่างประเทศที่ผิดพลาดล้มเหลวที่สุดในรอบสิบปี แต่ไบเดนกลับโทษนโยบายของโอบามา, ทรัมป์, โทษนโยบายของประธานาธิบดี Ghani, โทษกองทัพอัฟกานิสถาน, โทษนโยบายการเมืองของอัฟกานิสถาน

แต่ไม่โทษความผิดพลาดจากการตัดสินใจของตัวไบเดนเอง

Fox News 16 สิงหาคม บอกว่า ขณะนี้มีนาวิกโยธินอเมริกัน 7,000 คน คุ้มครองการอพยพ

 

เดิมสหรัฐกำหนดจะถอนทหารให้หมดวันที่ 9 กันยายน ครบรอบ 20 ปี 9/11 พอดี แต่อัฟกานิสถานมาล่มสลายเสียก่อน

สัปดาห์ที่ผ่านมา อินเดียปิดสถานกงสุลในกรุงคาบูล และส่งเครื่องบินมารับนักการทูตและคนอินเดียกลับประเทศ

อาทิตย์ 15 กันยายน 2021 อังกฤษส่งเครื่องบินและทหาร 600 คนมารับทูตและคนอังกฤษกลับบ้าน

19 สิงหาคม 2021 Windy Sherman รมต.ต่างประเทศสหรัฐ Secretary of State ออกมาแถลงว่า ทูตสหรัฐยังอยู่ในคาบูล สถานทูตยังเปิดให้บริการออกวีซ่าแบบ first in first serve ผู้บัญชาการทหารอเมริกันกำลังเดินทางมาคาบูล ตอนนี้อพยพคนออกมาได้ 4,840 คน เมื่อ 24 ช.ม.ที่ผ่านมาขนคนได้ 2,000 คน

พล.อ.ลอยด์ ออสติน รมต.กลาโหมสหรัฐร่วมกับ พล.อ.มาร์ มิลลีย์ ประธานคณะเสนาธิการผสม ร่วมแถลงว่า มีทหารคุ้มครองสนามบิน 6,000 คน แต่ไม่มีกำลังมากพอที่จะให้ความคุ้มครองนอกสนามบิน ต้องเลือกคุ้มครองสนามบินและสถานทูต

เพนตากอนติดต่อทาลิบัน ขอให้ด่านตรวจเช็กพอยต์ปล่อยคนอเมริกันและคนอัฟกันที่มี Special Immigrant Visas เดินทางไปสนามบิน

The Wall Street Journal ฉบับเสาร์-อาทิตย์ Aug 21-22, 2021 ทำสกู๊ปเรื่อง ” Final Days Before Fall Of Kabul “วันท้ายๆ ก่อนคาบูลล่ม” เล่าว่า

เป็นที่ชัดเจนมาตั้งแต่ต้นเมื่อเริ่มคุยเรื่องการถอนทหารอเมริกันในเดือนกุมภาพันธ์ 2020 ว่าผู้นำทาลิบันได้บอกกับ Zalmay Khalilzad ตัวแทนเจรจาของอเมริกันสมัยทรัมป์ซึ่งยังทำงานต่อในสมัยไบเดนว่า ทาลิบันจะไม่ยึดคาบูลด้วยกำลัง แต่จะใช้การเจรจา

13 สิงหาคม ตู้ ATM ในคาบูล ทุกตู้ไม่มีเงิน 15 สิงหาคม คนมาเข้าแถวยาวเหยียดหน้าธนาคารกลาง (Central Bank) แห่งเดียวที่ยังมีเงินสดเหลือให้เบิก

กลางวันวันอาทิตย์ ประธานาธิบดี Ghani กลับจากทำเนียบไปกินอาหารกลางวันที่บ้าน หัวหน้าหน่วยรักษาความปลอดภัยมาบอกว่า ทาลิบันเข้ามาที่สนามทำเนียบแล้ว ประธานาธิบดีและผู้ใกล้ชิดออกเดินทางด้วยรถ 2 ขบวน มาขึ้น ฮ.กันกระสุนของอเมริกันไปสนามบิน คลาดกันกับ รมต.ต่างประเทศที่เอาพาสปอร์ตของประธานาธิบดีตามมาส่งให้ที่ทำเนียบ

ผู้ใกล้ชิดบอกว่า การที่ Ghani ตัดสินใจบินหนีออกนอกประเทศ เพราะไม่ต้องการให้มีการสู้รบเพื่อปกป้องทำเนียบ จะทำให้คนตายเยอะ

20 สิงหาคม 2021 ไบเดนแถลงเรื่องอัฟกานิสถานว่า ตัวเขาตัดสินใจถอนทหารตั้งแต่ 14 เมษายน และได้คุยกับผู้นำอังกฤษ เยอรมนี ฝรั่งเศส พร้อมผู้นำ G7 ทุกชาติเห็นด้วยกับการถอนทหารอเมริกัน

ไบเดนประกาศว่า คนอเมริกันที่ต้องการกลับบ้าน จะได้รับการอพยพกลับบ้านอย่างปลอดภัย และกำชับว่า ถ้าทาลิบันทำร้ายคนอเมริกันหรือทหารอเมริกัน จะเป็นการกดสวิสต์ให้มีการตอบโต้อย่างรุนแรงทันทีทันใด

ไบเดนบอกว่า ไม่สามารถให้คำสัญญาได้ว่า ผลการอพยพที่ออกมาจะปราศจากความเสี่ยงหรือการสูญเสีย แต่ในฐานะผู้บัญชาการสูงสุด (Commander-in-Chief) ตัวเขาจะระดมสรรพกำลังและทรัพยากรทุกอย่างเพื่อการนี้

ไบเดนบอกว่า วันก่อนหน้านี้อพยพคนอเมริกันออกมา 169 คน

รอบ 24 ช.ม.ที่ผ่านมาอพยพ 17 เที่ยวบิน อพยพคน 5,700 คน ตอนนี้อพยพแล้วทั้งหมด 6,700 คน เครื่อง C 17 เคยบรรทุก 640 คน ตอนนี้ขนคน 843 คน จากคาบูลไปโดฮา แต่มีบางเที่ยวบินเข้าเยอรมนี แล้วบินต่อเข้าฐานทัพในอเมริกา ในกรณีที่ต้องมีการตรวจสอบ

22 สิงหาคม 2021 Fox News รายงานว่า สัปดาห์ที่ผ่านมาอพยพไปแล้ว 30,000 คน

20 ปี สหรัฐใช้จ่ายในอัฟกานิสถาน 85 พันล้านเหรียญ ไบเดนบอกว่าวันละ 150-300 ล้านเหรียญ ทหารเสียชีวิต 2,352 คน บาดเจ็บกว่า 20,772 คน

หัวหน้าตัวแทนทาลิบันในโดฮาบอกหัวหน้าหน่วยรักษาความปลอดภัยทำเนียบ President Palace ว่า ถึงเวลาส่งมอบกุญแจทำเนียบให้ทาลิบันแล้ว

สหรัฐลดธงชาติเหนือสถานทูตในกรุงคาบูล สิ้นสุดสงครามอัฟกานิสถาน 20 ปี เพียงเท่านี้

ทิ้งคำถามว่า อนาคตของผู้หญิอัฟกันภายใต้การปกครองของทาลิบันจะเป็นอย่างไร – แม้แต่กมลา แฮร์ริส ก็ยังไม่มีความเห็น

ป.ล. ต้องไม่ลืมว่าทาลิบันยิงทำลายพระพุทธรูปแกะสลักบนภูเขาที่สูงที่สุดในโลกที่บามิยันอันเป็นมรดกโลก เมื่อปี 2001