การ์ตูนที่รัก
นายแพทย์ประเสริฐ ผลิตผลการพิมพ์

 

If Anything Happens I Love You

หนัง 12 นาที ดูเลย ไม่ต้องอ่านเบื้องหลังอะไรมาก่อน

หนังเริ่มต้นด้วยภาพลายเส้นเรียบง่าย ชายหญิงคู่หนึ่งนั่งเขี่ยอาหารบนจานประกอบเสียงดนตรีเศร้าสร้อย สองคนนั่งคนละฟากของโต๊ะยาวตัวหนึ่ง มีเงาสองเงากำลังทะเลาะกัน

ที่ชวนฉงนตั้งแต่นาทีแรกนี้คือเงาผู้ชายอยู่ฝั่งผู้หญิง เงาผู้หญิงอยู่ฝั่งผู้ชาย ทำไม

เราอนุมานว่าสองคนเป็นสามี-ภรรยากันและเพิ่งจะผ่านการทะเลาะกันมาไม่นาน จิตวิเคราะห์เขียนไว้แล้วว่า เวลาคู่สมรสทะเลาะกัน ที่แท้เรากำลังทะเลาะกับตัวเองในอีกร่างหนึ่ง คือร่างของคู่สมรส กล่าวคือ เราถ่ายโอนตัวเราไปไว้ที่เขา เรียกกลไกนี้ว่า projective identification แล้วเราจึงเปิดฉากทะเลาะกับเขา

เพราะอะไรเราจึงถ่ายโอนตัวเราไปให้เขาตั้งแต่แรก (projection) เพราะนั่นเป็นนิสัยเสียของเรา ความข้อนี้อาจจะฟังเข้าใจยาก อธิบายว่าเพราะเราทนนิสัยเสียของเราเองไม่ไหวจึงโยนไปที่เขา

ตัวอย่างคลาสสิค เช่น เราว่าเขาพูดไม่รู้เรื่อง ที่จริงเป็นเราเองที่ฟังเขาไม่รู้เรื่องแล้วโยนความผิดไปที่เขา แล้วเปิดฉากทะเลาะกับเขา

ฟังดูไม่ยุติธรรมใช่มั้ยครับ แต่ค่อยๆ คิดดู

ผมไม่ทราบว่าผู้กำกับฯ คิดถึงเรื่องนี้ก่อนวาดฉากเปิดเรื่อง 1 นาทีนี้หรือเปล่า

แต่ก็อย่างว่า เมื่อศิลปินปล่อยผลงานสู่สาธารณะ ท่านทำของหลุดมือแล้ว ตอนนี้เป็นงานของนักวิจารณ์

นักวิจารณ์สายจิตวิเคราะห์ก็จะบอกว่าผู้กำกับฯ เองนั่นแหละที่มีจิตใต้สำนึกเรื่องนี้อยู่จึงถ่ายทอดให้เงาอยู่สลับตำแหน่งฉะนั้น

ข้อเขียนนี้เขียนจากความทรงจำหลังจากดูรอบแรก และไม่ดูซ้ำ เรามาดูกันต่อว่าผู้กำกับฯ ใช้เวลา 12 นาทีสื่อสารข่าวสารที่อยากจะบอกครบถ้วนดั่งใจหรือไม่

สมมุติว่าครบ แปลว่าผู้กำกับฯ เก่ง สมมุติว่าไม่ครบ เรายังไม่แปลว่าผู้กำกับฯ ไม่เก่ง เป็นคนดูตาถั่วเอง หรือสิ่งแวดล้อมที่นั่งดูไม่เอื้ออำนวย ทั้งหมดนี้คือโครงสร้างของการสื่อสาร ผู้ผลิต ผู้เสพ และสิ่งแวดล้อมที่เรากำลังเสพ

หนังฉายไปที่อาหารในจานฝ่ายหญิง เป็นเส้น และอะไรกลมๆ ผู้เขียนบทความนี้เป็นคนไทย สมมุติว่าไม่รู้จักอะไรมากมาย เอาเป็นว่าเธอกำลังกินบะหมี่ลูกชิ้นแห้ง

หนังฉายให้เห็นเงาที่ทะเลาะกันไม่เลิก บางครั้งผสมผสานเป็นหนึ่งเดียวแล้วแยกออกอีก ทะเลาะอีก รวมกันอีก ทะเลาะอีก รวมกันอีก บางครั้งก็เป็นเงาเดียวกันที่แยกมิได้ ไปสักพักการทะเลาะกันนั้นสงบลง เหมือนเงาทั้งสองกำลังสำรวจบ้านเสียมากกว่า มีรอยเปื้อนสีฟ้าบนผนังบ้านด้านนอก เพราะเป็นการ์ตูนสองมิติแบนราบจึงดูไม่ออกว่าสีฟ้านั้นคืออะไร

จากนั้นหนังยังฉายอะไรให้ดูแบบผ่านไปอีกหลายฉาก ภรรยาไปซักผ้า พบเสื้อตัวเล็กสีฟ้า ตัดกับฉากของหนังทั้งหมดที่เป็นลายเส้นระบายโทนขาวเทาดำ ลูกฟุตบอลลูกหนึ่งกลิ้งไปกระแทกเครื่องเล่นแผ่นเสียงในห้องห้องหนึ่ง เสียงเพลงไพเราะแม้จะได้ยินเป็นครั้งแรกลอยเข้าสู่หูผู้ชมและสองสามีภรรยา คนเป็นภรรยาเดินไปที่ห้องนั้น มีเตียงเดี่ยวหนึ่งใบตั้งอยู่ คนเป็นพ่อเดินตามมาดู สองคนนั่งคนละฟากของเตียง

ถึงตอนนี้เรารู้แล้ว พ่อ-แม่สูญเสียลูก

แปลกแต่จริงที่เวลาพ่อ-แม่สูญเสียลูก สองคนควรรักกันมากกว่าเดิม กอดกันมากกว่าเดิม ปลอบใจกันและช่วยเหลือกันให้ผ่านกระบวนการทุกข์โศกที่สูญเสียบุคคลอันเป็นที่รัก ดูจากขนาดของเสื้อและลูกฟุตบอลเชื่อว่าน่าจะเป็นเด็กชาย แต่หนังกลับเปิดฉากด้วยการทะเลาะกันแล้วต่างคนต่างนั่ง ช่างบีบคั้นหัวใจเสียจริงๆ

ในประดาการสูญเสียสิ่งที่รัก การสูญเสียบุคคลที่รักเป็นเรื่องสร้างความเครียดสูงสุดจากทุกงานวิจัยและแบบประเมินมาตรฐาน ในประดาบุคคลอันเป็นที่รักการสูญเสียบุตรน่ากลัวที่สุด สร้างความโศกเศร้าสูงสุด และก่อความเครียดร้ายแรงสูงสุดในทุกงานวิจัยและแบบประเมินเช่นกัน

อย่างไรก็ตาม ความโศกเศร้ามีปริมาณสูงท่วมหัวในวันที่ 1 และควรจะลดลงในวันที่ 180 คือประมาณ 6 เดือน จะลดเร็วหรือลดช้าขึ้นกับบุคคล และขึ้นกับเรื่องที่ทำให้สูญเสียด้วย ป่วยตาย รถชนตาย หรือถูกกราดยิง สร้างระดับความโศกเศร้าต่างกัน

และบางกรณีสร้างปรากฏการณ์พ่อ-แม่โทษกันและกันได้อีกด้วย

ที่คู่สามี-ภรรยาควรทำคืออย่าทิ้งกัน อาจจะมีเวลาส่วนตัวอยู่กันเงียบๆ แต่สัญญากันไว้ว่าจะไม่ทิ้งกันเป็นอันขาด แล้วอดทนรอเวลาให้ระดับความเศร้าลดลง ที่ไม่ควรทำคือพยายามลืมเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นหรือลืมบุคคลอันเป็นที่รัก ที่ควรทำคือร่วมกันระลึกถึงผู้จากไปให้มาก

จดจำและเก็บเขาไว้ในใจตลอดไป เราจึงจะลดปริมาณความโศกเศร้าได้มากกว่า เร็วกว่า

การลดลงของปริมาณความโศกเศร้าเป็นกระบวนการ มีขั้นตอน เราเรียกว่า mourning process ซึ่งโดยทฤษฎีแล้วควรปล่อยให้เป็นไปโดยไม่แทรกแซง ไม่แม้กระทั่งใช้ยาจิตเวชเข้าไปแทรกแซงหรือใช้ยาแรงมากเกินไปเข้าไปสกัด การพบนักจิตวิทยาหรือการเข้ากลุ่มบำบัดผู้สูญเสียอาจจะช่วยได้มากกว่า แต่ก็อยู่ภายใต้หลักการไม่แทรกแซงเช่นกัน

แค่เปิดทางให้ความโศกเศร้าไหลออกก็พอ

กลับมาที่การ์ตูน พ่อ-แม่ร่วมกันระลึกถึงลูกในช่วงหลังของเรื่อง ที่แท้เธอเป็นเด็กผู้หญิง ชอบเล่นฟุตบอล ชอบกินบะหมี่ลูกชิ้น และเคยเตะบอลใส่กำแพงบ้านแตกเป็นรอยสีฟ้านั้น เธอมีอายุยืนยาวถึง 10 ปี ผ่านงานแฮปปี้เบิร์ธเดย์ และจูบบ่าวน้อยที่หน้าบ้านโดยที่พ่อ-แม่ไม่รู้ แต่เงารู้

วันสุดท้าย เธอออกจากบ้านเดินไปโรงเรียน พ่อ-แม่ยืนส่งและโบกมือ แต่เงาทั้งสองตื่นตระหนกไล่ตามฉุดกระชากเธอไปตลอดทาง คนดูนึกว่าน่าจะถูกรถชนแน่แล้ว แต่เธอไปถึงหน้าโรงเรียน เงาสองเงารวมเป็นหนึ่งกลายร่างเป็นฉากสีดำขนาดยักษ์กั้นโรงเรียนทั้งโรงเรียนเอาไว้

เธอเดินทะลุฉากนั้นเข้าไป

พอเท่านี้นะครับ หวังว่าจะหาดูตอนจบกันเองได้ เชิญชวนให้หาดู ไม่เสียเวลามากหรอก 12 นาทีเท่านั้น

โรงเรียนวันนี้เป็นสถานที่น่ากลัวเพียงนั้น?

เขียนและกำกับฯ โดย Michael Govier และ Will McCormack ผลงานของ Gilbert Films และ Oh Good Productions ออกฉายทางเน็ตฟลิกซ์ ได้รับคำชื่นชมและคะแนนทุกสำนักล้นหลาม